İsrailin ifrat sağçı Milli Təhlükəsizlik naziri Itamar Ben-Qvir, özünün X sosial media platformasındakı rəsmi hesabında etdiyi paylaşımda, Qəzzada yaranmış aclığın müharibədə bir silah kimi istifadə edilməli olduğunu açıq şəkildə müdafiə edib. O, İsrail tərəfindən tətbiq edilən sərt embarqo nəticəsində bölgədə yaranmış dərin “humanitar” böhranı nəzərə alaraq, humanitar yardım yüklərinin Qəzzaya girişinin tamamilə dayandırılmasını qətiyyətlə tələb edib.
Qəzzada Yəhudi Məskənlərinin Qurulması Təklifi
İfrat sağçı nazir Ben-Qvir əlavə edib ki, Qəzza zolağına yönəldilən hərbi əməliyyatların məqsədi "Həmasın tamamilə məhv edilməsi", bölgədə yaşayan Fələstinlilərin sürgün edilməsi və bu ərazilərdə yeni yəhudi məskənlərinin qurulmasıdır ki, bu da "ən doğru yol" hesab olunur. İsrailli nazir belə bir strategiyanın tətbiqi ilə girovların təhlükəsiz şəkildə azad ediləcəyinə və bütün hərbi əməliyyatların “qələbə” ilə nəticələnəcəyinə inandığını bildirib.
Ben-Qvir həmçinin İsrailin Baş naziri Benyamin Nətanuyahudan Qəzza zolağının tam işğal edilməsi və bölgəyə daxil olan bütün humanitar yardımların girişinin tamamilə dayandırılması barədə təcili təlimat verməsini istəyib.
Humanitar Yardım Məsələsi və Ağır Vəziyyət
Qeyd edək ki, Ben-Qvir daha əvvəl də dəfələrlə Qəzza zolağına humanitar yardım girişinin dayandırılmasını və hətta yardım karvanlarının hədəfə alınmasını tələb etmiş, bölgə əhalisinin süni şəkildə ac qoyulması çağırışını etmişdi. İsrailin davamlı hücumları və humanitar yardım girişini kəskin şəkildə məhdudlaşdıran sərt blokadası altındakı Qəzza zolağında hazırda genişmiqyaslı aclıq hökm sürür. Bölgədə su, dərman, tibbi ləvazimatlar və gigiyena vasitələrinin kəskin çatışmazlığı müşahidə olunur ki, bu da humanitar fəlakətin daha da dərinləşməsinə səbəb olur.
Oxucu Şərhləri
Bu fərq, dərin etik və hüquqi nəticələrə malikdir. İkinci Dünya Müharibəsində baş verənlərdən əldə edilən əsas dərs, mülki əhalinin qəsdən aclıqdan istifadəsinin müharibə cinayəti olduğu və beynəlxalq hüquq tərəfindən qadağan edildiyi idi. Ben-Qvirin çağırışı bu prinsipi birbaşa pozur və beynəlxalq hüquq çərçivəsində ciddi araşdırılmağı tələb edir. Bundan əlavə, belə bir hərəkətin uzunmüddətli geosiyasi və humanitar nəticələri, həmçinin, dərin təhlil tələb edir. Qəzzanın həssas demoqrafik vəziyyəti nəzərə alınmaqla, belə bir addımın yalnız aclığı artıracağı və bölgədə daha çox qeyri-sabitliyə səbəb olacağı ehtimal olunur. Bu açıqlama, həm də İsrail hökumətinin daxili siyasətindəki ifrat sağçı cərəyanın gücünü göstərən bir barometr kimi qəbul edilə bilər.
Məsələn, Qəzzanın uzunmüddətli iqtisadi inkişafına yönəlmiş beynəlxalq bir proqramın hazırlanması, İsrailin embarqosunun yumşaldılması və ya alternativ mexanizmlərin yaradılması, eyni zamanda Fələstin rəhbərliyinin korrupsiya və səmərəsizliyinin aradan qaldırılması üçün konkret addımların atılması mümkün həll yolları ola bilər. Bu, Ben-Qvirin dəhşətli təkliflərinin alternativini təşkil etməklə yanaşı, daha dayanıqlı bir sülh perspektivinə də töhfə verə bilər. Bəlkə də daha geniş beynəlxalq əməkdaşlıqla və bütün maraqlı tərəflərin həqiqi iştiraki ilə daha davamlı və ədalətli bir həll tapmaq mümkün olar.
