Tesla süni intellekt çip araşdırmalarını asanlaşdıracaq
Texniki nəhəng Tesla süni intellekt sahəsində strateji dönüş edir. Şirkətin baş direktoru Elon Musk, AI modellərini işlətmək və real vaxt qərarlar qəbul etmək üçün istifadə olunan nəticə çiplərinin inkişafına diqqət yetirmək məqsədilə süni intellekt çip tədqiqatlarını optimallaşdıracağını açıqlayıb.
## Tesla-nın süni intellekt strategiyası
Muskun bu açıqlaması, media orqanlarında Tesla-nın daxili Dojo superkompüter komandasının ləğv edilməsi barədə xəbərlərin yayılmasından sonra gəldi. Bloomberg News-un məlumatına görə, komanda rəhbəri Peter Bannon şirkətdən ayrılıb. Dojo superkompüteri, avtomobil istehsalçısının avtonom idarəetmə proqramını öyrətmək üçün Tesla elektromobillərindən əldə edilən böyük həcmdə məlumatı və videonu emal etmək üçün xüsusi təlim çipləri əsasında dizayn edilmişdi.
## Elon Musk-dan açıqlama
Elon Musk, sosial media platformasında etdiyi paylaşımda Tesla-nın resurslarını bölməsinin və iki fərqli süni intellekt çip dizaynını genişləndirməsinin məna kəsb etmədiyini bildirib. O, Tesla AI5, AI6 və sonrakı çiplərin nəticə üçün əla və ən azı təlim üçün olduqca yaxşı olacağını qeyd edib və bütün səylərin bu istiqamətə yönəldiyini vurğulayıb.
## Morgan Stanley-nin qiymətləndirməsi
Morgan Stanley analitikləri, 2023-cü ildə Dojo superkompüterini 500 milyard dollar dəyərində qiymətləndirmişdilər. Onlar bunun avtomobil satışlarından kənarda yeni bir bazar açdığını, eynilə Amazon-un bulud bölməsinin elektron ticarət firmasının mənfəətini artırması kimi, Tesla üçün də bir şans yaratdığını bildirmişdilər. Brokerlik şirkəti, Dojo-nun aparat və proqram təminatının kəsişməsində əsas sürətləndirici olduğunu qeyd etmişdi.
## Texnologiya şirkətlərinin xüsusi çip dizaynları
Texnologiya şirkətləri getdikcə daha çox gecikməni azaltmaq, gücü optimallaşdırmaq və xərcləri azaltmaq üçün xüsusi çiplər dizayn edirlər. Eyni zamanda, daha az arxitektura ətrafında birləşirlər. Tesla, son bir ildə restrukturizasiya prosesindədir. Şirkətin səhmlərinin qiyməti, elektromobil satışlarının artan rəqabət və Avropa istehlakçılarının Muskun siyasi baxışlarına qarşı reaksiyası səbəbindən aşağı düşüb.
Oxucu Şərhləri
Keçmişdə bir çox texnologiya şirkəti, xüsusilə də böyük dil modelləri və görüntü tanıma sahəsində çiplərin dizaynı və istehsalı üçün xarici təchizatçılara, məsələn NVIDIA kimi şirkətlərə güvənmişdir. Lakin, bu təchizatçılara olan asılılıq, həm xərcləri artırır, həm də təchizat zəncirində gecikmələrə yol aça bilər. Tesla-nın öz çiplərini inkişaf etdirməklə bu asılılığı azaltmaq və performansı artırmaq istəməsi başa düşüləndir. Cənubi Koreya və Tayvan kimi ölkələrin, yarımkeçirici sənayesindəki liderliyini nəzərə alsaq, Tesla-nın bu sahədəki investisiyaları qlobal rəqabətdə necə bir təsir bağışlayacaq? Digər tərəfdən, şirkətin Dojo layihəsini dayandırması, ehtimal ki, bütün diqqəti çip istehsalına yönəltməklə resursları daha səmərəli istifadə etməyin bir yolu ola bilər. Ancaq bu, AI-ın inkişafında daha fundamental olan məlumatların emalı və təlim prosesləri üçün nə deməkdir? Şirkətin çip strategiyası, süni intellektin yalnız "idarə olunması" deyil, həm də "yaradılması" baxımından hansı yeniliklərə yol açacaq?
Bununla belə, Dojo superkompüter komandasının ləğv edilməsi ilə bağlı yayılan <a href="https://az24saat.org/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">xəbərlər</a> maraq doğurur. Bu addım, şirkətin AI infrastrukturuna yanaşmasında fundamental bir dəyişiklik olduğunu göstərə bilər. Əgər Tesla-nın yeni strategiyası hazır çiplərdən daha çox istifadə etməyə yönəlibsə, bu, şirkətin uzunmüddətli maliyyətləşdirmə və tədarük zəmanəti baxımından hansı riskləri öz üzərinə götürdüyünü düşünməyə vadar edir. Belə bir strategiya, xüsusi təyinatlı çip istehsalına güvənməkdən daha az iddialı görünsə də, bazar şərtlərindən asılı olaraq daha çevik ola bilər.
