Tunisiyada Həmkarlar İttifaqı-Prezident Saied Gərginliyi Pikə Çatdı

Tunisiyanın Ümumi Əmək Həmkarlar İttifaqı (UGTT) avqustun 21-nə planlaşdırılan etiraz aksiyası ilə Prezident Kais Saied ilə qarşıdurmaya hazırlaşır. İttifaq hökumətin işçi hüquqlarını sarsıtmağa və tətilləri hədə-qorxu ilə dayandırmağa cəhd etdiyini iddia edərək bu aksiyanı təşkil edir. İyulun sonunda UGTT-nin təşkil etdiyi üç günlük nəqliyyat tətili ölkənin fəaliyyətini iflic vəziyyətinə salmışdı. 2021-ci il iyulun 25-də hakimiyyəti ələ keçirən Kais Saied, parlamentin və siyasi partiyaların rolunu köklü şəkildə azaldaraq, öz fərmanları ilə yenidən işlənmiş konstitusiya vasitəsilə səlahiyyətlərini xeyli artırıb. Bununla belə, analitiklər hesab edir ki, UGTT-nin yüz minlərlə üzvünü səfərbər etmək qabiliyyəti Kais Saied-ə qarşı qalan azsaylı əks qüvvələrdən biridir. Karnegi İnstitutundan Həmzə Meddeb, bu təşkilat haqqında geniş yazılar müəllifi olaraq Al-Cəzirəyə bildirib: "UGTT həmişə sadəcə bir həmkarlar ittifaqından daha artıq olub." O, ittifaqın Tunis müstəqilliyindən əvvəl yaradıldığını və 1956-cı ildə Fransadan azadlıq əldə edilməsində əhəmiyyətli rol oynadığını vurğulayıb. Meddeb sözlərinə davam edərək deyib ki, "ondan sonra həm iqtisadi rol oynayıb, həm də 2015-ci ildəki kimi siyasi rol, Milli Dialoqun qurulmasında əsas qüvvə olub." Bu, UGTT və digər üç vətəndaş cəmiyyəti təşkilatının Tunisin post-inqilabi demokratiyasının süqutunun qarşısını almağa kömək etdiyi siyasi böhran dövrünə aiddir.

Qaçılmaz qarşıdurma

Həmkarlar ittifaqı ilə Kais Saied arasında vəziyyət avqustun 7-də, yüzlərlə prezident tərəfdarının UGTT qərargahı qarşısında toplaşaraq, iyulun sonundakı üç günlük nəqliyyat tətili səbəbindən ölkənin iflic olmasından sonra ittifaqı "korrupsiya" və "xalqın pulunu israf etməkdə" günahlandırması ilə pik nöqtəyə çatıb. Növbəti gecə Kais Saied ittifaq əleyhinə etirazçıları müdafiə edərək, ittifaqın "hesabatlılığını" tələb edən çağırışları təkrarladı və həm UGTT-nin, həm də hüquq müdafiəçilərinin iddialarının əksinə olaraq, tərəfdarlarının zorakılıq niyyəti olmadığını vurğuladı. Prezidentin rəsmi Facebook səhifəsində yerləşdirilən videoda Kais Saied deyib: "Fayllar açılmalıdır, çünki xalq hesabatlılıq tələb edir ki, pulları onlara qaytarılsın." Analitiklərin fikrincə, prezidentlə həmkarlar ittifaqı arasında daha çox qarşıdurma qaçılmazdır, lakin bir çoxları ittifaqın daxili parçalanmalar və Tunisin həmkarlar ittifaqı gücünə onilliklər boyu davam edən inhisarçılığına təhlükə səbəbindən zəiflədiyini qeyd edirlər. Tunisin siyasi analitiklərindən biri (adının çəkilməsini istəməyib) Al-Cəzirəyə deyib: "Son iki ildə UGTT siyasi cəhətdən, şübhəsiz ki, səssiz qalıb." O, həmçinin bildirib ki, "Kais Saied hətta onlarla məsləhətləşmədən əmək məcəlləsinə düzəlişlər etdi" (may ayında UGTT üzvlərinin çoxuna təsir edən qanunların dəyişdirilməsi qərarına istinad edərək). "Əvvəllər bu miqyasda bir qərarı UGTT olmadan vermək ağlasığmaz idi."

Zəifləmiş ittifaq

UGTT-nin nisbətən aşağı profilinin əsas səbəbi, 2021-ci ildə idarə heyətinin səlahiyyət müddətini iki ildən üç ilə uzatmaq qərarı ilə yaranan daxili parçalanmadır. Bu qərar ittifaqın üzvlərini parçalayaraq onu zəiflətdi. Meddeb deyib: "UGTT daxilində çoxları 2021-ci il qərarını ittifaqın öz dövlət çevrilişi kimi qiymətləndirir ki, bu da idarə heyətinin hər hansı bir şey etmək qərarını həqiqətən zəiflədib." O əlavə edib: "Ölkə daxilində maliyyə vəziyyətinin xeyli pisləşməsini də gözardı etmək olmaz. Bu, ittifaqın əsas üzvləri – dövlətdən asılı orta sinfin də əziyyət çəkməsi və buna görə də onlara az etibar etdikləri idarə heyətini günahlandırması deməkdir." "Beləliklə, Kais Saied onu 'korrupsiyalaşmış ittifaq' adlandırdıqda, bu, onun üzvlərinin çoxuna məntiqli gəlir," Meddeb yekunlaşdırıb. "Həmçinin, uzun tarixi və Tunisin bütün keçmiş hökumətləri ilə sıx əlaqələri nəzərə alındıqda, Kais Saied üçün onu ölkəsinin insanlarını geridə saxlayan elitanın bir hissəsi kimi göstərmək asandır."

Rəqib ittifaqın meydana çıxışı

UGTT-nin bazasını sarsıtmaq üçün addımlar artıq atılmaqdadır. Bazar ertəsi hökumət, ittifaq rəsmilərinin ittifaq fəaliyyəti zamanı dövlət maaşlarını alması kimi uzun müddət davam edən təcrübəni dayandıracağını elan etdi. Bu kimi daha çox addımların atılacağı gözlənilir. Kais Saied-in rəqib Tunis İşçiləri İttifaqını (UTT) təşviq etdiyi də bildirilir. Müəllif Hatem Nafti kimi analitiklər deyirlər ki, UTT, UGTT ilə üzvləri arasındakı bağın zəifləməsindən istifadə edərək mövqeyini gücləndirməyə cəhd edə bilər. Nafti əlavə edib ki, UTT rəhbərliyinin əvvəlki korrupsiya ittihamları nəzərə alındıqda, bunun nə dərəcədə uğurlu olacağı hələ də məlum deyil. UTT-nin UGTT-nin buraxdığı hər hansı bir boşluğu doldurmağa hazır olması keçən həftə, rəqiblərini prezidenti "böhtanda" ittiham edən bir bəyanat yayması ilə aydın oldu. Nafti qeyd edib ki, hökumət dövlət işçilərinin maaşlarından UGTT üzvlük haqlarının mənbədə tutulması və sonra ittifaqa köçürülməsi praktikasını da dayandırmağa cəhd edə bilər. Bu, UTT-yə UGTT-dən üzv qazanmaq üçün daha çox ümid verər. Hazırda Parisdə yaşayan Nafti Al-Cəzirəyə deyib: "Kais Saied-in UGTT-yə qarşı hərəkət edəcəyi ilk gündən bəlli idi." O əlavə edib: "Populizm lider və xalq arasında heç bir vasitəçiyə imkan vermir, buna görə də əvvəlcə rəqib siyasi partiyalardan, sonra vətəndaş cəmiyyətindən və mediadan qurtuldu." Nafti bildirib: "Hətta onu dəstəkləyən televiziya şəbəkələri belə artıq siyasi proqramlar göstərmir." "UGTT məntiqi növbəti addım idi."

24 saat