Eyni zamanda, məqalənin yalnız Ben-Gvirin açıqlamalarını tənqid etməsi ilə kifayətlənməyib, İsrail hökumətinin Qəzzaya qarşı siyasətinin daha geniş kontekstində, bu siyasətin mümkün alternativləri və uzunmüddətli həlləri üzrə təhlillər verməsi daha məqsədəuyğundur. Məsələn, Qəzzanın humanitar böhranına uzunmüddətli bir həll tapmaq üçün beynəlxalq bir koalisiyanın yaradılması, qida və tibbi yardımın etibarlı çatdırılmasının təmin edilməsi, iqtisadi inkişafı stimullaşdırmaq üçün yardım proqramları və regional əməkdaşlıq mexanizmlərinin qurulması kimi təkliflərin müzakirəsi faydalı olardı. Bu təkliflərin reallaşdırılmasının çətinlikləri və potensial maneələr də araşdırılmalıdır.
Digər tərəfdən, Ben-Qvirin açıqlamasının Qəzzadakı müxalifət qruplarının mövqeyini möhkəmləndirmə və beynəlxalq təzyiqi artırma potensialı da var. Belə bir açıqlama, İsrailin beynəlxalq miqyasda imicini daha da zəiflədə bilər. Bəzi ölkələrin öz daxili problemlərinin həllində aclığı "silaha" çevirmə hallarının tarixi analizi aparmaqla, Ben-Qvirin fikirlərinin qlobal kontekstdə hansı yer tutduğunu daha yaxşı başa düşə bilərikmi?
Əgər Ben-Qvirin məqsədi Qəzzadakı müxalifət hərəkatını zəiflətməkdirsə, bu taktikanın uzun müddətli effektivliyi necə qiymətləndirilməlidir və daha az dağıdıcı alternativlər varmı?
Bundan əlavə, Qəzzadakı aclıq probleminin yalnız İsrailin embarqosu ilə izah edilməsi sadələşdirmə ola bilər. Qəzzanın iqtisadi vəziyyətinə Həmasın da daxili siyasəti, qonşu dövlətlərlə münasibətləri və beynəlxalq təzyiqlər də təsir edir. Müqayisə üçün, digər mühasirə altındakı ərazilərdəki vəziyyəti və aclığın miqyasını nəzərə almaq, Qəzzadakı humanitar böhranın səbəblərini daha dəqiq müəyyən etməyə kömək edər. Məsələn, Suriyadakı vətəndaş müharibəsindən əziyyət çəkən əhalinin vəziyyəti ilə müqayisə aparmaq, bu problemin İsrail-Fələstin münaqişəsinin kontekstindən kənara çıxaraq, daha geniş bir humanitar perspektivdə baxılmasına kömək edə bilər.
Sonda, belə bir humanitar böhranda mümkün olan müdaxilə strategiyaları haqqında düşünmək vacibdir. Ben-Gvirin təklif etdiyi "silah kimi istifadə" ideyası tamamilə rədd edilməli olsa da, bu böhranı həll etmək üçün alternativ və daha humanitar yanaşmalar mövcuddurmu? Qəzzadakı aclığı həll etmək üçün embarqonun yumşaldılması, beynəlxalq humanitar təşkilatların işinin genişləndirilməsi və ya Həmasın öz iqtisadi siyasətinin yenidən baxılması kimi fərqli strategiyələr nə dərəcədə effektiv ola bilər?
Belə bir qərarın qəbul edilməsində İsrail hökumətinin maraqlarını və potensial uzunmüddətli iqtisadi və geosiyasi nəticələrini dəyərləndirmək vacibdir. Əgər Ben-Qvirin təklifi reallaşsa, Qəzzada aclıq səviyyəsinin artması yalnız humanitar fəlakət deyil, həm də bölgədəki gərginliyin kəskin şəkildə artmasına səbəb ola bilər. Bu vəziyyətdə, uzunmüddətli nəticələr qısamüddətli hərbi üstünlükdən daha ağır ola bilər.
Sual budur: qısamüddətli strateji üstünlük naminə uzunmüddətli humanitar və siyasi nəticələrin qəbul edilməməsi şansı nə qədərdir, xüsusən də bu, beynəlxalq hüququn açıq şəkildə pozulması halında?
Şərh Yaz