Şok İddia: Əliyev və Paşinyan Trumpın hüzurunda razılaşacaqlar

Mənbələr ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Trampın Ağ Evdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyana ev sahibliyi edəcəyini bildirib. Bu samit, iki ölkə arasında davam edən sülh danışıqlarında irəliləyiş əldə etmək məqsədi daşıyır.

Sülh Sazişi Təfərrüatları və Bakının Tələbləri

Hər nə qədər iki ölkə mart ayında ilkin sülh müqaviləsi layihəsi üzərində razılığa gəlmiş olsa da, Bakı sazişin yekunlaşması üçün bəzi əlavə şərtlərdə israrını davam etdirir. Azərbaycanın başlıca tələblərindən biri, Ermənistanın konstitusiyasında Azərbaycan ərazilərinə edilən istinadların ləğv edilməsidir. Bu addım, Ermənistanda ümummilli referendumun keçirilməsini tələb edir və danışıqlar prosesində əsas maneələrdən biri olaraq qalır.

Niyyət Məktubu və Diplomatik Qazanc

Mənbələr qeyd edib ki, liderlərin yekun sülh müqaviləsi deyil, bunun əvəzinə daha çox "niyyət məktubu" imzalayacağı gözlənilir. Bu, ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Trampa ötən aydan bəri regionda axtardığı diplomatik qazancı təmin edəcək. Bu məktub gələcək sülh üçün bir yol xəritəsi ola bilər.

Regional Təmaslar və Türkiyənin Rolu

Üçüncü regional mənbənin verdiyi məlumata görə, Azərbaycan Xarici İşlər naziri Ceyhun Bayramov bazar ertəsi türkiyəli həmkarı Hakan Fidanla telefonla əlaqə saxlayaraq zirvə görüşü barədə məlumat verib. Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyindəki mənbələr, Fidanın Bayramovla ikitərəfli və regional məsələləri, o cümlədən Azərbaycan-Ermənistan sülh prosesini müzakirə etdiklərini bildirib.

Əliyevin Bəyanatları və Əvvəlki Görüşlər

Ağ Evdə gözlənilən samit, iyul ayında iki liderin Əbu-Dabidə keçirdiyi görüşdən sonra baş verir. Həmin görüşdən sonra Prezident Əliyev, hər iki ölkənin sülh müqaviləsinin mətnini, ya da ən azından əsas prinsiplərini bir neçə ay ərzində yekunlaşdırıb paraf edə biləcəyini vurğulamışdı. Əliyev qeyd etmişdi ki, "əsas prinsiplərdə razılaşmaq, onları paraf etmək və sonra mətn üzərində işləmək bir seçim ola bilər", lakin bu yanaşmanın Ermənistanın konstitusiyasını dəyişməsinə bağlı olduğunu xüsusi vurğulamışdı.

Zəngəzur Dəhlizi Ətrafındakı Gərginlik

Middle East Eye-ın məlumatına görə, danışıqlarda ən böyük fikir ayrılığı mövzularından biri, Azərbaycan ana karasını Naxçıvanla birləşdirməsi planlaşdırılan və Ermənistan ərazisindən keçməli olan Zəngəzur dəhlizi olub. Ermənistan bu termini öz suveren ərazisi olan Sünik bölgəsi üçün 'ilhaqçı' çağırışlar ehtiva etdiyi əsası ilə rədd edir və bunun öz suverenliyinə təhdid olduğunu bildirir. Keçən ay ABŞ-ın keçmiş səfiri Tomas Barrack, Amerika şirkətinin bu Zəngəzur dəhlizini 100 illiyinə icarəyə götürüb işlətməsini rəsmi olaraq təklif edib. Bu təkliflə hər iki tərəfin təhlükəsizlik və nəqliyyat təminatı narahatlıqlarının aradan qaldırılmasına cəhd edilib. Lakin Ermənistan "suveren ərazilərini üçüncü bir ölkəyə icarəyə verməyəcəyini" bildirərək bu təklifi rədd edib. Bu məsələ gərgin danışıqlar mövzusu olaraq qalır.

Dağlıq Qarabağ Münaqişəsinin İnkişafı

Ermənistan ilə Azərbaycan arasındakı ixtilaf, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra, 1993-cü ildə Ermənistan qüvvələrinin beynəlxalq hüquqa görə Azərbaycan ərazisi sayılan Dağlıq Qarabağ bölgəsini işğal etməsi ilə başlamışdı. Uzun illər davam edən münaqişə, regionda qeyri-sabitliyin əsas səbəbi idi. 2020-ci ilin sonlarında altı həftəlik müharibədən sonra Azərbaycan 2023-cü ilin sentyabrında Qarabağı geri qaytarmaq üçün hərbi əməliyyata başladı və toqquşmalar atəşkəslə nəticələndi. Bölgədəki etnik ermənilərin böyük əksəriyyəti ərazini tərk etdi və separatçı rejim 2024-cü il yanvarın 1-də rəsmi olaraq ləğv edildi. Bu hadisələr bölgədə yeni bir siyasi reallıq yaratdı.

24 saat