İsrailin İrana Qarşı Misli Görünməmiş Zərbələri Regionu Alou-Düşəndirir
2025-ci il iyunun 13-də, cümə günü İsrail İranın nüvə proqramını və hərbi liderlərini hədəf alaraq bu ölkəyə qarşı misli bərabəri olmayan zərbələr endirdi. Bu hadisədən sonra iki ölkə arasında davamlı hücumlar mübadiləsi başlanıb, Yaxın Şərqdə onsuz da gərgin olan vəziyyəti daha da qızışdırıb.
Təl-Əvivin bu hərbi əməliyyatı, "Yüksələn Şir" adı ilə tanınır, rəsmi açıqlamalara görə, Tehranın nüvə silahlarının inkişafında sürətli irəliləyişini dayandırmaq məqsədi daşıyır. İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahu bu əməliyyatın əsas hədəflərini açıqlayaraq, İranın Natanzdakı əsas uran zənginləşdirmə müəssisəsinin və "İranın ballistik raket proqramının ürəyinin" vurulduğunu bildirdi. Netanyahu vurğulayıb ki, bu əməliyyat "İranın nüvə təhdidini tamamilə aradan qaldırmaq üçün lazım olan qədər davam edəcək". Bu bəyanat İsrailin regionda təhlükəsizlik prioritetlərinə nə qədər ciddi yanaşdığını bir daha nümayiş etdirir.
"Yüksələn Şir" Əməliyyatı: İsrailin Strateji Hədəfləri və Tehranın Nüvə Ambisiyaları
İsrailin "Yüksələn Şir" əməliyyatı, uzun illərdir davam edən kölgə müharibəsinin açıq bir hərbi qarşıdurmaya çevrildiyi bir dövrə təsadüf edir. İsrail kəşfiyyatı illərdir İranın nüvə proqramının sülh xarakterli olmadığını, əksinə nüvə silahı əldə etməyə yönəldiyini iddia edirdi. Bu zərbələr, İsrailin sözlərinə görə, bu narahatlıqların zirvəsi idi. Natanz müəssisəsi, İranın uran zənginləşdirmə fəaliyyətlərinin mərkəzi hesab olunur və onun vurulması İranın nüvə imkanlarına ciddi zərbə kimi qiymətləndirilir.
Əməliyyatın digər əsas hədəfi olan ballistik raket proqramının ürəyinin vurulması, İsrailin yalnız nüvə təhdidinə deyil, həm də İranın regionda raket arsenalı vasitəsilə yaratdığı potensial təhdidlərə cavab verməyə hazır olduğunu göstərir. Təl-Əviv hesab edir ki, İranın ballistik raketləri gələcəkdə potensial nüvə başlığı daşımaq qabiliyyətinə malik ola bilər ki, bu da İsrailin varlığına birbaşa təhdid yaradır. Bu səbəbdən, "İsrailin İrana zərbələri" yalnız bir reaksiya deyil, həm də gələcək təhdidlərin qarşısını almaq üçün proaktiv bir addımdır.
İranın Hərbi Elitasına Dəyən Ağır Zərbə və Tehranın Reaksiyası
İsrailin ilkin zərbələri nəticəsində İranın hərbi və nüvə proqramının ən vacib şəxslərindən bir neçəsi həlak oldu. Həlak olanlar arasında İranın ən yüksək rütbəli hərbi zabiti və ölkənin elit İslam İnqilab Keşikçiləri Korpusunun rəhbəri də var idi. Bu şəxslərin ölümü İranın hərbi komandanlıq strukturuna və strateji qərar qəbul etmə qabiliyyətinə ciddi zərbə vurdu. Hərbi ekspertlər bu itkilərin İranın gələcək hərbi əməliyyatlarına və regiondakı vəkalət qüvvələrinə dəstəyinə uzunmüddətli təsir göstərə biləcəyini proqnozlaşdırırlar.
Tehran isə öz nüvə proqramının tamamilə sülh xarakterli olduğunu israrla bildirməkdə davam edir və bu hücumları beynəlxalq qanunlara zidd hesab edir. Lakin bu bəyanatlar regionda davam edən gərginliyi azaltmaqda yetərsiz qalır. İranın Ali Rəhbəri Ayətullah Əli Xamenei 13 iyun tarixində İsrailin "şiddətli cəza" ilə üzləşəcəyi barədə xəbərdarlıq etdikdən sonra dərhal cavab zərbələrinə başladı. Bu qarşılıqlı hücumlar, iki ölkə arasında açıq hərbi münaqişənin başlanğıcı kimi qəbul edilir və regionda genişmiqyaslı müharibə riskini artırır.
Regionda Gərginlik və Beynəlxalq Reaksiyalar
İsrailin İrana qarşı zərbələri regional və beynəlxalq arenada böyük narahatlığa səbəb olub. Bir çox ölkə tərəfləri təmkinli olmağa və gərginliyi azaltmağa çağırır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və digər beynəlxalq qurumlar hadisələrin gedişatını yaxından izləyir və diplomatik yolla həll yolları tapmağa çalışırlar. Lakin həm İsrail, həm də İranın öz təhlükəsizlik maraqlarına ciddi yanaşması, gələcək qarşıdurmaların qaçılmaz ola biləcəyini göstərir.
Bu hücumlar mübadiləsi Yaxın Şərqdə güc balansını yenidən formalaşdırır və regionda yeni geosiyasi risklər yaradır. Körfəz ölkələri, eləcə də digər regional aktorlar vəziyyətin daha da pisləşməməsi üçün addımlar atmağa məcburdurlar. Bəzi analitiklər, "İsrailin İrana zərbələri" nin yalnız hərbi deyil, həm də diplomatik və iqtisadi sahələrdə geniş təsirlərə yol açacağını proqnozlaşdırırlar. Hələlik, bu münaqişənin nə qədər davam edəcəyi və regionda hansı nəticələrə səbəb olacağı qeyri-müəyyən olaraq qalır, lakin hər iki tərəfin qətiyyətli mövqeyi gərginliyin yaxın gələcəkdə azalmayacağına işarə edir.
Redaktorun qeydi: Bu qalereyada qrafik görüntülər mövcuddur. İzləyicinin ehtiyatlı olması tövsiyə olunur.