Gizli Səkkizinci Qitə Ortaya Çıxdı

Zealandiya: Səkkizinci Qitə Tamamilə Xəritələşdirildi

Yer kürəsinin səkkizinci qitəsi sayılan Zealandiyanın demək olar ki, 95 faizi dənizin dibində gizləndiyi üçün onun mövcudluğu uzun müddət bir sirr olaraq qalırdı. Lakin indi geoloqlar bu nəhəng sualtı torpaq kütləsinin, təxminən iki milyon kvadrat kilometrlik sahəsinin tam xəritəsini tamamladıqlarını bəyan edirlər.

Sualtı Torpağın Sirləri Araşdırılır

Zealandiya səthinin böyük hissəsi gələcəkdə insan məskənlərinə ev sahibliyi etməyəcək olsa da, onun geoloji əhəmiyyəti danılmazdır. Yeni Zelandiyadan olan GNS Science tədqiqatçıları, "Tectonics" jurnalında dərc olunan son araşdırmalarında, Zealandiyanın şimal hissəsinin xəritələşdirilməsi prosesini ətraflı şəkildə təqdim ediblər. Onlar Fairway Ridge-dən Mərcan dənizinə qədər olan ərazidən qaya nümunələri götürərək, onların geokimyəvi tərkibini analiz edib və Zealandiyanın sualtı geoloji quruluşunu aydınlaşdırıblar.

Zealandiya'nın Qədim Tarixi və Bölünməsi

Zealandiyanın tarixi yüz milyon illər əvvəl parçalanan qədim Qondvana superqitəsi ilə sıx bağlıdır. Son nəzəriyyələrə görə, təxminən 80 milyon il əvvəl Zealandiya da Qondvanadan ayrılmışdır. Lakin qonşu Avstraliya və Antarktikadan fərqli olaraq, Zealandiyanın böyük hissəsi dənizə qərq olmuş, yalnız kiçik bir hissəsi su üzərində qalmışdır. Yeni Zelandiya, bu hipotetik səkkizinci qitənin ən tanınmış suüstü hissəsini təşkil edir, baxmayaraq ki, bir neçə başqa ada da ona daxildir.

Yeni Nəzəriyyələr və Geoloji Kəşflər

Nik Mortimerin rəhbərlik etdiyi bu araşdırma qrupu, sualtı ərazinin şimaldakı üçdə iki hissəsindən müxtəlif dövrlərə aid çınqıllı və iri qaya parçalı qumdaşı, incə dənəli qumdaşı, gildən, bioklastik əhəngdaşı və bazaltik lavalar götürüb. Qayaların yaşını müəyyən etməklə və maqnit anomaliyalarını şərh etməklə, tədqiqatçılar Şimali Zealandiyanın əsas geoloji vahidlərini xəritələşdirə biliblər. Onlar bildiriblər ki, bu iş Zealandiya qitəsinin tam dəniz geoloji xəritələşdirməsini yekunlaşdırır. Tədqiqatçılar təxminən 95 milyon illik, Son Təbaşir dövrünə aid qumdaşı və 130 milyon illik, Erkən Təbaşir dövrünə aid qranit və vulkanik çınqıl daşları aşkarlayıblar. Bazaltlar isə nisbətən yeni olub, təxminən 40 milyon illik Eosen dövrünə aiddir.

Xəritələşdirmə ilə yanaşı, araşdırma göstərir ki, Zealandiyanın və Qərbi Antarktikanın daxili deformasiyası uzanmaya səbəb olmuş, bu da subduksiya tipli plitə qırılmalarına gətirib çıxararaq Tasman dənizinin yaranmasına şərait yaratmışdır. Daha sonra, bir neçə milyon il sonra, Antarktikanın daha da parçalanması Zealandiyanın qabığını uzatmağa davam etmiş, nəticədə qitənin incəlməsi onun parçalanmasına və əsasən sualtı taleyinə möhür vurmasına səbəb olmuşdur. Bu nəticə, üfüqi sürüşmə ilə parçalanma haqqında geniş yayılmış nəzəriyyəyə ziddir. Tədqiqatçılar, Science Alert-ə görə, uzanma istiqamətinin 65 dərəcəyə qədər dəyişdiyinə inanırlar ki, bu da kontinental qabığın geniş incəlməsinə imkan vermiş ola bilər.

Yeni Zelandiyalı elm adamlarının dediyi kimi, Zealandiyanın əsasən su altında qalması onun geoloji bir möcüzə olaraq qalmasına mane olmur.

24 saat