Qəfil və gizli Günəş fırtınası Yerə çırpıldı

Gözlənilməz Gizli Günəş Fırtınası Yerə Çatdı

Noyabrın 20-də Yeri heç bir xəbərdarlıq olmadan, gözlənilmədən bir gizli günəş fırtınası vurdu. Bu hadisə orta enliklərdə görünən qütb parıltılarına töhfə vermiş ola bilərdi.

Bu hadisə güclü geomaqnit fırtınasına səbəb olmasa da, koronal kütlə atılmaları (CME) kimi tanınan bu cür günəş fırtınaları demək olar ki, aşkarlanmadan püskürdüyü və Yerin ətrafındakı günəş küləyi şəraitini pozduğu üçün hələ də maraq doğurur. Onlar adətən günəşin 11 illik günəş tsiklinin, yəni günəşin maqnit fəaliyyətindəki dövri yüksəliş və enişin azalma mərhələsinə keçdiyi zaman daha çox baş verir.

Normal koronal kütlə atılmaları günəş məlumatlarında aydın şəkildə müşahidə olunur. Bu püskürmələr parlaq alovlar, ultra-bənövşəyi işıqda qəfil dəyişikliklər və ya günəş səthindən görünən böyük halqalarla müşayiət olunur. Onlar adətən koronoqraflar tərəfindən günəşdən yayılan buludabənzər strukturlar kimi tutulur. Əksinə, gizli günəş fırtınaları isə alovlar və ya hər hansı parlaq əlamətlər olmadan sakitcə püskürürlər. Onlar adətən zəif, yavaş hərəkət edən və izlənilməsi çox çətin olur. Buna görə də, elm adamları bu püskürmələri adətən Yerə çatdıqdan və günəş küləyini pozduqdan sonra aşkar edirlər.

Məhz noyabrın 20-də belə də oldu. NOAA-nın Kosmik Hava Proqnozlaşdırma Mərkəzinin mütəxəssisləri həmin gün günəş küləyinin şəraitinin mənfi qütblü koronal dəlikdən gələn yüksək sürətli axınla, mümkün "daxili tranzient"lə, yəni bir gizli günəş fırtınasının mövcudluğu ilə əlaqəli olduğunu bildirdilər.

Günəş küləyi ilə daşınan və normalda 4-6 nanotesla civarında olan maqnit sahəsi, Bakı vaxtı ilə saat 18:20-də (1420 GMT) qısa müddətə 18 nanotesla-ya qədər yüksəldi, günəş küləyinin sürəti isə Yerə yaxın normal fon səviyyələrindən daha yüksək, 400-500 km/s arasında dəyişirdi.

Kosmik hava fizikası Tamitha Skov X sosial şəbəkəsindəki paylaşımında "Gizli günəş fırtınaları geri döndü!" deyə yazdı. "Onlar gizli adlanır, çünki diskdə və ya koronoqraf təsvirlərində heç bir əlamət göstərmirlər. Biz onları yalnız Yerə çatdıqda aşkar edirik. Bu hadisədə yalnız yüksək enliklərdə kiçik fırtına gözləyin, lakin bəziləri yüksək sürətli axınlar yaxınlığında başlayanda güclü fırtınalara səbəb ola bilər."

Qütb Parıltıları Və Yüksək Sürətli Külək

Meyn və Danimarkadan gecə ərzində bildirilən qütb parıltıları, bu gizli günəş fırtınasının və koronal dəlikdən gələn sürətli günəş küləyi axınının təsirlərinin birləşməsinin nəticəsi ola bilərdi.

Yüksək sürətli axın geomaqnit aktivliyini bir qədər artıraraq, qütb parıltılarının adi yüksək enlik diapazonundan bir qədər daha uzağa yayılmasına səbəb oldu.

Gizli Günəş Fırtınası Niyə Vacibdir?

Gizli günəş fırtınaları kosmik hava proqnozlaşdırılması üçün ciddi bir problemdir. 2021-ci ildə aparılan bir araşdırma müəyyən etdi ki, gizli püskürmələr günəşin sakit bölgələrindən başlaya bilər, lakin buna baxmayaraq kosmosda güclü maqnit əlamətləri yaradırlar. Müəlliflər qeyd edirlər ki, onların əlamətləri son dərəcə zəif olduğu və onları müəyyən etmək üçün çoxdalğalı, çoxbucaqlı müşahidələr tələb olunduğu üçün "kosmik hava proqnozlaşdırılması üçün bir çox problem yaradır".

Onlar günəşdə zəif, sadə maqnit sahələri olan sakit bölgələrdən qaynaqlanır. Bu cür şərtlər günəş tsiklinin azalma fazasında daha çox yayılır.

Skov X sosial şəbəkəsində yazdı: "Demək olar ki, G5 səviyyəli fırtına yaşasaq da, bu, Günəş Minimumunun yaxınlaşmasının erkən əlaməti idi!"

24 saat