Tramp Asiya Ölkələrinə Tarif Zərbəsi Endirdi

ABŞ Prezidenti Donald Tramp, iyulun 9-da başa çatacaq ticarət razılaşmaları üçün özü tərəfindən müəyyən edilmiş son tarix yaxınlaşdığı halda, hələ də heç bir razılaşma əldə olunmadığına görə Yaponiya və Cənubi Koreyaya avqustun 1-dən başlayaraq 25 faizlik tarif tətbiq etməyə hazırlaşır. Bazar ertəsi Tramp administrasiyası bu məlumatı ABŞ-ın əsas ticarət tərəfdaşlarına göndərilən 12 məktubdan birincisində açıqlayıb. Yaponiya və Cənubi Koreya liderlərinə ünvanlanmış, demək olar ki, eyni məzmunlu məktublarda ABŞ prezidenti bu ticarət əlaqələrinin "təəssüf ki, qarşılıqlılıqdan uzaq" olduğunu qeyd edib. Yaponiyanın Baş naziri Şiqeru İşiba, Tramp administrasiyası ilə ticarət danışıqlarında "asanlıqla güzəştə getməyəcəyini" bildirib. ABŞ Siyahıyaalma Bürosunun məlumatına görə, Birləşmiş Ştatlar Yaponiyadan ixrac etdiyindən təxminən iki dəfə çox məhsul idxal edir. Hazırda həm Yaponiya, həm də Cənubi Koreya, demək olar ki, bütün ABŞ ticarət tərəfdaşları kimi 10 faizlik gömrük rüsumu tətbiq edir. Lakin Donald Tramp, bu iki ölkə ticarət siyasətlərini dəyişsələr, yeni rüsum səviyyələrini azaltmağa hazır olduğunu bildirib. O, Asiya ölkələrinin liderlərinə Truth Social platformasında yayımladığı məktublarda "bu məktubda düzəlişə baxa bilərik" deyib. "Əgər hər hansı səbəbdən tariflərinizi artırmağa qərar versəniz, seçdiyiniz artım faizi bizim tətbiq etdiyimiz 25%-in üzərinə əlavə ediləcək." Donald Tramp həmçinin ABŞ-ın Malayziya və Qazaxıstana 25 faiz, Cənubi Afrikaya 30 faiz, Laos və Myanmaya isə hər birinə 40 faiz tarif tətbiq edəcəyini açıqlayıb. ABŞ-ın Maliyyə naziri Skott Bessent bazar ertəsi günorta saatlarında bildirib ki, növbəti 48 saat ərzində bir neçə ticarət bəyanatının veriləcəyi gözlənilir. O, həmçinin son tarixə qədər tarif sazişi əldə etmək üçün ölkələrdən gələn son dəqiqə təklifləri ilə poçt qutusunun dolu olduğunu əlavə edib. Bessent hansı ölkələrin razılaşma əldə edə biləcəyini və onların nəyi əhatə edəcəyini açıqlamayıb. Aprel ayında Ağ Ev 90 gün ərzində 90 ticarət və tarif sazişi imzalanacağını bildirmişdi. Lakin bu baş vermədi və o vaxtdan bəri administrasiya Vyetnam və Birləşmiş Krallıqla iki sazişi yekunlaşdırıb. Ağ Evin Mətbuat Katibi Karolin Levitt bildirib ki, "yaxın günlərdə əlavə məktublar olacaq" və bəzi razılaşmaların "yekunlaşmasına az qalıb". O, Donald Trampın bazar ertəsi iyulun 9-u son tarixini avqustun 1-ə rəsmi olaraq təxirə salan bir icra əmri imzalayacağını qeyd edib.

