Xan Yunis, Qəzza zolağı – On səkkiz yaşlı Hani Həmmad heç vaxt təsəvvür etməzdi ki, gündəlik un axtarışı boğulma və ayaqlar altında qalmaqla nəticələnəcək.
Çərşənbə günü səhər o, valideynləri ilə birlikdə Rəfahdan köçürüldüyü Qəzza zolağının cənubundakı Xan Yunisdəki Əl-Mavasi bölgəsindəki çadırından çıxaraq, ABŞ dəstəkli, lakin çox tənqid olunan GHF tərəfindən idarə olunan ərzaq paylama məntəqəsinə yollandı.
Hani Əl-Cəzirəyə verdiyi açıqlamada “Sübh tezdən çıxdıq və minlərlə insanın arasında dayandıq. Səhər saat 5 radələrində [Qrinviç vaxtı ilə 02:00] onlar [ABŞ əməkdaşları və İsrail ordusu] qapını açmaq üçün işarə verdilər və insanlar irəli atıldılar” deyib.
Nasser Xəstəxanasına nəfəsini bərpa etməyə çalışaraq və demək olar ki, huşsuz vəziyyətdə çatdırılan Hani sözlərinə əlavə edib: “Qapı açıq idi, lakin insanlar çox ensiz, təxminən yeddi metr enində bir dəhlizə toplaşmışdılar”.
“Mən çətinliklə kütlə ilə birlikdə içəri girdim. Qəfildən amerikalı mühafizəçilər gözyaşardıcı qaz püskürtməyə və qaz bombaları atmağa başladılar, insanlar isə dəhlizdə bir-birini əzməyə başladı”, – o bildirib.
“Yere yıxıldım. Üzüm tapdandı.”
“Öldüyümü hiss etdim. Nə irəli, nə də geri gedə bilirdim. Yere yıxıldım. Üzüm və yanım tapdandı. Heç kim məni oradan çıxara bilmədi. Amma Allah mənə ikinci şans verdi”, – Hani deyib.
O, Xan Yunisdəki Nasser Xəstəxanasına tuk-tukla huşsuz vəziyyətdə çatdırıldı və əvvəlcə digər həlak olanların cəsədlərinin yanına qoyuldu; bəziləri boğulmadan, digərləri isə güllə yaralarından ölmüşdü.
“Mən huşsuz idim, nə görə, nə də eşidə bilirdim. Arada-bir özümə gəlib-gedirdim. Məni ölülərin yanına qoydular. Elə bildim ki, onlardan biriyəm.”
Çərşənbə gününün əvvəllərində 21 fələstinli, o cümlədən 15-i boğularaq, ərzaq humanitar yardımı toplamağa çalışarkən həlak olub.
Hadisə Xan Yunisin qərbindəki GHF tərəfindən idarə olunan bir qapının yaxınlığında baş verib. Onlarla insanın yaralandığı, bəzilərinin isə hələ də reanimasiyada olduğu bildirilir.
Hani səkkiz bacı-qardaşın ən böyüyüdür. Onlar əmilərinin çadırının yanında yaşayırlar; valideynləri müharibə başlamazdan bir ay əvvəl tibbi müalicə üçün İordaniyaya getmişdilər.
“Mən böyük bir yük daşıdığımı hiss edirəm. Valideynlərimiz olmadan və onlardan heç bir kömək almadan köçkünlüyün və müharibənin təzyiqlərinə dözmüşük”, – o deyib.
GHF-dən humanitar yardım almaq üçün növbəyə durmağın böyük bir gündəlik risk olduğunu etiraf etsə də, əlavə edib: “Şiddətli aclığımız məni hər gün getməyə sövq edir”.
Gənc adam deyir: “Başqa seçim yoxdur. Bazarlarda baha qiymətə satılan malları almağa pulum yoxdur. Yeganə seçimim, humanitar yardım paylamalarında bəxtimi sınamaqdır”.
“Hər dəfə ölümə yaxın bir təcrübə yaşayıram. Atəş səsləri, tanklar, dronlar və hücumlar var. Bu necə humanitar yardım paylamasıdır? Biz bitkinik, həqiqətən bitkinik.”
“Bizə heyvan kimi güllə atılır”
24 yaşlı Məhəmməd Əbədin, çərşənbə günü səhər Xan Yunisdə eyni yardım mərkəzinə yollandıqdan sonra ayağından yaralı halda xəstəxana çarpayısında yatır.
O, kütlənin sıxlığının təhlükəsini hiss edərək ilk dəfə geri dönmək qərarına gəldiyini deyib.
Birinci kurs mühasibatlıq tələbəsi olan gənc, səhər saat 3 radələrində [Qrinviç vaxtı ilə 00:00] paylama məntəqəsinə çatmış, lakin hər şeyin fərqli göründüyünü hiss etmişdi. Eyni məntəqə yenidən açılmazdan əvvəl iki gün bağlı qalmışdı.
“Əvvəllər bir neçə giriş nöqtəsindən daxil olurduq və giriş geniş idi. Lakin bu dəfə bir uzun, ensiz, dəmir hasarla əhatə olunmuş dəhlizdən keçməyə məcbur edildi”, – o deyib.
