H3N2 qripində kəskin artım: Simptomlar və müalicə

Qrip mövsümü gözləniləndən əvvəl başladı: Mutasiyaya uğramış virus yayılır

Qış hələ qapını döyməmiş, yeni mutasiyaya uğramış H3N2 qrip virusu dünyanın dörd bir yanında mövsümü həftələr əvvəl başlayaraq qrip xəritəsini alt-üst edib. Bəzi ölkələrdə yoluxma sayı qısa müddətdə iki dəfə artdığı halda, özəl bir xəstəxananın təcili yardım xidmətinin rəhbəri Dosent Dr. Süleyman Alpar Türkiyədə təcili tibbi yardım şöbələrindəki yüklənmənin hər həftə artdığını bildirib. Dr. Alpar yeni mutasiyaya uğramış qrip virusu ilə bağlı Hurriyet.com.tr-yə mühüm dəyərləndirmələr edib.

Qış bu il daha sərt keçə bilər

Qış yaxınlaşdığı bir vaxtda, dünyanın müxtəlif yerlərindən gələn məlumatlar bu qış qrip mövsümünün son 10 ilin ən sərt mövsümü ola biləcəyini göstərir. Avstraliyada ortaya çıxan və 7 mutasiyaya uğradığı təsdiqlənən yeni H3N2 qrip virusu, bir çox ölkədə mövsümü gözləniləndən həftələr əvvəl başlayıb. İngiltərədən Yaponiyaya qədər bir çox ölkədə qripə yoluxma halları hər həftə iki dəfə artır.

Virus qeyri-adi sürətlə yayılır

Virusun qeyri-adi sürətlə yayılması və immunitet sisteminin əvvəlki illərdən qalan müdafiəsini qismən aşması, qışı hələ başlamadan narahatverici qeyri-müəyyənlik yaradır. Məktəblərin açılması ilə infeksiyaların sürətlə yayıldığı ölkələrdə xəstəlik xüsusilə uşaqlar və gənc yetkinlər arasında sürətlə yayılır. Mütəxəssislər "bu dalğanın Türkiyədən yan keçməsinin çox çətin olduğunu" vurğulayıblar. Cambridge Universitetindən professor Derek Smitə görə, bu qədər sürətli mutasiya "qeyri-adi" bir inkişafdır: "Bu virus yazın ortasında gözlənilmədən təkamül edib və təsirini çox sürətlə göstərdi. Nəticələri qlobal olacaq."

Virus yenilənib: Daha sürətlə yayılır, daha erkən üzə çıxır

Məsələni özəl bir xəstəxananın təcili yardım xidmətinin rəhbəri Dosent Dr. Süleyman Alparla müzakirə etdiyimdə o, "H3N2, hər il gördüyümüz mövsümi qripin bir növüdür. Yəni tamamilə "yeni bir virus" deyil, qripin uzun müddətdir bilinən bir alt növüdür. Bu il Avstraliyada ortaya çıxan H3N2 variantında virusun səthində təxminən 7 əhəmiyyətli dəyişiklik (mutasiya) aşkar edilib" dedi. Alpar bu məlumatların altını cızdı:

"Bu dəyişikliklərin mənası budur: virus bir qədər yenilənmiş vəziyyətə düşüb. İmmunitetdən qismən yayıla bilir. Məhz buna görə də daha çox insanı yoluxdura bilir və qrip mövsümü normaldan 4-5 həftə əvvəl başlaya bilir. Yəni problem virusun ölümcüllüyündə deyil; daha sürətli yayılmasında və daha erkən üzə çıxmasında."

Daha çətin bir qrip mövsümü ola bilər

Yoluxma halları sürətlə artdığı halda, əksər mütəxəssislər bu qışın son illərin ən sərt qrip mövsümü olacağı barədə xəbərdarlıq edirlər. Siz də buna qatılırsınızmı?

Bu sualıma "Bu ilki mövsümün digər illərə nisbətən daha güclü keçmə ehtimalı var" cavabını verən Süleyman Alpar, bu vəziyyətin səbəbləri ilə bağlı bu məlumatları paylaşıb:

"Avstraliyada qrip mövsümü erkən və sıx başladı. Avropada da yoluxma halları bu il gözləniləndən qat-qat əvvəl yüksəldi. Onsuz da əksər həmkarlarım virusun yay aylarında bu qədər sürətlə dəyişməsinin qeyri-adi olduğunu bildirir. Bu məlumatlar bir araya gəldikdə, "daha çətin bir mövsüm ola bilər" demək elmi cəhətdən məntiqidir. Lakin "mütləq fəlakət olacaq" demək düzgün deyil. Qrip mövsümü hər il fərqli davranış göstərə bilər."

"Yoluxma zənciri sürətlənir"

H3N2 qrip virusu ilə bağlı belə şərhlər də var: "Bu virusla yoluxan 100 nəfər, daha 140 nəfəri xəstələndirir." Bu tam olaraq nə deməkdir?