Gələcəkdə, Tesla kimi şirkətlərin bu cür infrastruktur qərarları qəbul edərkən, həm qısamüddətli səmərəliliyi, həm də uzunmüddətli texnoloji üstünlüyü necə tarazlayacağını görmək maraqlı olacaq.
Bu müqayisənin işığında, Tesla-nın mövcud strategiyasının iki əsas məqamını nəzərdən keçirmək vacibdir. Birincisi, Dojo superkompüter komandasının ləğvi kimi dəyişikliklər, şirkətin prioritetlərinin sürətlə dəyişə biləcəyini göstərir. Keçmişdə bəzi şirkətlər də daxili istehsal strategiyalarından imtina edərək, xarici təchizatçılara üz tutmuş, lakin bu qərarın nəticələri həmişə müsbət olmamışdır. İkincisi, Tesla-nın "nəticə çipləri" (inference chips) üzərində fokuslanması, süni intellektin praktiki tətbiq sahələrində, məsələn, avtonom nəqliyyatda, daha çox önəmləndiyini göstərir. Bu, 1980-ci illərin yaddaş çiplərinin birbaşa rəqabətindən fərqlənir, çünki burada əsas məqsəd fəaliyyətin xüsusiyyətlərini təkmilləşdirməkdir.
Bu vəziyyətdən çıxarıla biləcək dərslərdən biri, texnologiya inkişafının dinamikliyidir. Şirkətlər tez-tez bazarda yaranan yeni imkanlara və çətinliklərə uyğunlaşmaq üçün strategiyalarını yenidən nəzərdən keçirməli olurlar. Lakin, bu cür strateji dəyişikliklər zamanı, Dojo layihəsində olduğu kimi, əvvəlki investisiyaların və əldə edilən təcrübənin tamamilə itirilməməsi vacibdir. Tesla-nın bu dəfə daha spesifik bir texnologiya sahəsinə (inference chips) yönəlməsi, keçmişdəki çip müharibələrindən daha hədəflənmiş bir yanaşma ola bilər. Lakin bu hədəfin nə qədər uğurlu olacağını zaman göstərəcək.
Dojo superkompüterinin təsirli gücü ilə yanaşı, onun spesifik AI məşqlərinə uyğunlaşdırılması və geniş miqyasda istifadəsi ilə bağlı mühüm çətinliklər olduğu aşkar idi. Tesla-nın öz çiplərini inkişaf etdirməklə bu məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq cəhdi başa düşüləndir. Lakin, bu yeni çiplərin tədqiqat və inkişafının özü də xeyli vaxt, böyük investisiya və ixtisaslı mütəxəssis qüvvəsi tələb edəcək.
Bu kontekstdə, Tesla-nın yalnız daxili çip inkişafına fokuslanması, eyni zamanda mövcud avadanlıq təchizatçıları ilə daha dərin və strateji tərəfdaşlıqlar qurmasını necə təsir edəcəyi sualını doğurur. Məsələn, Nvidia kimi liderlərlə daha sıx əməkdaşlıq, xüsusi olaraq Tesla-nın ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmış, lakin eyni zamanda geniş bazara sahib çiplərin yaradılmasına imkan verə bilərdimi? Bu, həm riskləri azaldar, həm də inkişaf prosesini sürətləndirərdi. Belə bir yanaşma, Dojo-nun ləğvi ilə bağlı suallara daha balanslı bir cavab verə bilərdi.
Qeyd etmək olar ki, bir çox texnologiya şirkəti, eləcə də dövlətlər süni intellekt sahəsində böyük investisiyalar edir. Məsələn, Çin son illərdə süni intellektə əsaslanan çiplərin istehsalı və inkişafı sahəsində əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə etmişdir. Bu, qlobal rəqabətin gücləndiyini göstərir. Tesla-nın bu addımı, həm öz məhsulları üçün tələb olunan çipləri təmin etmək, həm də bu sahədəki qlobal yarışda mövqeyini gücləndirmək məqsədi daşıyırmı? Yoxsa bu, daha çox qısa müddətli maliyyə optimallaşdırması və ya digər qeyri-müəyyən amillərlə bağlı bir gedişdir? Bu dəyişikliyin uzunmüddətli təsirləri nə ola bilər?
Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: Dojo superkompüter komandasının ləğvi ilə eyni vaxtda çip tədqiqatlarına diqqət yönəltmək, həm daxili resursların yenidən bölüşdürülməsi, həm də şirkətin prioritetlərində köklü bir dəyişiklik baş verdiyi anlamına gələ bilər. Dojo-nun ləğvi, bu superkompüterin müəyyən texniki və ya strateji çətinliklərlə üzləşdiyini və Tesla-nın öz çip inkişafı yolunda daha əlverişli bir strategiya axtarışında olduğunu göstərə bilər. Bu, şirkətin uzunmüddətli süni intellekt hədəflərinə çatmaq üçün mövcud resurslarını daha effektiv istifadə etmək cəhdi kimi də şərh oluna bilər. Şirkətin bu iki addımı arasındakı əlaqə və onun uzunmüddətli strategiyaya necə xidmət etdiyi barədə daha ətraflı məlumatlar maraq doğurur.
Tesla-nın Dojo layihəsinin dayandırılması və çip inkişafına keçid, bir tərəfdən mövcud resursların daha effektiv istifadəsinə, digər tərəfdən isə həm də xarici chip istehsalçılarından asılılığın azaldılmasına hesablanmış bir addım kimi görünür. Keçmişdəki nümunələrdən öyrəniləcək dərs, xüsusi hardware-in AI performansı üçün nə qədər kritik olduğudur. Lakin, Tesla-nın bu sahədəki mövqeyi bir qədər fərqlidir, çünki şirkət öz avtomobillərində tətbiq olunan AI üçün həm də tətbiqi tərəfindən dərin məlumata sahibdir. Bu, Google-dan fərqli olaraq, Tesla-ya daha inteqrasiya olunmuş bir yanaşma tətbiq etmə imkanı verə bilər.
Əsas sual isə budur: Tesla özünün xüsusi çiplərini inkişaf etdirərək, mövcud qabaqcıl chip istehsalçılarının (məsələn, Nvidia) tətbiq etdiyi performansı və bazarda olan geniş ekosistem dəstəyini əldə edə bilərmi? Dojo layihəsinin dayandırılması bu stratejinin nə dərəcədə realistik olduğunu da ortaya qoyur.
Tesla-nın Dojo superkompüter komandasını ləğv edərək çip tədqiqatlarına yönəlməsi, bu strategiyanın bir növü kimi dəyərləndirilə bilər. Apple nümunəsində olduğu kimi, Tesla da öz süni intellekt tələbatını daha yaxşı qarşılamaq və bu sahədə rəqabət üstünlüyü əldə etmək üçün daha aşağı səviyyədə, yəni çip istehsalı səviyyəsində nəzarət qazanmaq istəyir. Əvvəlki böyük təşəbbüs olan Dojo-dan imtina etmək, bəlkə də şirkətin resurslarını daha effektiv bölüşdürmək və daha real nəticələr verəcək bir sahəyə (çiplər) fokuslanmaq istəyindən irəli gəlir. Bu, Apple-ın özünün də müxtəlif vaxtlarda təchizat və proqram təminatı strategiyalarını tənzimləməsi ilə paralellik təşkil edir. Hər iki halda, şirkətlər öz əsas bizneslərinə dəstək verəcək və onları irəli aparacaq texnoloji sahələrə investisiya etmək üçün öz strategiyalarını dəyişdirirlər. Dərsin burdan çıxarıla biləcək nəticəsi, həmişə ən böyük və ən iddialı layihələrin ən uğurlu olmayacağıdır; bəzən daha fokuslanmış və strateji olaraq uyğun seçimlər daha yaxşı nəticələr verə bilər.
Ənənəvi olaraq, böyük texnologiya şirkətləri AI sahəsində müstəqil çip istehsalına meyl göstərirdilər. Məsələn, Google öz TPU (Tensor Processing Unit) çiplərini inkişaf etdirərək AI iş yükünü optimallaşdırmışdır. Apple isə öz M seriyası çipləri ilə mobil cihazlarda və yeni Mac modellərində AI performansı sahəsində önə çıxır. Bu kontekstdə Tesla-nın özünün çip istehsalı strategiyasından imtina etməsi, bəlkə də xarici təchizatçılara etibar etməyin və ya mövcud həlləri daha effektiv inteqrasiya etməyin daha səmərəli bir yol olduğu qənaətinə gəldiyini göstərə bilər.
Bu qərarın uzunmüddətli təsirləri hələ bəlli deyil. Şirkətlər, xüsusilə də xarici bazarlarda, yerli istehsalı və texnoloji müstəqilliyi artırmağa çalışarkən, Tesla-nın bu addımı digər şirkətlərə, xüsusilə də Çin kimi ölkələrdə fəaliyyət göstərən şirkətlərə necə təsir edəcək? Tesla-nın bu optimallaşdırma prosesində hansı xarici tərəfdaşlarla əməkdaşlıq edəcəyi və bu əməkdaşlıqların gələcəkdə yaranacaq qlobal texnologiya ekosistemində necə bir yer tutacağı sual doğurur.
