Tərəfdaşlar Trampın investisiya vədlərini niyyət sayır, hədiyyə yox

ABŞ prezidenti Donald Tramp son dövrdə imzaladığı bir sıra ticarət sazişləri çərçivəsində təmin etdiyi xarici investisiya öhdəlikləri ilə bağlı qələbə turu keçirir. O, milyardlarla dollarlıq bu öhdəlikləri müxtəlif vaxtlarda "imzalama bonusu", "ilkin kapital" və "hədiyyə" kimi təsvir edib.

Tramp çərşənbə axşamı CNBC-nin "Squawk Box" proqramında deyib: "Yaponiyaya baxsanız, 550 milyard dollar qəbul edirik və bu, beysbol oyunçusunun alacağı imzalama bonusu kimidir."

Avropa İttifaqı haqqında isə o bildirib: "Onlar öz tariflərini aşağı saldılar, beləliklə, 600 milyard dollar ödədilər və buna görə də mən onların tariflərini 30%-dən 15%-ə endirdim."

"Onlar bizə 600 milyard dollar verdilər və bu bir hədiyyədir," deyə o davam edib. "Onlar bizə istədiyimiz hər yerə sərmayə qoya biləcəyimiz 600 milyard dollar verdilər."

O, həmçinin 27 üzvlü iqtisadi blokun "750 milyard dollarlıq enerji" alacağını da qeyd edib.

Ötən ay Tramp Yaponiya ilə bağlanan, 550 milyard dollarlıq investisiya öhdəliyi ehtiva edən ticarət sazişini "ilkin kapital"a bənzətmişdi.

"Yaponiya tariflərini bir qədər azaltmaq üçün 550 milyard dollar sərmayə qoyur," Tramp demişdi. "Onlar, necə deyərlər, ilkin kapital yatırdılar."

ABŞ prezidenti milyard dollarlıq investisiya öhdəliklərini böyük qələbə kimi qələmə verərkən, razılaşmanın digər tərəfindəki liderlər çox az təfərrüat açıqlayırlar.

Bu öhdəliklər prezidentin ticarət sazişlərinə necə baxdığı ilə qarşı tərəfin onları necə qəbul etdiyi arasındakı ziddiyyəti vurğulayır.

İnvestisiya vədlərinin həqiqətən icra edilə biləcəyi ilə bağlı əsas sual ortadadır.

İndiyədək sazişlər əsasən çərçivə xarakterli olub, məcburi müqavilələr deyil. Və konkret investisiya öhdəlikləri ilə bağlı ziddiyyətlər hələ də qalmaqdadır.

Lakin Ağ Ev, investisiya öhdəlikləri yerinə yetirilməyən ölkələrin Vaşinqtondan cavab tədbirləri ilə üzləşə biləcəyi barədə xəbərdarlıq edir.

Ağ Evin, hələ də formalaşmaqda olan razılaşmaları müzakirə etmək üçün anonimlik şərtilə danışan rəsmisi deyib: "Bu, ticarət tərəfdaşlarımızın razılaşdığı məsələdir və Prezident hər hansı tərəfin öhdəliklərindən imtina etməsi halında tarif dərəcələrini tənzimləmək hüququnu özündə saxlayır."

Avropa İttifaqı ilə razılaşmada fərqliliklər

İki ticarət tərəfdaşı arasındakı fikir ayrılığının göstəricisi olaraq, Trampın Aİ ilə ticarət sazişini elan etməsindən sonra Ağ Ev tərəfindən yayımlanan məlumat vərəqində deyilirdi ki, blok "2028-ci ilə qədər 750 milyard dollarlıq ABŞ enerjisi alacaq və ABŞ-da 600 milyard dollarlıq yeni investisiyalar edəcək."

Lakin Avropa Komissiyası tərəfindən yayımlanan paralel bir sənəd yalnız Avropa şirkətlərinin ABŞ-da "ən azı 600 milyard dollarlıq investisiya etməkdə maraqlı olduğunu" qeyd edir. Həmçinin, "növbəti üç il ərzində 750 milyard dollar (təqribən 700 milyard avro) dəyərində ABŞ mayeləşdirilmiş təbii qaz, neft və nüvə enerjisi məhsulları tədarük etmək niyyəti" də xatırlanır.

Bundan əlavə, Aİ keçən həftə bildirdi ki, investisiyaları özəl sektordan gələcəyi üçün onları tətbiq etmək səlahiyyətinə malik deyil, bu da Avropa Komissiyasının səlahiyyətindən kənar bir sahədir.

Ticarət mütəxəssisi və ODI Avropada baş tədqiqatçı Devid Klayman CNBC-yə deyib: "Avropa İttifaqı və onun üzv dövlətləri özəl aktorları bu alış və investisiyaları etməyə yönəltmək üçün çox məhdud imkanlara malikdir."

"Buna görə də bu öhdəliklər – və yalnız belə ola bilər – sadəcə arzuolunandır."

Yaponiya ilə bağlı müxtəlif şərhlər

Yaponiya da Vaşinqtonla imzaladığı ticarət sazişini Trampın istifadə etdiyi terminlərdən fərqli şəkildə təsvir edib.

Ağ Evin bildirdiyinə görə, razılaşmanın bir hissəsi olaraq, Yaponiya "ABŞ-ın əsas sənayelərini yenidən qurmaq və genişləndirmək üçün ABŞ tərəfindən yönəldilən 550 milyard dollar investisiya edəcək."

Yaponiyadan isə bildirilir ki, razılaşma maksimum 550 milyard dollara çatan investisiyalar və kredit zəmanətlərinin qarışığını əhatə edir, bu barədə Bloomberg xəbər verir.

Ticarət sazişi elan edildikdən sonra Tokionun baş ticarət müzakirəçisi Ryosey Akazava deyib: "Bəziləri Yaponiyanın sadəcə 550 milyard dollar verdiyini deyir. Amma bu iddialar tamamilə yanlışdır."

Cənubi Koreya ilə tarif müzakirələri

Müzakirələrin əsas hissəsi kimi investisiyalara Trampın diqqətinin daha bir əlaməti olaraq, prezident keçən həftə Seulun təklif etdiyi 25%-lik tarif dərəcəsini "endirmək" üçün Vaşinqtona təklif verdiyini bildirmişdi.

Tramp deyib ki, Cənubi Koreya ABŞ-a 350 milyard dollar investisiya etməyə razılaşıb və nəticədə məhsullarına 25%-dən 15%-ə enən tarif tətbiq olunacaq.

Buna baxmayaraq, investisiya vədi ilə bağlı suallar qalmaqdadır.

Koreya JoongAng Daily qəzetinin yazdığına görə, Cənubi Koreyanın Cenevrədəki Daimi Missiyasının keçmiş səfiri Çoi Seok-yonq deyib: "Seul və Vaşinqton arasında 350 milyard dollarlıq birgə investisiya fondunu necə qurmaq barədə hələ də boşluqlar var."

Çoi bildirib: "Koreya hökuməti aydın prinsiplər və standartlarla cavab verməlidir."

Cənubi Koreya, Yaponiya və Aİ üçün olduğu kimi, ABŞ-la çərçivə ticarət sazişində verdiyi investisiya öhdəlikləri qətiləşmiş razılaşmalar deyil; onlar davam edən danışıqların sadəcə bir hissəsidir.

24 saat