H3N2 rekord sürətlə yayılır: Qrip mövsümü ağır keçə bilər

Dünyaya Sürətlə Yayılan Yeddi Mutasiyalı H3N2 Grip Virusuna Qarşı Xəbərdarlıq

Qrip (influenza) mövsümünə qədəm qoyan ölkələrdəki vəziyyət, bu qışın Türkiyədə də ağır keçə biləcəyinə işarə edir. Yeddi mutasiyalı H3N2 grip virusu "misli görünməmiş sürətlə" bütün dünyaya yayılır. Türkiyənin Hacettepe Tibb Fakültəsi İctimai Sağlamlıq Kafedrasının müəllimi Dos. Dr. Cavit Işık Yavuz, “Bu qış, influensa qışı olacaq” deyə xəbərdarlıq etdi. Avstraliya, Yaponiya, Böyük Britaniya, ABŞ və Kanada başda olmaqla, mövsümün başladığı ölkələrdə xəstələnmə hallarının sayı durmadan artır, üstəlik, infeksiya gözləniləndən daha ağır keçir. Hətta Yaponiya hökuməti bəzi bölgələrdə orta grip virusu xəstələrinin sayının 10 ildə görünməmiş bir sürətlə xəbərdarlıq səviyyəsinə çatdığını bəyan etdi. Yaponiya oktyabrın əvvəlində qriplə bağlı milli salgın elan etmiş, uşaqlar arasında geniş yayılması səbəbindən bəzi bölgələrdə məktəbləri tətilə buraxmışdı. Böyük Britaniya Milli Sağlamlıq Sistemi (NHS) rəsmiləri indiyə qədərki ən çətin qışlardan biri ilə üzləşdiklərini və xəstəxanalarda bu səbəbdən həddindən artıq doluluq yaşana biləcəyini bildirdilər.

Yeddi Mutasiyalı “Subclade K” Virusunun Təhlükəsi

Ən çox bildirilən grip virusu A tipli Hong Konq virusu kimi də tanınan H3N2-dir. İnfluenza viruslarının A tipinin daha ağır gedişli olduğu məlumdur. Vəziyyət belə ikən, H3N2 həm də yeddi mutasiyaya uğradı. Mutasiyalar nəticəsində daha şiddətli xəstəlik törətmə qabiliyyəti qazanan H3N2 grip virusuna “subclade K” adı verildi.

Virusun Misli Görünməmiş Yayılma Sürəti

Dos. Dr. Yavuz H3N2-nin bu son variantının görünməmiş sürətlə yayıldığını vurğuladı: “Bu virusun yoluxdurma əmsalı (bir xəstənin yoluxdurduğu şəxslərin sayı) 1.4-dür. Bu səbəbdən, Böyük Britaniyadan Yaponiyaya, Cənubi Koreyadan ABŞ-a qədər bir çox ölkə grip virusu mövsümünü erkən açıb.”

Aşılama Öz Əhəmiyyətini Qoruyur

Ağıllara “Grip virusu peyvəndlərinin qoruyucu təsiri davam edirmi?” sualı gəlir. Dos. Dr. Yavuz aşılamanın vacibliyini və peyvəndlərdə H3N2-nin olduğunu xatırlatdı: “Keçmiş illərdə dövran edən virusdan bir qədər fərqlənən bir grip virusu olduğu üçün immunitet səviyyəsi bir qədər aşağı qala bilər. Lakin aşılamanın aparıldığı ölkələrdən gələn ilkin məlumatlar, peyvəndlərin çox da təsirsiz olmadığını göstərir. Buna görə də, aşılamanın əhəmiyyəti qorunub saxlanılır.”

Uşaqlara Təsiri və Dərman Çatışmazlığı Problemi

Digər tərəfdən, bu yeni H3N2 grip virusu xüsusilə uşaqları və gəncləri təsir altına alır. Məsələn, Yaponiyada xəstəxanalara yerləşdirilənlərin əhəmiyyətli bir hissəsi 14 yaşdan aşağı uşaqlardır. Böyük Britaniyadan da oxşar xəbərlər gəlir. Türkiyədə isə xəstəlik halları təkdə-tək olaraq başlamışdır. Bu səbəbdən, qarşıdakı bir neçə həftə aktiv aşılama üçün münasib bir fürsət hesab edilə bilər. Lakin əczaçılıq müəssisələrində qrip peyvəndi çatışmazlığı davam edir. Dərman şirkətlərinin az sayda gətirdiyi peyvəndlər sürətlə tükənir. Şirkətlərin aşılama aparmaq istəksizliyi, Türkiyə Səhiyyə Nazirliyinin dərman məzənnəsi siyasətindən qaynaqlanır. Gələn fevral ayında yeni məzənnə müəyyən ediləcək. Lakin avro məzənnəsi ilə nazirliyin müəyyən etdiyi məzənnə arasındakı fərq, bazarda dərman qıtlığına səbəb olur.

Antiviral Dərman Təminatı və Gigiyena Şərtləri

Yavuz, yüksək seyr edə biləcək mövsüm öncəsi dərman baxımından hazır olub-olmadığımızın qiymətləndirilməsinin vacibliyini bildirdi: “Əlimizdə kifayət qədər antiviral dərman varmı? Təchizatda problemlər yaşanırmı? Bu, risk qruplarının erkən diaqnozu və müalicəsi üçün çox əhəmiyyətlidir.” Effektiv aşılama ilə yanaşı, “tənəffüs gigiyenası”nın təmin edilməsi də vacibdir. Grip virusu damcı yolu ilə asanlıqla yayılan bir xəstəlikdir. Lazım gələn hallarda və yerlərdə maska taxmaq, əl gigiyenası əhəmiyyətini qoruyur.

Quş Qripi İnsandan İnsana Keçirmi?

Dos. Dr. Yavuzun üzərində xüsusi durduğu digər bir salgın isə "quş qripi", yəni H5N1-dir. İnsanlarda H3N2, quşlarda isə H5N1 quş qripi eyni sürətlə yayılır. Daha əvvəl yalnız heyvanlarda aşkar edilmiş H5N5 quş qripi növünə yoluxan bir şəxs ABŞ-da həyatını itirmişdi. Bu, həmin variant səbəbilə qeydə alınan ilk insan ölümü idi. Yanvar ayında yenidən ABŞ-da H5N1 quş qripi grip virusu səbəbilə bir nəfər həyatını itirmişdi. Quş qripinin 26 müxtəlif məməli növünə keçdiyini qeyd edən Yavuz, sözlərinə belə davam etdi: “26 fərqli məməli növünə uyğunlaşması təbii ki, bir qədər qorxuducudur. Ən böyük narahatlıq onun insandan insana keçmə qabiliyyəti qazanmasıdır. İndiyə qədər insandan insana yoluxma hallarına dair heç bir əlamət yoxdur. Lakin yaxından izləmə tələb olunur. Türkiyə quş miqrasiyasının əsas marşrutlarından biridir. Buna görə də yabanı quşlarda və ev quşlarında quş qripi virusunun yaxından izlənməsi, yəni nəzarətin gücləndirilməsi vacibdir. Xüsusilə peşəkar olaraq bu heyvanlarla təmasda olanlar daha böyük risk altındadır.”

24 saat