Norveçin Ən Böyük Pensiya Fondu İsrail Ordusu ilə Əməkdaşlıq Edən Şirkətlərdən Çəkildi
Norveçin ən böyük
pensiya fondu KLP, Qəzza zolağındakı müharibədə istifadə oluna biləcək avadanlıqları İsrail hərbçilərinə satan iki şirkətlə işbirliyini dayandıracağını açıqlayıb. Bu addım, fondun məsuliyyətli investisiya siyasətinin bir hissəsi kimi qiymətləndirilir.
Sözügedən şirkətlər ABŞ-ın yük maşınları və hərbi nəqliyyat vasitələrinə fokuslanmış Oshkosh Corporation və Almaniyanın liftlərdən gəmilərə qədər geniş məhsul çeşidi istehsal edən sənaye firması ThyssenKrupp-dur. KLP-nin Məsuliyyətli İnvestisiyalar şöbəsinin rəhbəri Kiran Əziz bildirib ki, 2024-cü ilin iyununda BMT-dən alınan hesabatlar bu şirkətlərin
İsrail ordusuna silah və ya avadanlıq tədarük etdiyini və bunların Qəzzada istifadə olunduğunu üzə çıxarıb. Bu səbəbdən Oshkosh və ThyssenKrupp-un fondun məsuliyyətli investisiya təlimatlarına zidd hərəkət etdiyi qənaətinə gəlinib. Nəticədə, hər iki şirkət KLP-nin
investisiya dairəsindən xaric edilib. Pensiya fondu 2025-ci ilin iyun ayına qədər Oshkosh-da 1.8 milyon dollar, ThyssenKrupp-da isə təxminən 1 milyon dollarlıq investisiyaya malik idi.
KLP-nin Əsasları və Şirkətlərin Təxribatı
1949-cu ildə əsası qoyulan KLP, təxminən 114 milyard dollarlıq bir fondu idarə edir və Norveçin ən böyük
pensiya fondudur. Bələdiyyələrə və dövlət sektoru müəssisələrinə məxsus olan bu ictimai fond, əsasən bələdiyyə işçiləri olmaqla, təxminən 900 min nəfərin pensiya sxemini əhatə edir. Qərar verilməzdən əvvəl hər iki şirkətlə əlaqə saxlanıldığı bildirilir. Oshkosh, İsrail hərbçilərinə Qəzzada istifadə olunan, əsasən nəqliyyat vasitələri və onların hissələri olmaqla, avadanlıq satdığını və satmağa davam etdiyini təsdiqləyib.
ThyssenKrupp isə KLP-yə
İsrail ordusu ilə uzunmüddətli əlaqələrə malik olduğunu və 2020-ci ilin noyabrından 2021-ci ilin mayına qədər İsrail Hərbi Dəniz Qüvvələrinə dörd ədəd Sa’ar 6 tipli hərbi gəmi təhvil verdiyini bildirib. Alman şirkəti həmçinin bu ilin sonuna qədər İsrail Hərbi Dəniz Qüvvələrinə sualtı qayıq tədarük etməyi planlaşdırdığını qeyd edib. KLP tərəfindən avadanlıqların istifadəsi ilə bağlı nəzarət və balans mexanizmləri barədə sorğu edildikdə, həm Oshkosh, həm də ThyssenKrupp
humanitar hüququn pozulmasında potensial iştirakla əlaqədar lazımi araşdırmaları sənədləşdirə bilməyib. Kiran Əziz vurğulayıb ki, "şirkətlərin əsas insan hüquqları və humanitar hüququn pozulmasında şərikliyi qarşısını almaq üçün müstəqil olaraq lazımi araşdırma aparmaq vəzifəsi var."