“Qapılar açılan kimi hamı irəli atıldı və insanlar ayaqlar altında qalmağa başladı.”
Məhəmməd, insanların dəmir baryerlərə sıxılaraq qışqırdığı və kömək üçün nəfəs almağa çalışdığı dəhşətli bir səhnəni təsvir etdi, eyni zamanda amerikalı mühafizəçilər və havadan dronlar gözyaşardıcı qaz və qaz bombaları atırdı.
“Mən əmimin oğlunun yanında dayanmışdım, izləyirdim. Kütlənin həddindən artıq çoxluğuna görə içəri girməmək qərarına gəldik. Uşaqların qışqırdığını, boğulduğunu, kişilərin və gənclərin sıxışdığını gördüm. Heç kim nə irəli, nə də geri gedə bilirdi.”
O deyir: “Qaz bombalarının yağdığı və insanların içindən keçməyə məcbur edildiyi hasarlı dəhliz ölüm tələsinə çevrilmişdi”.
Məhəmməd və əmisi oğlu oranı tərk etməyə çalışdılar, lakin o, ağıllı bir seçim etdiyini düşündüyü anda, bir dron tərəfindən ayağından vuruldu. Əmisi oğlu da yaralandı.
“Hər zaman dronlardan, tanklardan və ya əsgərlərdən təsadüfi atəş səsləri olur. Bu dəfə, bəxtsiz tərəf mən oldum”, – o deyib. “Amma şükür Allaha, sağ qaldım.”
Məhəmməd, aclıq və ölüm arasında qalan fələstinlilərin faciəli vəziyyəti barədə düşünür, yemək üçün həyatlarını riskə atmağa məcburdurlar. O, əslən Rəfahdan olan və indi Əl-Mavasidə sığınan doqquz nəfərlik məcburi köçkün ailəsini dolandırır.
“Hər gün çörək yemək arzusundayıq. Demək olar ki, hər gün humanitar yardım üçün gedirəm və adətən əliboş qayıdıram. Amma evə bir neçə kilo un gətirdiyim günlər ailəm üçün bir “bayram” kimi idi.”
Qəzzada dörd aydır mühasirədə olduğu, sərhədlər möhürləndiyi və İsrailin humanitar yardım və ticari malların girişinə mane olduğu üçün un Məhəmməd üçün əsas prioritetdir.
Nasser Xəstəxanasında ayağındakı gülləni çıxarmaq üçün əməliyyat gözləyən Məhəmməd deyib: “Çörək məni ölümü riskə atmağa sövq edən şeydir. Başqa alternativ yoxdur”. “Dünya humanitar yardımın təhlükəsiz çatdırılması üçün bir kanal təmin etməkdə uğursuzluğa düçar oldumu?”
“Nizam-intizam yoxdur, təşkilatlanmış yardım, polis və ya BMT müdaxiləsi yoxdur. Bizə heyvan kimi güllə atılır. Aclıqdan ölməsək, xaosa və tapdanmalarda ölürük.”
2025-ci ilin may ayının sonlarında, İsrailin tətbiq etdiyi demək olar ki, tam blokadanın hələ də qüvvədə olduğu və humanitar yardım tədarükünün qarşısını aldığı bir vaxtda GHF Qəzza zolağı
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının məlumatlarına görə, o vaxtdan bəri təşkilatın paylama məntəqələrinə çatmağa və ya humanitar yardım almağa çalışarkən ən azı 798 fələstinli həlak olub. BMT agentlikləri və hüquq təşkilatları tərəfindən geniş tənqidlər səsləndirilib ki, bu əməliyyat siyasiləşdirilmiş və mülki əhalini təhlükəyə atır. BMT, GHF-nin fəaliyyətinin humanitar yardım neytrallığını pozduğunu və mahiyyət etibarilə təhlükəsiz olmadığını, onların məntəqələrində yüzlərlə ölüm hadisəsi ilə vurğulandığını bildirib. Ziad Məsad Mənsur, 43 yaşlı, müharibədə evləri dağıdıldıqdan sonra həyat yoldaşı və altı övladı ilə mərkəzi Qəzza zolağı
Çərşənbə günü başından yaralanan Mənsur deyib: “Mən gecə saat 10-da ora gedirəm və minlərlə başqaları kimi qumun üstündə yatıram. Toza və alçalmaya dözürük”. “Bəzən un, bəzən isə bir neçə qutu ala bilirəm. Başqa vaxtlar isə əliboş qayıdıram. Hətta digərlərinə çanta daşımaqda kömək edirəm, əvəzində bir az yemək alıram.” “Dünən dəhşətli sıxlıq var idi: qaz bombaları, güllələr və biz ensiz dəhlizdə sıxılmışdıq. Mən sıxıntıdan qaçmağa çalışırdım ki, başımdan vurularaq huşumu itirdim.” Mənsur hazırda Nasser Xəstəxanasında müalicə alır. “Bu gün 20-dən çox insan həlak oldu – bir torba un üçün. Daha nə demək olar?”“Ya unla qayıdırıq, ya da heç qayıtmırıq”
