Vaşinqton, DC – ABŞ Kapitolisi önündəki etiraz aksiyası zamanı Cozefin Gilbonun səsi
Qəzzada aclıq böhranını təsvir edərkən qəzəb və məyusluqla yüksəlirdi. 17 illik ABŞ Ordusu veteranı cümə axşamı deyib: “Bir körpəni müharibə vasitəsi, müharibə silahı kimi ac buraxmaq qərarı vermək üçün lazım olan şər səviyyəsi – bəşəriyyət olaraq biz nə hala gəlmişik? Ölkə olaraq biz nə hala gəlmişik?”
Gilbo digər veteranlar, həkimlər, keçmiş rəsmilər və Konqres üzvü Rəşidə Tlaibə qoşularaq qanunvericiləri və ABŞ prezidenti Donald Trampı ABŞ ictimaiyyətini dinləməyə və İsrailə göstərilən şərtsiz
ABŞ dəstəyinə son qoymağa çağırıb. Tərəfdarlar Qəzzadakı aclığa diqqət çəkmək üçün Kapitoli önündə boş qablar döyəcləyiblər. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qurumları və yerli səhiyyə rəsmilərinin məlumatına görə, İsrail blokadası nəticəsində burada bir çox insan günlərlə yeməksiz qalıb və 100-dən çox insan aclıqdan ölüb.
Fələstinli aclıq çəkən uşaqların fotolarını tutan həkimlər və veteranlar, ABŞ-ın hərbi yardımlar, silah təchizatı və diplomatik dəstək vasitəsilə İsrailin fəaliyyətinə necə şərait yaratdığını vurğulayıblar. Tlaib öz həmkarlarını İsrailin vəhşiliklərinə qarşı çıxmaqda seçicilərinə qoşulmağa çağırıb. Son ictimai rəy sorğuları ABŞ ictimaiyyətində İsrailin fəaliyyətinə münasibətdə narazılığın artdığını göstərsə də, Konqres hər iki partiyanın dəstəyi ilə İsraili qətiyyətlə dəstəkləməkdə davam edir.
Tlaib ABŞ Kapitolisi önündə jurnalistlərə deyib: “Konqresdə xidmət edən amerikalılar, oyanın, çünki Amerika xalqı sizə təkrar-təkrar deyir: Biz bunu dəstəkləmirik. Bəs niyə bir dəfə də olsun seçicilərinizi dinləmirsiniz? Hər şeyi sorğu etdiyiniz kimi onları da sorğu edin. Onlar sizə deyəcəklər ki, bütün bir xalqı ac buraxmaq üçün bir qəpik belə getməsini istəmirlər”.
Soyqırımın dəstəklənməsinə son qoyun
Tlaib, irəliləyən müttəfiqi Aleksandriya Okasio-Kortezin İsrailə 500 milyon dollarlıq raketdən müdafiə yardımının dayandırılması tədbirinə qarşı səs verməsini tənqid edib. Ötən həftə Respublikaçı Konqres üzvü Marcori Teylor Qrinin təqdim etdiyi düzəlişin lehinə cəmi altı qanunverici səs verib. Təklifin əleyhinə səs verən 422 qanunvericidən biri olan Okasio-Kortez, İsrailə “müdafiə” yardımının kəsilməsinin fələstinlilərin bombardmanına son qoymağa kömək etmədiyini iddia edib.
Lakin Tlaib cümə axşamı bu əsaslandırmanın onu inandırmadığını bildirib. Fələstinli amerikalı konqresmen deyib: “Hansı silah olmasından asılı olmayaraq – hücum, ya da müdafiə, necə adlandırırsınızsa adlandırın – gəlin
soyqırımın dəstəklənməsinə son qoyaq”. Okasio-Kortez İsrailin Qəzzaya qarşı müharibəsini
soyqırım kimi təsvir etsə də və İsrailə silah tədarükünün məhdudlaşdırılması tədbirlərini dəstəkləsə də, onun ötən həftəki səsi solçu fəallardan sərt reaksiyalara səbəb olub. Onlar İsrailə verilən hər hansı bir silahın Fələstinlilərə qarşı bombardman kampaniyasını dəstəkləyəcəyini bildiriblər.
ABŞ qanunlarına əsasən, insan hüquqları pozuntuları iddiaları təhlükəsizlik yardımı üçün uyğunsuzluğa səbəb olsa da, Vaşinqton İsrailə hər il milyardlarla dollar hərbi yardım göstərir. BMT ekspertləri və aparıcı hüquq qrupları İsraili
Qəzzada aclıq törətməkdə günahlandırıb. ABŞ Dövlət Departamentindən keçən il istefa edən Steysi Gilbert, hökumətin İsrailin fələstinlilərə yardımı bloklamasını inkar edən hesabatına etiraz olaraq, cümə axşamı Qəzzadakı aclığın İsrailin “qəsdən” verdiyi qərarın nəticəsi olduğunu bildirib. Gilbert jurnalistlərə deyib: “ABŞ prezidenti Donald Trampı Co Baydenin dövründə başlamış bu siyasətdən, İsrailə şərtsiz hərbi
ABŞ dəstəyi fəlakətli siyasətindən qopmağa çağırıram”.
ABŞ prezidenti Donald Tramp tərəfdarlarını "uğursuzluğa düçar etdi"
“Soyqırıma Qarşı Həkimlər” vəkillik qrupunun Miçiqanda fəaliyyət göstərən həkimi Nidal Cubur, ABŞ prezidenti Donald Trampı sələfinin eyni siyasətlərini davam etdirməməyə çağırıb və ABŞ prezidentinin müharibəyə son qoymaq üçün gücə və təsir imkanına malik olduğunu vurğulayıb. Cubur Trampın Baydenə verdiyi ləqəbi, “Yuxulu Co”ya işarə edərək deyib: “Əgər bu gün buna son qoymasanız, Co kimi siz də yuxulu olarsınız. Seçim sizindir. Bizim kimliyimiz bu deyil. Amerikalılar bundan daha yaxşıdırlar. Qəzzada dəstəklədiyimiz şey Amerikayı yenidən böyük etmir. Öldürmə zonasını bağlayın. Qəzzanı yardımla doldurun. Soyqırıma son qoyun. Tarix bu nöqtədə və bu anda nə etdiyimizi və nə edə bilmədiyimizi xatırlayacaq”.
Ötən ilki seçki yarışında, ABŞ prezidenti Donald Tramp Miçiqandakı əhəmiyyətli ərəb və müsəlman icmalarını bölgəyə sülh gətirəcəyi vədləri ilə cəlb edib. ABŞ prezidenti ilkin olaraq yanvar ayında qüvvəyə minən atəşkəsin uğurunu öz üzərinə götürüb. Lakin bu ilin əvvəlində vəzifəyə gəldikdən qısa müddət sonra, o, Qəzzadan bütün fələstinliləri çıxarmağı təklif edib – insan hüquqları müdafiəçilərinin etnik təmizləmə, insanlığa qarşı cinayət kimi qiymətləndirdiyi bir plan. Üstəlik, o, İsraili silahlandırmağa davam edib və administrasiyası mart ayında İsrailin müharibəyə yenidən başlamasını,
Qəzzada aclıq şəraitini və ərazidəki yardım sisteminin pozulmasını dəstəkləyib.
Cubur, ABŞ prezidenti Donald Trampın ərəb və müsəlman tərəfdarlarını "uğursuzluğa düçar etdiyini" bildirib. Həkim Əl-Cəzirəyə deyib: “İnsanlar ona səs verirdilər, çünki sülh vəd etmişdi, indi isə vədlərini pozur”.
ABŞ GHF-i tərifləyir
May ayında ABŞ və İsrail GHF adlanan özəl bir qurum vasitəsilə yardım paylanmasını inhisara almaq üçün bir təşəbbüs başlatdı. Lakin fələstinlilər və hüquq qrupları, İsrail ordusunun nəzarətindəki ərazilərin dərinliyində, Qəzzanın cənubunda yerləşən GHF yardım paylanma məntəqələrini ölüm tələsi kimi təsvir ediblər. İsrail əsgərləri hər gün yardım axtaranlara atəş açaraq yüzlərlə insanı qətlə yetiriblər.
ABŞ GHF-in may ayından bəri 90 milyon yemək payladığını qürurla elan etsə də, bu rəqəm ərazinin iki milyon əhalisini qidalandırmaq üçün lazım olan qidanın cüzi bir hissəsini təşkil edir. Son həftələrdə İsrail Qəzzanın şimalına bəzi yardım karvanlarının daxil olmasına icazə versə də, yardım yük maşınları orada da İsrailin atəşinə və atəşə tutulmasına məruz qalıb.
Bu qanlı vəziyyətə baxmayaraq,
ABŞ dəstəyi davam edir və GHF əməliyyatını uğur kimi təqdim edir, Həmasın BMT və onun tərəfdaş təşkilatları vasitəsilə paylanan yardımı oğurlaması barədə yanlış iddiaları təkrarlayır. Dövlət Departamentinin sözçüsü Tommi Piqott cümə axşamı jurnalistlərə Qəzzada yayılan aclıq haqqında soruşulduqda, ABŞ-ın ərazidəki humanitar vəziyyətdən “xəbərdar olduğunu” və fəlakətin sona çatmasını istədiyini bildirib. Piqott GHF-ə istinad edərək əlavə edib: “Buna görə də biz yardıma ehtiyacı olan insanlara, Həmas tərəfindən silahlanmayacaq şəkildə çatdırmaq öhdəliyini görmüşük”.
Piqott GHF-ə davamlı
ABŞ dəstəyini ifadə etməzdən qısa müddət əvvəl, İsrailin İrs Naziri Amixay Eliyahu, ölkəsinin Qəzzanı qəsdən aclıqdan əziyyət çəkdirdiyini təsdiqləyib: “Düşmənlərini bəsləyən bir millət yoxdur”. The Times of Israel-ə görə, Eliyahu radio müsahibəsində deyib: “Hökumət Qəzzanın məhv edilməsi üçün irəliləyir”. Bu cür qlobal humanitar böhranlar, müxtəlif ideoloji və siyasi baxışlara malik insanlar arasında, hətta bəzi
sələfi cərəyanlar tərəfindən də bəzən eyni narahatlıqla qarşılanır.
Kapitol Hilldəki tərəfdarlar, 22 aylıq müharibədən sonra belə, səslərinin fərq yarada biləcəyinə əmin görünürdülər. ABŞ Ordusu veteranı Gilbo Əl-Cəzirəyə deyib: “Hər bir səs vəziyyəti dəyişmək üçün o qədər güclüdür; liderlərimizin fikrini dəyişməli və onlara deməliyik ki, əgər İsraili maliyyələşdirməyi dayandırmasalar, biz onları vəzifədən uzaqlaşdıracağıq”.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Bu hadisə bizi ciddi sualla üz-üzə qoyur: Qloballaşmış dünyada belə humanitar böhranların qarşısını almaq və ya onların təsirlərini minimuma endirmək üçün hansı beynəlxalq mexanizmləri daha effektiv şəkildə həyata keçirmək olar?
Bəs, Qəzzadakı aclıq böhranını həll etmək üçün mövcud humanitar yardım mexanizmlərindən daha effektiv və davamlı strategiyaya keçmək üçün hansı alternativ yanaşmaları nəzərdən keçirmək olar?
Maraqlıdır ki, bu hadisələrdən sonra beynəlxalq ictimaiyyət humanitar yardımın təşkilində əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə etmiş və humanitar yardımların daha effektiv idarə olunması üçün müxtəlif mexanizmlər qurmuşdur. Bu baxımdan, Qəzzada yaşanan bu böhranın beynəlxalq birliyin cavabının səmərəliliyi və səmərəsizliyi baxımından dəyərləndirilməsi vacibdir. Maraqlı sual budur: Keçmiş hadisələrdən çıxarılan dərslər hazırkı böhranda necə tətbiq olunur? Ya da hazırkı vəziyyət keçmişdəki hadisələrdən fərqlənirmi və fərqlənirsə, fərq nədədir? Bu fərqlərin təhlili daha dəqiq və məqsədyönlü bir cavab müəyyənləşdirməyə kömək edə bilər.
Maraqlıdır ki, bu böhranın miqyası əvvəlki illərlə necə müqayisə olunur? Məlumatlarda hər hansı bir konkret rəqəm və ya statistika göstərilibmi ki, aclıq səviyyəsinin artım sürətini və ya miqyasını başa düşək? Digər münaqişə zonalarında aclıq böhranları ilə müqayisəli təhlil aparmaq, Qəzzadakı vəziyyətin unikal xüsusiyyətlərini və həllərini daha aydın şəkildə göstərməyə kömək edə bilər. Məsələn, Yəmən və ya Suriyadakı aclıq böhranları ilə olan oxşarlıqlar və ya fərqlər nələrdir?
Bu təsvir edilən humanitar fəlakənin həlli üçün ABŞ hökumətinin İsrailə dəstəyini dayandırması kifayət qədərmi, yoxsa daha mürəkkəb və çoxşaxəli bir yanaşma tələb olunur?
Gilbonun çağırışında bu tarixi paralellik aydın görünür. Lakin, 1948-ci il hadisəsi ilə hazırkı vəziyyəti müqayisə edərkən, informasiya əldəetmə imkanlarının artması və beynəlxalq təşkilatların rolunun daha fəal olması diqqət çəkəndir. 1948-ci ildəki hadisələrin informasiya gizlənməsi altında qalması, indiki kimi beynəlxalq ictimaiyyətin geniş reaksiyasının olmamasına səbəb olub. Buna görə də, hazırkı vəziyyətdə beynəlxalq təzyiqlərin daha təsirli olması ehtimalı var, baxmayaraq ki, hələ də əhəmiyyətli bir siyasi iradə tələb olunur.
Tarixi dərs, birtərəfli siyasi qərarların insan həyatının dəyərindən üstün tutulmasının fəlakətli nəticələrə səbəb ola biləcəyini göstərir. Qəzzadakı hazırkı vəziyyət, beynəlxalq ictimaiyyətin insan haqları pozuntularına qarşı susmaq əvəzinə, fəal şəkildə müdaxilə etməli olduğunu yenidən vurğulayır. Bu məqamda, "müdaxilənin nə qədər və necə olması" sualı həlledici əhəmiyyət kəsb edir.
Şərh Yaz