Əvvəlki Çəkilmələr və Ümumi Tendensiya
Bu,
pensiya fondunun insan hüquqları pozuntuları ilə əlaqəli şirkətlərdən investisiyalarını geri çəkməsinin ilk halı deyil. 2021-ci ildə KLP, Motorola da daxil olmaqla, işğal altındakı İordan çayının qərb sahilindəki qeyri-qanuni İsrail yaşayış məntəqələri ilə əlaqəli olduğu qənaətinə gəldiyi 16 şirkətdən investisiyalarını geri çəkmişdi. Fond, bu şirkətlərin "müharibə və münaqişə vəziyyətlərində, işğal olunmuş ərazilərdəki İsrail yaşayış məntəqələri ilə əlaqələri vasitəsilə insan hüquqlarının pozulmasına töhfə vermə riski qəbuledilməzdir" demişdi. Həmin il KLP, Myanma hərbi hökuməti ilə əlaqələri səbəbindən Hindistanın Adani Ports liman və logistika qrupundan da ayrılmışdı.
Keçən yay KLP, ABŞ firması Caterpillar-dan da investisiyalarını geri çəkib. KLP-dən Kiran Əziz, Caterpillar-ın buldozerlərinin İsraildə hərbçilər və yerli şirkətlər tərəfindən dəyişdirildiyini və daha sonra işğal olunmuş Fələstin ərazilərində istifadə edildiyini qeyd edib. O, həmçinin bildirib ki, "bu silahlı buldozerlərin işğal olunmuş Fələstin ərazilərində davamlı istifadəsi Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qurumlarından və qeyri-hökumət təşkilatlarından son iyirmi ildə Fələstin evlərinin və infrastrukturunun dağıdılmasında şirkətin iştirakı ilə bağlı bir sıra insan hüquqları xəbərdarlıqlarına səbəb olub." O, əlavə edib ki, şirkətin gələcək norma pozuntularında iştirak etməmək üçün adekvat tədbirlər gördüyünü iddia etmək mümkün deyil. Bu son addım, Avropada bir sıra böyük
investisiya fondları arasında Qəzza müharibəsində iştirakı və ya qeyri-qanuni İsrail yaşayış məntəqələri ilə əlaqələri səbəbindən
İsrail şirkətləri ilə əlaqələrini kəsən oxşar qərarlar silsiləsinə əlavə olunur.
May ayında Norveçin dünyanın ən böyük suveren sərvət fondu, İsrailin Paz Retail and Energy şirkətindən, qeyri-qanuni İsrail yaşayış məntəqələrinə infrastruktur və yanacaq təminatında iştirakı səbəbindən investisiyalarını geri çəkəcəyini bəyan etmişdi. Bu, keçən ilin dekabrında digər bir İsrail şirkəti olan Bezeq-dəki bütün səhmlərini, qeyri-qanuni yaşayış məntəqələrinə göstərdiyi xidmətlərə görə satmaq qərarından sonra gəlmişdi. Digər pensiya fondları, eləcə də sərvət fondları da son illərdə İsrailin İordan çayının qərb sahilini qeyri-qanuni işğal etməsini və ya Qəzzadakı müharibəsini dəstəkləməkdə və ya əməkdaşlıq etməkdə ittiham olunan şirkətlərdən uzaqlaşıblar. 2024-cü ilin fevralında Danimarkanın ən böyük
pensiya fondu, investisiyalarının Qərb Sahilindəki yaşayış məntəqələrini maliyyələşdirmək üçün istifadə oluna biləcəyindən ehtiyat etdiyi üçün bir neçə İsrail bankı və şirkətindən investisiyalarını geri çəkmişdi. Altı ay sonra, Birləşmiş Krallığın ən böyük
pensiya fondu, Universities Superannuation Scheme (USS), Qəzza müharibəsi səbəbindən
İsraillə əlaqəli bütün investisiyalarını satacağını bildirmişdi. Təxminən 79 milyard dollarlıq bu fond, üzvlərinin təzyiqindən sonra 101 milyon dollarlıq investisiyalarını satacağını açıqlamışdı.
24 saat