"Bu ifadə virusun yayılma sürətini izah edir. Normal bir qrip mövsümündə 100 nəfər təxminən 120 nəfərə xəstəlik bulaşdıra bilər" deyən Süleyman Alpar, "Bu yeni H3N2 variantında bu sayı təxminən 140 nəfərə yüksəlir. Fərq kiçik görünsə də, yoluxma zənciri sürətlənir və yoluxma sayıları daha tez artır. Xülasə, iki dəfə daha yoluxucu deyil, lakin dalğanı daha sürətlə böyüdən bir fərq var" ifadələrini istifadə etdi.

Türkiyədə qrip hallarında artım müşahidə olunur

Türkiyədə qrip mövsümünün başladığını və tənəffüs yolları infeksiyalarında nəzərəçarpacaq artım görüldüyünün altını cızan Süleyman Alpar, "Hal-hazırda təcili yardım və poliklinikalarda qripə bənzər xəstəlik müraciətləri artır, RSV və digər viruslarla birlikdə qarışıq bir vəziyyət yaşanır, sıxlıq hər həftə bir qədər də yüksəlir. Hələ "tamamilə dolu" bir dövr deyil, lakin artım tendensiyası aydındır" ifadələrini istifadə etdi.

Dekabr və Yanvar aylarına diqqət!

"Türkiyədə qrip adətən Dekabr-Yanvar dövründə sürətlənir, Yanvar-Fevral arasında ən sıx dövrünə çatır" deyən Süleyman Alpar, belə davam etdi:

"Bu il Avropadakı erkən dalğa və Avstraliyadakı sıx mövsüm səbəbindən, Türkiyədə də Dekabr ayının ortalarından etibarən nəzərəçarpacaq bir yüksəliş, Yanvar-Fevralda güclü bir qrip dövrü görməyimiz ehtimal olunur. Qısası bu il mövsümün bir qədər erkən və daha sıx olma ehtimalı var."

Yeni mutasiyaya uğramış qripin əlamətləri dəyişməyib

Simptomların dəyişmədiyini və əlamətlərə yeni işarələrin əlavə olunmadığını söyləyən Süleyman Alpar, bu əlamətlərə diqqət çəkdi:

Qızdırma
Boğaz ağrısı
Baş ağrısı
Əzələ-oynaq ağrıları
Burun axması/tıxanıqlığı
Zəiflik
Öskürək

Qrip vaksini bu il də aktuallığını qoruyur

Bu ilki qrip vaksinlərinin Dünya Səhiyyə Təşkilatının (DSÖ) tövsiyə etdiyi aktual tərkibə malik olduğunu bildirən Süleyman Alpar, vaksinin yeni variantlara qarşı təsirsiz qaldığı qənaətinin həqiqəti əks etdirmədiyini də vurğuladı.

Alpar, yeni variantın vaksin istehsalı tamamlandıqdan sonra ortaya çıxdığını xatırladaraq, "Vaksin virusla tam olaraq üst-üstə düşməyə bilər; lakin bu, 'vaksin işə yaramır' demək deyil" dedi. Cəmiyyətdə tez-tez dilə gətirilən "Bu il vaksin olunmağın faydası azdır" kimi şərhlərin də elmi əsasının olmadığını ifadə etdi.

Mütəxəssislər, qrip vaksinlərinin infeksiyanı tamamilə əngəlləməsə də, ağır xəstəlik, sətəlcəm, xəstəxanaya yerləşdirmə və ölüm riskini nəzərəçarpacaq dərəcədə azaltdığını xatırladır. Dosent Dr. Alpar, xüsusilə risk qruplarının bu il də vaksinlərini laqeyd etməməsi lazım olduğunu bildirərək bunları vurğuladı: "65 yaşdan yuxarı şəxslər və hamilə qadınlar daxil olmaqla xroniki xəstəliyi olan fərdlərin vaksinlərini vaxtında etdirməsinin böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini."

Vaksindən başqa hansı tədbirləri görməliyik?

Süleyman Alpar, vaksinlə yanaşı gündəlik həyatda tətbiq ediləcək sadə tədbirlərin xəstəliyin yayılmasını əhəmiyyətli dərəcədə azalda biləcəyini də söylədi. Alpar, fərdlərin xüsusilə ictimai yerlərdə daha diqqətli olmasının vacibliyini vurğulayaraq bu tövsiyələri verdi:

Əllərin tez-tez yuyulması

Qapalı məkanların müntəzəm olaraq havalandırılması

İzdihamlı yerlərdə və ya risk qrupunda olan şəxslərin maska taxması

Xəstəlik əlamətləri hiss edildikdə istirahət edilməsi

Qızdırma və ya aydın qrip əlamətləri ortaya çıxdıqda erkən mərhələdə həkimə müraciət edilməsi

Risk qrupundakı xəstələrdə zəruri hallarda antiviral müalicənin (oseltamivir və s.) erkən başlanılması

24 saat