BRİKS Gərginliyi

Donald Tramp Braziliyada BRİKS ölkələrinin liderləri görüşərkən, inkişaf etməkdə olan dövlətlərin bu qrupunu hədəf alaraq, "anti-Amerika" siyasətlərinə uyğunlaşan hər hansı BRİKS ölkəsinə əlavə 10 faiz tarif tətbiq edəcəyi ilə hədələyib. Məsələ ilə tanış olan bir mənbə Reuters xəbər agentliyinə bildirib ki, yeni 10 faizlik tarif anti-Amerika siyasəti addımları atan ayrı-ayrı ölkələrə tətbiq ediləcək. BRİKS qrupuna Braziliya, Rusiya, Hindistan, Çin və Cənubi Afrika ilə yanaşı, yeni qoşulan Misir, Efiopiya, İndoneziya, İran və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri daxildir. Trampın şərhləri Cənubi Afrika randının dəyərinə təsir edərək, bazar ertəsi günü ticarətdə onun dəyərinin düşməsinə səbəb olub. Rusiya bildirib ki, BRİKS "öz maraqlarına əsaslanaraq əməkdaşlıq etmək barədə ümumi yanaşmalara və ümumi dünya görüşünə malik ölkələr qrupudur". Kreml sözçüsü Dmitri Peskov əlavə edib ki, "BRİKS daxilində bu əməkdaşlıq heç vaxt hər hansı üçüncü ölkələrə qarşı yönəlməyib və yönəlməyəcək".

Avropa İttifaqı Masada

Məsələ ilə tanış olan ABŞ mənbələri bazar ertəsi Reuters-ə bildiriblər ki, Avropa İttifaqı yüksək tarifləri müəyyən edən məktub almayacaq. Avropa Komissiyasının sözçüsü bildirib ki, Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyen və Donald Tramp arasında "yaxşı fikir mübadiləsi"ndən sonra Aİ hələ də iyulun 9-dək ticarət sazişi əldə etməyi hədəfləyir. Lakin ABŞ-ın ən böyük ticarət tərəfdaşı olan Avropa İttifaqına qarşı tarif artımlarını dayandırmaq üçün danışıqlarda əhəmiyyətli bir irəliləyişin olub-olmadığı hələ də bəlli deyil. Təzyiqi artıran amil isə keçən həftə məlum olduğu kimi, Trampın Aİ-nin qida və kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracına 17 faizlik tarif tətbiq etməklə hədələməsidir. Aİ sürətli və yüngül bir ticarət sazişi üçün təzyiq göstərmək, yoxsa daha yaxşı nəticə əldə etmək üçün öz iqtisadi gücünə arxalanmaq arasında tərəddüd edib. O, iyul ayındakı son tarixdən əvvəl hərtərəfli bir ticarət razılaşması ümidlərini artıq itirmişdi. Sözçü gündəlik brifinqdə "Biz ABŞ ilə razılaşma əldə etmək istəyirik. Tariflərdən qaçmaq istəyirik" deyib. İlkin razılaşma olmasa, ABŞ-ın əksər idxal məhsullarına tətbiq etdiyi ümumi tariflər hazırkı 10 faizdən Trampın aprelin 2-də müəyyən etdiyi səviyyələrə yüksələcək. Aİ-nin halında bu, 20 faiz olacaq. Almaniya bildirib ki, fon der Leyen həftə sonu Almaniya, Fransa və İtaliya liderləri ilə də danışıqlar aparıb. Almaniya kansleri Fridrix Merz avtomobillərdən tutmuş əczaçılıq məhsullarına qədər tariflərə həssas sənayeləri qorumaq üçün sürətli bir razılaşmanın zəruriliyini dəfələrlə vurğulayıb. Almaniya tərəflərin "qərar qəbul etmək üçün özlərinə daha 24 və ya 48 saat vaxt verməli" olduğunu bildirib. Ölkənin avtomobil şirkəti "Mercedes-Benz" isə bazar ertəsi ikinci rübdə avtomobil və furqon satışlarının 9 faiz azaldığını, bunu da tariflərlə əlaqələndirdiyini açıqlayıb.

Bazarların Reaksiyası

Donald Trampın tarif açıqlamalarından sonra ABŞ bazarları kəskin şəkildə düşüb. Nyu-York vaxtı ilə 15:30-a (GMT 19:30) olan məlumata görə, S&P 500 indeksi 1 faiz azalaraq son üç həftənin ən böyük enişini qeyd edib. Texnologiya ağırlıqlı Nasdaq Kompozit İndeksi 1 faizdən bir qədər çox, Dow Jones Sənaye Ortalaması isə tam bir faizdən çox enişlə üzləşib. ABŞ-da siyahıya alınmış Yaponiya avtomobil şirkətlərinin səhmləri düşüb; günorta ticarətində Toyota Motor Corp səhmləri 4.1 faiz, Honda Motor səhmləri isə 3.8 faiz ucuzlaşıb. Bu arada, ABŞ dolları həm Yaponiya yeni, həm də Cənubi Koreya vonu qarşısında kəskin bahalaşıb.

24 saat