Qəzzaya beynəlxalq sabitlik qüvvəsi nə deməkdir

Bazar ertəsi BMT Təhlükəsizlik Şurası ABŞ prezidenti Donald Trampın İsrailin Qəzza zolağına qarşı müharibəsini başa çatdırmaq üçün irəli sürdüyü 20 bəndlik planını dəstəkləyən qətnamə qəbul edib. Qətnamənin bəndləri arasında Qəzza zolağında atəşkəs razılaşmasına təhlükəsizlik və nəzarət təmin etmək üçün beynəlxalq sabitləşdirmə qüvvəsinin (BSQ) yaradılmasını və yerləşdirilməsini dəstəkləyən maddə də var idi. Nəzəri olaraq, bu təhlükəsizlik orqanı Qəzza zolağını "silahsızlaşdırmaq" üçün İsrail və Misirlə işləyəcək, habelə Fələstin polis qüvvəsinə təlim keçəcək. Trampın planını “tərəflərin qəbul etdiyini” təsdiqləyən qətnamənin qəbul edilməsinə baxmayaraq, İsrailin Qəzza zolağına hava zərbələri, o cümlədən "sarı xətt"in Fələstin tərəfindəki ərazilərə zərbələr davam edib. Bəs Beynəlxalq Sabitləşdirmə Qüvvəsi nədir və Qəzza zolağı üçün nə deməkdir? Budur bilməli olduğunuz məqamlar:

Beynəlxalq Sabitləşdirmə Qüvvəsi nədir?

BSQ polisə təlim keçmək, sərhədləri qorumaq, Qəzza zolağını silahsızlaşdıraraq təhlükəsizliyi təmin etmək, mülki əhalini və humanitar əməliyyatları, o cümlədən humanitar dəhlizləri qorumaq, eləcə də "Hərtərəfli Planı dəstəkləmək üçün zəruri ola biləcək əlavə vəzifələr" kimi işləri yerinə yetirmək üçün Qəzza zolağına yerləşdiriləcək çoxmillətli bir qüvvə kimi nəzərdə tutulur.

Əsasən, BSQ son 19 ildə Həmas tərəfindən idarə olunan bir çox təhlükəsizlik vəzifələrini öz üzərinə götürəcəkdi.

2006-cı ildən bəri Həmas Qəzza zolağının idarəçiliyindən, o cümlədən sosial və təhlükəsizlik xidmətlərinin idarə edilməsindən məsul idi.

Trampın Hərtərəfli Planı Fələstin tərəflərinin heç bir iştirakı olmadan hazırlanmışdı.

Qüvvənin tərkibinə kimlər daxildir?

Bu hələ də qeyri-müəyyəndir, lakin qətnaməyə əsasən, BSQ qüvvələri İsrail və Misirlə, habelə Həmas və ya Fələstin Muxtariyyətinin tabeliyində olmayacaq yeni təlim keçmiş Fələstin polis qüvvəsi ilə işləyəcək.

Trampın baş müşaviri Azərbaycan və İndoneziyanın qoşun göndərmək təklifi etdiyini bildirdi.

O, həmçinin Misir, Qətər və BƏƏ-nin də qatqı vermək barədə danışıqlar apardığını qeyd etdi, lakin BƏƏ-nin yüksək vəzifəli rəsmisi Ənvər Qarqaş ölkəsinin iştirak etməyəcəyini söylədi. Bəzi hesabatlara görə, qüvvəyə Misir rəhbərlik edə bilər.

Oktyabr ayında Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan ölkəsinin Qəzza zolağına dəstək verməyə hazır olduğunu bildirdi.

Lakin Türkiyə ilə İsrail arasında gərginlik artdığı üçün İsrailin xarici işlər naziri Gidon Sa’ar İsrailin Türkiyə qoşunlarının Qəzza zolağında olmasına razı olmayacağını bildirdi.

Səsvermə necə keçdi?

Qətnamə 13 lehinə səslə qəbul edildi.

Lakin Rusiya və Çin Fələstin tərəfinin qüvvədə iştirak etməməsi və Qəzza zolağının gələcəyində BMT-nin rolunun qeyri-müəyyənliyi ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə edərək bitərəf qaldılar.

Rusiya daha əvvəl "ABŞ layihəsindən ilhamlanan" öz qətnamə layihəsini təklif etmişdi.

Rusiyanın versiyası Qəzza zolağı üçün beynəlxalq sabitləşdirmə qüvvəsi üçün potensial variantların müəyyənləşdirilməsində BMT baş katibinin iştirakını tələb edirdi.

Bu layihədə Trampın Qəzza zolağında keçid administrasiyası kimi fəaliyyət göstərəcək "sülh şurası" adlandırdığı qurum qeyd olunmurdu.

Həmas-ın reaksiyası necə oldu?

Onlar qətnaməni rədd etdilər. Qrup "Telegram" sosial mesajlaşma tətbiqində yayımladığı bəyanatda səsvermənin "Qəzza zolağında beynəlxalq himayə mexanizmi tətbiq etdiyini" bildirdi.

Trampın planına əsasən, Həmasın Qəzza zolağında heç bir rolu olmayacaq və silahsızlaşdırılacaq, onun əməkdaşlarına iki seçim təklif olunacaq: ya birgə yaşamağa sadiq qalmaq, ya da Qəzza zolağından təhlükəsiz keçid təmin edilməsi.

Həmas dəfələrlə idarəçilikdən imtina etməyə hazır olduğunu, lakin silahlarından əl çəkmək istəmədiyini bildirmişdi.

İsrailin Baş Naziri Binyamin Netanyahu bu yaxınlarda İsrail parlamentində, Knessetdə çıxışı zamanı müharibənin "bitmədiyini" və Həmasın silahsızlaşdırılacağını vurğulamışdı.

İsrail nə dedi?

İsrail diqqəti Həmasın silahsızlaşdırılmasına yönəltdi, onun BMT-dəki elçisi Denni Danon ölkəsinin "Həmasın silahsızlaşdırılmasını təmin etmək əzmini nümayiş etdirəcəyini" bildirdi.

İsraildə qətnamə ən azı bir müxalifət partiyasını Netanyahunun hökumətini tənqid etməyə vadar etdi.

Ultrasionalist siyasətçi və "Yisrael Beytenu" partiyasının lideri Aviqdor Liberman X sosial şəbəkəsində yazırdı: "Bu axşam BMT-də baş verənlər İsrail hökumətinin uğursuz davranışının nəticəsidir."

"Qərar Fələstin dövlətinin, Səudiyyə nüvə proqramının və Türkiyə ilə Səudiyyə Ərəbistanı üçün F-35 təyyarələrinin yaranmasına gətirib çıxardı."

24 saat