Sudan ordu rəhbəri BƏƏ səbəbindən atəşkəsi rədd etdi

Hökumət başçısı, Sudan Silahlı Qüvvələrinin rəisi Abdel Fəttah əl-Burhan “Kvad”ın təqdim etdiyi barışıq təklifini qəti şəkildə rədd edib. O, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin (BƏƏ) bu qruplaşmada iştirakını qərəzli adlandırıb. Əl-Burhan bazar günü axşam ofisi tərəfindən yayımlanan çıxışında yüksək rütbəli hərbi komandirlər və təhlükəsizlik rəsmilərinə bildirib ki, ABŞ, BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı və Misiri əhatə edən “Kvad”ın bu ay irəli sürdüyü atəşkəs planı “indiyə qədər ən pisidir”. Həmin təklifi “qəbuledilməz” hesab edən əl-Burhan, onun “Silahlı Qüvvələri faktiki olaraq aradan qaldırdığını və bütün təhlükəsizlik agentliklərini ləğv etdiyini”, eyni zamanda “üsyançı milisi öz mövqelərində saxladığını” deyib. O, hər hansı potensial atəşkəs planı çərçivəsində RSF-nin geri çəkilməsini və müəyyən ərazilərdə məhdudlaşdırılmasını tələb edir. Bu cavab, Sudan ordusu ilə paramilitar Çevik Dəstək Qüvvələri (RSF) arasında on minlərlə insanın həyatına son qoyan, 14 milyondan çox insanı yerindən edən və humanitar böhrana səbəb olan acı vətəndaş müharibəsinin davam edəcəyi barədə qorxuları artırıb.

BƏƏ-nin rolu şübhə altında

Əl-Burhan, BƏƏ-nin rolu səbəbindən “Kvad”ın etibarsız olduğunu bildirib. "Bütün dünya BƏƏ-nin üsyançılara Sudan ordusuna qarşı dəstəyinin şahidi olub," deyə o qeyd edib. "Əgər vasitəçilik bu istiqamətdə davam edərsə, biz bunu qərəzli vasitəçilik hesab edəcəyik." BƏƏ RSF-ni silahlandırmaqda və maliyyələşdirməkdə ittiham olunur, lakin bu ittihamları uzun müddət rədd edir. 2025-ci ilin martında Sudanın BMT-nin əsas məhkəməsində BƏƏ-yə qarşı soyqırımda iştirakı ilə bağlı iş açmasını “sarkastik bir reklam fəndi” adlandırıb. Əl-Burhan, "Biz müharibə tərəfdarı deyilik və sülhü rədd etmirik," deyərək əlavə edib, "lakin heç kim bizi hədələyə və ya şərt qoya bilməz."

Beynəlxalq aktorların mövqeyi

Əl-Burhan, ABŞ-ı da tənqid edərək, ABŞ prezidenti Donald Trampın regional məsələlər üzrə baş müşaviri kimi fəaliyyət göstərən livanlı iş adamı Massad Boulosu təklifdəki rolu üçün hədəf alıb. O qeyd edib ki, Boulos, ABŞ nümayəndəsinin ordunun humanitar yardımı əngəlləməsi və kimyəvi silahlar istifadə etməsi ilə bağlı ittihamları səbəbindən sülhə maneə ola bilər. Lakin Sudan ordusunun başçısı, keçən həftə Vaşinqtona səfəri zamanı Sudan müharibəsi məsələsini qaldıran və sona çatdırmaq üçün ciddi səylərə çağıran ABŞ prezidenti Donald Trampı və Səudiyyə Ərəbistanının Vəliəhd Şahzadəsi Məhəmməd bin Salmanı tərifləyib.

Humanitar fəlakət və davam edən müharibə

RSF bu ay “müharibənin fəlakətli humanitar nəticələrini” həll etdiyi üçün “Kvad” təklifi ilə razılaşdığını bildirmişdi. Plana görə, üç aylıq atəşkəs planı davamlı siyasi həllin əsasını qoyaraq ölkədə yeni mülki hökumətin qurulmasına şərait yaratmalı idi. Lakin RSF keçən ay El-Fəşər şəhərindən ordunu qovduqdan sonra tam nəzarəti ələ keçirdiyi Sudanın qərbindəki Darfur bölgəsində öz fəaliyyətlərini davam etdirir. Bu arada, şəhərdən alınan peyk görüntüləri, RSF döyüşçülərinin kütləvi qətllərin sübutlarını gizlətmək məqsədilə kütləvi şəkildə cəsədləri yandırdığını və basdırdığını göstərir. Minlərlə insan ərazidən qaçdıqdan sonra itkin düşüb, beynəlxalq təşkilatlar və şahidlər kütləvi təcavüz halları barədə məlumat verirlər. Ordu və RSF Sudanın mərkəzi hissəsindəki Kordofan bölgəsinin bəzi yerlərində sporadik döyüşlərə davam edir. Şənbə günü RSF yenidən Qərbi Kordofandakı strateji Babnusa şəhərini ordunun 22-ci diviziyasından tezliklə ələ keçirəcəyinə söz verib. Sudan 2023-cü ilin aprelində paytaxt Xartumda və ölkənin digər bölgələrində hərbi və RSF arasında hakimiyyət mübarizəsinin açıq döyüşlərə çevrilməsi ilə xaos içinə sürüklənib. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının məlumatına görə, müharibə 40,000-dən çox insanın ölümünə səbəb olub, lakin yardım qrupları bu rəqəmin aşağı olduğunu və həqiqi sayın qat-qat yüksək ola biləcəyini bildirir. BMT-nin məlumatına görə, müharibə nəticəsində milyonlarla insanın evlərini tərk etməsi və ölkənin bəzi hissələrinin aclıqla üzləşməsi ilə dünyanın ən böyük humanitar böhranı yaranıb.

24 saat