Türkiyə İsrailə qarşı Boqota Bəyannaməsinə qoşuldu

Türkiyənin Boqota Bəyanatına Qeyd-Şərti

Xarici İşlər Nazirliyi 25 iyul tarixində Boqota hökumətinə nota göndərərək, Türkiyənin Birgə Bəyanatda BMT Dəniz Hüququ Konvensiyasına (BDHK) edilən istinadlara bağlı olmadığını bildirib. Lahey Qrupunun rəsmi internet səhifəsindəki məlumatlara görə, Türkiyə Bəyanatın ikinci və üçüncü maddələrində yer alan BDHK ifadələrinə qeyd-şərt irəli sürərək, bu Birgə Bəyanatda iştirakının BDHK-ya dair mövcud hüquqi mövqeyində heç bir dəyişiklik yaratmayacağını qeyd edib. Türkiyənin qeyd-şərti yalnız müvafiq maddələrdəki BDHK istinadlarına aiddir, qeyd olunan iki maddənin qalan hissəsini əhatə etmir.

İsrailə Qarşı Tədbirlər Planlaşdırılır

Birgə Bəyanatın sözügedən ikinci və üçüncü maddələri aşağıdakılardır: "Gəmilərin İsrailə silah, sursat, hərbi yanacaq, müvafiq hərbi texnika və ikili təyinatlı materialları daşımaq üçün istifadə edilməsi riskinin açıq şəkildə mövcud olduğu bütün hallarda; ərazi sularımızın və limanlarımızın soyqırım, müharibə cinayətləri, insanlığa qarşı cinayətlər və digər beynəlxalq hüquq pozuntularını mümkün edən və ya asanlaşdıran fəaliyyətlərə vasitəçilik etməməsini təmin etmək məqsədilə; öz yurisdiksiyamızda, müvafiq hallarda, BDHK da daxil olmaqla, müvafiq beynəlxalq hüquq normalarına tam riayət etməklə, istənilən limanda gəmilərin keçidinə, lövbər salmasına və xidmət almasına mane olunması." "Bayraqlarımızı daşıyan gəmilər vasitəsilə İsrailə silah, sursat, hərbi yanacaq, müvafiq hərbi texnika və ikili təyinatlı materialların daşınmasının qarşısının alınması; bu qadağanın pozulması halında, bayraqdan çıxarılma da daxil olmaqla tam hesabatlılığın təmin edilməsi; bu prosesdə BDHK da daxil olmaqla, müvafiq beynəlxalq hüquq normalarına tam riayət edilməsi və İsrailin işğal altında olan Fələstin ərazilərində qanunsuz varlığının davam etdirilməsinə heç bir halda yardım və ya dəstək göstərilməməsi." Boqota Bəyanatında ayrıca bir fəaliyyət planı yoxdur; bəyanatın içində İsrailə qarşı nəzərdə tutulan bəzi tədbirlər sıralanır.

Xarici İşlər Naziri Hakan Fidanın Açıqlamaları

Xarici İşlər naziri Hakan Fidan 25 iyul tarixində NTV-yə verdiyi müsahibədə, Lahey Qrupunun Kolumbiyanın paytaxtı Boqotada keçirilən toplantısı nəticəsində qəbul edilən birgə bəyanatda Türkiyənin imzası olmadığı iddialarına cavab vermişdi. Fidan bəyanatın son imza tarixinin 30 sentyabr olduğuna işarə edərək, mətndə BDHK-ya istinad edən hissələr olduğunu və Egey Dənizindəki status problemi həll edilmədiyi üçün Türkiyənin buna tərəf olmadığını bildirmişdi. Konvensiyaya dair maddə olduğu üçün bəyanatın məsləhətləşmələr obyekti olduğunu qeyd edən Fidan, beynəlxalq hüquqşünaslarla görüşərək lazımi qeyd-şərti qoyduqlarını və bu qeyd-şərtlə bəyanatı tanımaqda problem görmədiklərini söyləmişdi.

Türkiyənin BMT Dəniz Hüququ Konvensiyasına Münasibəti

Okeanlarda bütün dövlətlər tərəfindən vahid şəkildə tətbiq olunması hədəfi ilə hazırlanmış 10 dekabr 1982-ci il tarixli beynəlxalq müqavilə olan BMT Dəniz Hüququ Konvensiyası, Egey dənizi kimi spesifik coğrafi və tarixi şərtlərə malik yarıqapalı dənizlərin həssaslıqlarını nəzərə almır. 1982-ci il tarixli BDHK Egey Dənizini "Yunan gölünə" çevirə biləcək xarakterli müddəaları ehtiva edir. Türkiyə Konvensiyanın xüsusilə ərazi sularının genişliyini tənzimləyən 3-cü maddəsi, bitişik zonanı tənzimləyən 33-cü maddəsi və adaların rejimini tənzimləyən 121-ci maddəsi başda olmaqla, Egey dənizindəki hüquq və mənafelərinə zidd müddəalarına qarşı ardıcıl şəkildə etiraz edir. Konvensiyanın Egey Dənizində tətbiq olunması halında, Yunanıstanın ərazi sularını 12 dəniz milinə çıxarması və Egeydəki ərazi sularının dənizin 70 faizini əhatə etməsi ehtimalı var. Türkiyə BDHK-ya yalnız tərəf olmaqdan deyil, eyni zamanda bu Konvensiyaya birbaşa və ya dolayısı ilə istinad edən hər növ beynəlxalq sənədə də ehtiyatla yanaşır. Türkiyənin bu yanaşması, Konvensiyanın bu müddəalarının beynəlxalq adət hüququ qaydasına çevrilməsinin qarşısını alır.

24 saat