Anar Məmmədlinin Məhkəmə Prosesi: Siyasi Motivli İttihamlar
Sentyabrın 22-də Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsində Seçkilərin Monitorinqi və Demokratiyanın Tədrisi Mərkəzinin (SMDTM) sədri Anar Məmmədlinin işi üzrə növbəti məhkəmə iclası keçirilib. Müdafiə çıxışı edən Məmmədli ona qarşı irəli sürülmüş ittihamları əsassız və siyasi motivli adlandırıb. O, cari prosesi "rejimin qurduğu siyasi tamaşa" kimi qiymətləndirərək, ittihamların məqsədini şübhə altına alıb.
AİHM Qərarı və Əvvəlki Məhkumluq Məsələsi
Məmmədli 2013-cü ildə də həbs edildiyini və 2018-ci ildə Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin (AİHM) onun həbsinin əsassız və siyasi motivli olduğunu təsdiqləyən qərarını xatırladıb. O, həmin qərarın nüsxəsini məhkəməyə təqdim edərək, indiki ittihamların o dövrdəki ittihamlardan fərqlənmədiyini vurğulayıb. Hüquq müdafiəçisi, ittiham aktında onun "əvvəllər məhkum edilmiş, məhkumluğu ödənilməmiş" şəxs kimi təqdim olunmasını hüquqi baxımdan əsassız hesab edir. Məmmədli qeyd edib ki, AİHM-in qərarına əsasən, əvvəlki məhkumluğu öz hüquqi nəticələrini itirməli və Ali Məhkəmə tərəfindən bəraət qərarı çıxarılmalı idi. O əlavə edib ki, Azərbaycan hökuməti ona təzminat ödəsə də, hələ də bəraət verməyib, bu isə beynəlxalq öhdəliklərin tam yerinə yetirilmədiyini göstərir.
İttiham Aktının Qeyri-Peşəkarlığına dair Tənqidlər
Məhkəmə çıxışında Məmmədli ittiham aktının absurdluğunu və qeyri-peşəkar xarakterini xüsusi vurğulayıb. O, sənədin "elementar hüquq və dil qaydalarına zidd, dolaşıq, hüquqi məzmundan məhrum uzun-uzadı cümlələrlə" qurulduğunu bildirib. Məmmədli qeyd edib ki, aprelin 8-də elan olunmuş ittihamın əsası cəmi üç cümlədə ifadə olunur: bunlardan birincisi 224 sözdən, ikincisi 554 sözdən, üçüncüsü isə 12 səhifə olmaqla 6,370 sözdən ibarətdir. O, bu qədər dolaşıq və hədsiz uzun cümlələrin hüquqi sənəd deyil, daha çox salnaməyə bənzər bir mətn təsiri bağışladığını deyib. AİHM-in 2018-ci ildə çıxardığı qərarda da ittiham aktlarının aydınlıq və nizam-intizamdan məhrum olmasının xüsusi vurğulandığını xatırladan Məmmədli, "əgər 2013-cü ildə bir səhifəlik uzun cümlə “ittiham” hesab olunurdusa, bu gün artıq “12 səhifəlik cümlə” yazmaq təcrübəsi “inkişaf etdirilib”" deyərək, bunun repressiv praktikanın davamlılığını və həyata keçirənlərin məntiqsizliyinin böyüdüyünü göstərdiyini bildirib.
SMDTM-nin Qeydiyyatsız Fəaliyyəti və Sovet Analoqları
Məmmədli rəhbəri olduğu SMDTM-nin qeydiyyata alınması üçün bütün hüquqi yolları sınadığını və AİHM-də qalib gəldiyini, lakin dövlətin qəsdən qeydiyyatı təmin etmədiyini əlavə edib. O, belə olduğu halda, qeydiyyatsızlığın məsuliyyətinin SMDTM-yə deyil, Azərbaycan hakimiyyətinə aid edilməsinin doğru olduğunu müdafiə edib. Çıxışında ittihamların absurdluğunu Sovet repressiyalarına bənzədən Məmmədli, 1964-cü ildə Leninqradda Dzerjinski Rayon Məhkəməsinin gənc şair İosif Brodskini “avaralıq” ittihamı ilə məhkəməyə çıxarması ilə indiki vəziyyəti müqayisə edib. O qeyd edib ki, SMDTM-nin qeydiyyatsız fəaliyyətini cinayət kimi təqdim etməklə, Azərbaycan istintaq orqanları sovet müstəntiqlərinin repressiv təfəkkürünü təkrarlayır. Demokratiya anlayışı ilə ziddiyyət təşkil edən bu yanaşma, vətəndaş cəmiyyəti fəaliyyətinə qarşı təzyiqləri artırır.
Gələcək İclas və Hazırkı Vəziyyət
Anar Məmmədli öz çıxışını 29 sentyabr 2025-ci il tarixində saat 15:45-də Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsində keçiriləcək növbəti iclasda davam etdirəcək. Xatırladaq ki, Məmmədli 2024-cü il aprelin 29-da saxlanılıb və Cinayət Məcəlləsinin qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən qaçaqmalçılıq maddəsilə ittiham olunur. SMDTM rəhbəri özünü təqsirli saymır. Beynəlxalq insan haqları təşkilatları onu siyasi məhbus hesab edir və onun azadlığa buraxılması üçün çağırışlar edir.
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz