Qəzzada jurnalist qətllərinə beynəlxalq reaksiya

Bazar günü İsrailin Qəzza zolağında dörd Əl-Cəzirə jurnalistini və iki sərbəst işçisini qəsdən hədəf alaraq öldürməsinə etiraz olaraq, dünya miqyasında fələstinlilərə dəstək və həlak olan media nümayəndələrini anmaq üçün nümayişlər və anım tədbirləri keçirilib. Çərşənbə günü jurnalistlər, tələbələr, fəallar və vətəndaş cəmiyyətinin üzvləri – xüsusilə Cənubi Afrikanın Keyptaun şəhərində, Filippinin Manila və Böyük Britaniyanın London şəhərlərində – hökumətlərini İsrailə təzyiq göstərməyə, beynəlxalq medianın Qəzzaya girişinə icazə verməyə və İsrailin burada soyqırıma çevrilən müharibəsinə son qoymağa çağırıblar.

Bazar günü axşam Əl-Cəzirə müxbirləri Ənəs əl-Şərif və Məhəmməd Qreyqeh, eləcə də operatorlar İbrahim Zahir və Məhəmməd Noufal Qəzza şəhərində Əl-Şifa Xəstəxanasının yaxınlığındakı media çadırını hədəf alan İsrail zərbəsi nəticəsində həlak olublar. Ənəs əl-Şərif, 2023-cü il oktyabrın 7-də Həmasın İsrailin cənubuna hücumlarından sonra İsrailin Qəzza zolağında başlatdığı müharibənin başlanğıcından etibarən oradakı reallığı davamlı olaraq işıqlandıran ən tanınmış simalarından biri idi.

İsrailin Qəzza zolağında apardığı müharibə nəticəsində ən az 61,722 nəfər həlak olub, 154,525 nəfər isə yaralanıb. 2023-cü il oktyabrın 7-də İsrailin cənubunda baş verən hücumlarda təxminən 1,139 nəfər həlak olmuş, 200-dən çoxu isə girov götürülmüşdü. Müharibə başlayandan bəri İsrail tərəfindən 270-ə yaxın fələstinli jurnalist və media işçisi öldürülüb.

Cənubi Afrika

Vətəndaş cəmiyyəti üzvləri və jurnalistlər çərşənbə günü Keyptaun şəhərindəki Müqəddəs Georgi Katedralında toplaşaraq əl-Şərifin qətlə yetirilməsinə qəzəblərini ifadə ediblər. Onların əllərində “səsiniz bombalarından uca idi” yazılmış plakatlar var idi. Əl-Cəzirənin Keyptaundan bildirən müxbiri Fəhmidə Millerin sözlərinə görə, bu yer əhəmiyyətlidir, çünki “Cənubi Afrikada, xüsusilə də illər boyu davam edən aparteid dövründə, zülmə qarşı vacib bir siqnal olmuşdu”. Miller qeyd edib ki, burada toplaşan insanlar “İsrailin etdiyini qınayıblar”. O əlavə edib: “Onlar Fələstinli jurnalistlərin gördüyü işlərə əlavə olaraq, beynəlxalq jurnalistlərin Qəzzaya girişini tələb edirlər. Burada insanlar qəzəblidir.” Jurnalist Zübeydə Cəfər Millerə bildirib: “Mən hədəf alınan jurnalistlərdən biri idim, aparteidi sənədləşdirən medianı nəzərdə tuturam, buna görə də bu hadisə mənim üçün çox əhəmiyyətlidir.” Miller əlavə edib ki, Cənubi Afrika hökuməti daha əvvəl 2022-ci ildə Şirin Əbu Aklenin qətlə yetirilməsini beynəlxalq hüququn pozulması kimi qınamışdı. Əbu Akleh, Əl-Cəzirə üçün 25 il müxbirlik edən Fələstinli-Amerikalı bir jurnalist idi. O, İsrailin işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilindəki Cenin qaçqın düşərgəsinə basqınını işıqlandırarkən İsrail qüvvələri tərəfindən öldürülmüşdü. 2023-cü ilin dekabrında Cənubi Afrika Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsində İsraili Qəzza zolağında soyqırım törətməkdə ittiham edərək iddia qaldırıb.

Birləşmiş Krallıq

Əl-Cəzirənin Londondan bildirdiyinə görə, Britaniya Milli Jurnalistlər Həmkarlar İttifaqının üzvləri çərşənbə günü baş nazirin Dauninq-strit 10 ünvanındakı iqamətgahı qarşısında həlak olan Əl-Cəzirə işçilərini anıblar. İsrailin Qəzza zolağında apardığı müharibə başlayandan bəri qətlə yetirilən jurnalistlərin adları yazılan plakatlar daşıyan müxbirlər, hər bir jurnalistin adını oxuyub və bazar günü öldürülənlər üçün "simvolik olaraq İslam dəfn dualarını oxuyublar". İştirak edənlər "Britaniya hökumətini kəskin şəkildə qınadılar... Qəzzada baş verənlərdə əlbir olmaqda, daha çox iş görməməkdə və daha çox danışmamaqda ittiham etdilər". Bazar ertəsi Britaniya Baş naziri Keyr Starmer Əl-Cəzirə jurnalistlərinin qətli ilə bağlı "ciddi narahatlığını" bildirsə də, çərşənbə günü iştirak edənlər "qətiyyətli qınamaqdan başqa heç nə istəmirlər". Onlar həmçinin hökumətdən İsrail hökumətinə təzyiq göstərmək üçün qəti addımlar atılmasını, Qəzzada jurnalistlərin təhlükəsizliyini təmin etməyi, beynəlxalq jurnalistlərin orada sərbəst işləmələrinə icazə verməyi və hadisədə iştirak edənlər üçün ədalət və məsuliyyətin təmin edilməsi məqsədilə Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi tərəfindən müstəqil araşdırma aparılmasını tələb edirlər. Keçən həftə Starmer İsrailin Qəzza zolağını ələ keçirmək planlarını qınayaraq, bunun "səhv" olduğunu və "yalnız daha çox qan tökülməsinə səbəb olacağını" bildirib. O, həmçinin Böyük Britaniyanın sentyabr ayında Fələstin dövlətini tanıyacağını elan edib, lakin bunun İsrailin müəyyən şərtlərə əməl etməsi, o cümlədən Qəzzada atəşkəsə razılıq verməsi və iki dövlətli həll perspektivini bərpa etməsi şərtilə mümkün olacağını vurğulayıb.

Filippinlər

Çərşənbə günü Filippin Universitetində tələbələr, kampus jurnalistləri və fəallar Əl-Cəzirə jurnalistlərinin qətlinə qəzəblərini ifadə etmək üçün toplaşıblar. Əl-Cəzirənin Maniladan bildirdiyinə görə, onlar "bu hücumun... İsrailin Qəzza zolağında insanlığa qarşı törətdiyi cinayətlərin qəsdən gizlədilməsi" olduğunu bildirirlər. Etirazçılar Ənəs əl-Şərifin, Qəzzadan xəbər verən ən tanınmış simalardan birinin, Həmas üzvü olması ittihamını "əsassız" adlandıraraq, "bunun həqiqəti susdurmaq niyyətində olan hökumətlər tərəfindən istifadə edilən köhnə bir taktik olduğunu" qeyd edirlər. Kampus jurnalisti Karl Patrik Suyat bildirib: "Hər hansı bir imperialist güc... bəhanə olaraq istifadə etmək üçün günah keçisi seçəcək, nə qədər yalan olsa da." Bu etirazçılar həmçinin "beynəlxalq ictimaiyyəti İsrailə soyqırımı dayandırmaq üçün təzyiqi artırmağa, o cümlədən Filippin hökumətinin İsraillə ticarət və müdafiə əlaqələrini kəsməyə" çağırıblar. Filippin İsrail silahlarının üçüncü ən böyük idxalçısıdır. İyun ayında Filippin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Assambleyasının Qəzzada dərhal və davamlı atəşkəs tələb edən qətnaməsinin lehinə səs verib. Bu qətnamə həmçinin İsrailin aclığı müharibə silahı kimi istifadəsini pisləyir və İsraili Qəzzada humanitar yardıma qoyulmuş blokadanı qaldırmağa çağırırdı.

İsrail

Çərşənbə günü Təl-Əvivdə kiçik bir qrup yerli və beynəlxalq jurnalist anım tədbirində iştirak edib. Müstəqil "+972" jurnalı üçün çalışan İsrailli jurnalist Oren Ziv, Təl-Əvivdən bildirib ki, "təəssüf ki, İsrail cəmiyyətinin böyük əksəriyyəti və bəzi əsas media jurnalistləri Əl-Cəzirə jurnalistlərinin bu sui-qəsdini, hədəf alınaraq öldürülməsini bayram edirdi". Ziv izah edib ki, o və digərləri bu anım tədbirini "qəzəblərini və Qəzza zolağında çox çətin şəraitdə inanılmaz iş görən Fələstinli jurnalistlərlə həmrəyliklərini ifadə etmək istəyirdilər. Və həmçinin burada bu hədəfli qətllərə və sui-qəsdlərə qarşı çıxan insanların olduğunu göstərmək istəyirdik." Ziv əlavə edib ki, o, İsrailin bu jurnalistləri qəsdən hədəf aldığına inanır.

“Biz düşünürük ki, bu [hədəf alınaraq öldürülmə] səhvən yox, İsrail beynəlxalq medianın Qəzza zolağına demək olar ki, iki ildir girişini əngəllədiyi üçün, bizə, beynəlxalq mediaya məlumat verən yeganə jurnalistləri susdurmaq üçün bir addım olaraq baş verir. Onlar bizim orada yeganə səsimizdir.” Həm də jurnalistlərin qətlinin vaxtı təsadüfi deyildi. “Düşünürəm ki, bu, Qəzza şəhərinin sözdə işğalı ərəfəsində, heç kimin oradakı səsləri və görüntüləri sənədləşdirib dünyaya çatdırmamasını təmin etmək üçün qəsdən edilir.” Keçən həftə İsrailin təhlükəsizlik kabineti İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahunun Fələstin anklavının şimalında yerləşən Qəzza zolağını hərbi işğal etmək planını təsdiqləyib.

24 saat