Qulaqlar deyil, qəlbin səslənsin | Müge İplikçi yazdı

Azalaraq çoxalmaq

Fotoqrafa baxıram. Qara-ağ bir studiya portreti... Qara-ağ olmasına baxmayaraq, əlbəttə ki, aydın görünür: Platin sarısı, həcmli və laylı qısa saçları olan bir qadın. Gözləri qalın bir laynerlə çəkilmiş, sonra o dərin və səmimi baxışlar sıx kirpiklərlə vurğulanmış. Dolğun dodaqlarında parlaq pomada izi. Böyük daşlı sırğalar, bir neçə üzük... Əlini yanağına söykəyib, obyektivə doğru baxır. 70-80-ci illərin o ab-havası... Bu fotoşəkil, yaddaşımdakı Muazzez Abacıya bənzəyən, lakin bir cümləyə sığdıra bilmədiyim estetik hissin özünü əks etdirir. İllər keçdikdən sonra zihnimdə bu fotoşəkildəki Muazzez Abacıya bənzəyən xatirələri toplamağa çalışıram. Gözəl bir qadın idi, səsi insana təsir edən bir tonda idi. Lakin... Düzünü desək, onunla bağlı xatirələrimi heç cür bütövləşdirə bilmirəm. Özümə durmadan sual verirəm: Niyə yaddaşımda bu qədər parça-parça, dağınıq qaldı? Heç cür oturub sistemli şəkildə bir şey yaza bilmirəm. Aslı Kotamanın "Azalaraq Çoxalmaq" kitabında dediyi kimi: "Bir şeyi xatırlaya bilməsən, ona məna verə bilməzsən." Elədirmi? Lakin davamını da oxumaq lazımdır! Məna parça-parça qala bilər, hafizə bərpa edilə bilər və əsas məna bu bərpa cəhdindədir! Elə o zaman keçirəm kompüterin qarşısına; yazının da bu yolu izlədiyini xatırlayaraq! Bəlkə də məsələ, natamamlığı qəbul etməkdə... Çatışmayan parçalarla məna qurmağa çalışmaqdadır. Muazzez Abacı da mənim üçün belə bir xatirədir: parça-parça, natamam. Və bu vəziyyəti Kotamanın o unudulmaz sətirləri sayəsində bir səhər qəbul edirəm. Kotaman, xatırlama hərəkətini valideynlərinin hekayəsiylə, avtomobillərinin arxa oturacağında yuxulu-yuxulu yola düşdüyü anlarla eyniləşdirir. Məhz bu, mənim iki gündür axtarıb tapa bilmədiyim "bütöv" Muazzez Abacı xatirəsini olduğu kimi qəbul etməyimə səbəb olan səhnə olur! Onun yerinə, tamamilə başqa bir xatırlama sərgüzəşti canlanır gözümdə: Atamın yaşıl Vosvosunu və onun səyahət həvəsini dərhal xatırlayıram... Yazda, yayda çıxdığımız yolları... Vosvosun bizə yaratdığı kiçik çətinlikləri, şirin sürprizləri... O yaşıl Vosvosdakı xatirələrim, həyatımın demək olar ki, on ilini doldurur.

Düldülün arxa baqajı

O avtomobildə nələr daşınmadı ki! Amma ən əsası, uşaqlığım daşındı orada. O köhnə Vosvosların mühərriki arxadadır, kiçik bir baqaj yeri də var. O yerin məsuliyyəti isə mənə aid idi. Vaxtilə içinə kiçik bir şilte sərdilər, naxışı səma kimi idi. Uzun səyahətlərdə oraya atlar, yarıyuxulu, yarıoyanık mühərrikin gurultusu ilə yolları hiss edirdim.

Bodrum yolu və bir səs

Məhz belə bir yay günü Bodruma gedirdik. Yol, o səhər atamın maqnitofonuna qoyduğu Muazzez Abacı kasetinin səsi ilə formalaşan bir ritmlə axıb gedirdi. Düldül bizi yolda qoymazdı, amma yenə də özünü "gənclər; hər şey yolda mümkündür" şəklində hiss etdirirdi. O zamanlar iki zolaqlı yollar yox idi, Bodrum hələ Bodrum idi. Yol irəlilədikcə, atamın Türk sənət musiqisi ya da klassik qərb musiqisi arasındakı seçimində, bu dəfə Muazzez Abacı qalib gəlmişdi. Onu o fotoşəkildəki halı ilə deyil, niyə uzanan və ulduzlarla dolu bir "şəkildə" xatırladığımı, parça-parça xatirələrimin içində, ana və atamın gündəlik həyatdan danışdıqları o rahatlıqda müəyyənləşdirdiyimi də bu sayədə xatırladım. Köhnə bir yolda, köhnə bir avtomobildə, yarıoyanık, yarıyuxulu bir halda, yuxumda, ya da gerçəkdə tam olaraq müəyyən edə bilmədiyim o səs... O, Muazzez Abacının səsi idi. Bir yay günü Bodruma yola düşənlərə yoldaşlıq edən o duyğulu səs.

Qəlbdə çınlayan səs

Məhz Muazzez Abacıya dair xatirələrim təxminən belədir. Bəlkə də yaddaşımın başqa bir mürəkkəb xatirədən süzülüb bura gətirdiyi bir detal idi o maqnitofon və o maqnitofondakı kaset! Amma nədənsə zihnim həmişə o yola, o Düldülə və Muazzez Abacının səsinə kilidlənmiş vəziyyətdədir. Anamla atamın gündəlik söhbətlərini, dənizə qovuşacağımız o möhtəşəm anı onun səsi ilə xatırlayıram. Bir bütöv xatirə kimi deyil. Parça-parça, gözəl, isti, etibarlı... Bəli, "xatırlayıram"! Lakin bir bütövlük içində deyil. Uzun-uzun izah edin desəniz, bacarmaram... İndi etdiyim kimi bir az da uydura bilərəm, əlavələr edə, çıxarışlar edə bilərəm. Bağışlayın! Onsuz da xatırlamaq heç vaxt tamamlanmış bir proses deyil ki! Bu torpaqların əksər insanı kimi, mənim üçün də Muazzez Abacı, o, azaldıqca çoxalan, unudulduqca yaddaşda yeni məna kəsb edən bir səs olaraq qalacaq... Nə gözəl. Həm də onun kimi bir səsi unutmaq mümkündürmü. Maraqlananlar üçün: Aslı Kotamanın "Azalaraq Çoxalmaq" kitabı Karagarga nəşriyyatından çıxıb. Hafizə, yazı, yaddaş, kino və vizual sənətlər üçün çox dəyərli yazılar var içində. Maraqlananlar üçün bir digər qeyd: Bu yazını Muazzez Abacının "Unutamazsın" ifası ilə oxumağınızı tövsiyə edirəm.

24 saat