Sərhədlərarası müqayisə etsək, bir çox böyük texnologiya şirkəti, xüsusilə Çindəki bəzi şirkətlər, eyni anda həm Aİ-ni gücləndirəcək xüsusi çiplər istehsal etməyə, həm də böyük hesablama gücünə malik infrastruktur qurmağa sərmayə qoyur. Bu, əvvəlki illərdəki daha inteqrasiya olunmuş yanaşmadan fərqlənir, hər şirkət özünün "çipdən-çipə" bütün sistemini yaratmağa çalışırdı. Tesla-nın bu iki istiqamətdən birinə (xüsusi çiplər) daha çox önəm verməsi, bazarın hansı istiqamətdə inkişaf etdiyi barədə fərqli təsəvvür yaradır. Bu, əslində ümumi hesablama gücünə olan tələbatın, yoxsa xüsusi tapşırıqlar üçün optimallaşdırılmış həllərə olan tələbatın daha sürətlə artacağı sualını yenidən gündəmə gətirir.
Belə bir strategiya dəyişikliyinin, uzunmüddətli perspektivdə Tesla-nın rəqabət qabiliyyətinə təsiri necə ola bilər?
Dojo superkompüter komandasının ləğvi isə bu strateji dəyişikliyin birbaşa nəticəsidirmi, yoxsa fərqli faktorların təsiridir? Əgər bu, yalnız çip arxitekturasına fokuslanma siyasətinin bir hissəsidirsə, bu, Tesla-nın uzunmüddətli "hər şeyi özündə cəmləşdirmə" (vertical integration) strategiyasının bir davamıdır. Lakin bu, resursların təsirli bölüşdürülməsi baxımından başqa hansı riskləri daşıyır? Digər tərəfdən, AI çiplərinin inkişafı, yalnız Texnologiya deyil, həm də qlobal təchizat zəncirində daha böyük bir strategiyanın tərkib hissəsi ola bilər. Məsələn, ABŞ-ın son illərdə çip istehsalına verdiyi önəm və xüsusi subsida proqramları bu qlobal rəqabətin bir göstəricisidir.
Belə bir şəraitdə, Tesla-nın daxili çip istehsalına yönəlməsi, şirkətin bir tərəfdən qlobal təchizat zəncirlərinin volatilitəsindən qorunmasını təmin edə bilərmi, yoxsa əlavə risklər yaradırmı?
Burada maraqlı olan məqam, Tesla-nın Dojo kimi böyük bir layihədən imtina edərək daha "çip-mərkəzli" bir yanaşmaya yönəlməsidir. Bu, böyük dil modellərinin və ya digər kompleks AI-lərin təlimindən çox, onların "çıxış" qabiliyyətinə, yəni real vaxtda hərəkətə keçirilməsinə (inference) önəm verildiyini göstərir. Keçmişdə digər texnologiya şirkətləri də bu cür strategiyalar həyata keçirmişlər. Məsələn, Apple özünün A-seriyası və M-seriyası çipləri ilə mobil və kompüter seqmentlərində eyni fəlsəfəni (həm təlim, həm də istifadə üçün optimize edilmiş çiplər) izləyir.
Bu parallelin bir dərsi ondan ibarətdir ki, nəhəng layihələrdən, məsələn, tamamilə yeni bir infrastruktur qurmaqdan, daha kiçik, lakin daha hədəfli və praktik həllərə keçid, şirkətlərin məhsuldarlığını və rəqabət qabiliyyətini artıra bilər. Digər tərəfdən, Tesla-nın Dojo-dan çip inkişafına keçməsi, bəlkə də yalnız AI məşqi deyil, həm də AI-nin avtomobil texnologiyaları, robototexnika və digər sahələrdəki "tətbiqi" üçün nə qədər əhəmiyyət kəsb etdiyinin bir göstəricisidir. Dojo-nun fəaliyyəti dayandırılarkən, Tesla-nın öz çiplərini hazırlamağa başlaması, şirkətin daha əsaslı və uzunmüddətli strateji planlara sahib olduğunu göstərə bilər. Necə ki, hər zaman "daxili həllər" axtarışı, böyük bir layihənin hər addımını öz nəzarətində saxlamaq istəyi ilə bağlıdır.
Belə bir şəraitdə, Tesla-nın süni intellekt çip sahəsindəki bu dəyişən strategiyasının, şirkətin ümumi qlobal texnoloji ekosisteminə təsiri nə olacaq?
Şərh Yaz