Buradakı mətnə əsaslanaraq açar sözlər: nəqliyyat vasitələrinin utilizasiyası və avtomatlaşdırılmış yoxlama mərkəzi
Çandiqarda Nəqliyyat Vasitələrinin Utilizasiyası Siyasəti Sürətlənmir
Çandiqarda nəqliyyat vasitələrinin utilizasiyası siyasəti, tətbiq olunduğu 18 ay ərzində gözləntiləri doğrultmur. Hökumətin təmiz yollar və sağlam ətraf mühit vədi ilə başladığı bu təşəbbüs, təəssüf ki, hələ də ləng gedir.
Şəhərdəki qeydiyyatdan keçmiş nəqliyyat vasitələrinin utilizasiyası mərkəzi (RVSF) cəmi 3,159 şəxsi avtomobili utilizasiya edə bilib. Bu rəqəm, ötən il qeydiyyata alınan 50,000 yeni nəqliyyat vasitəsi ilə müqayisədə çox aşağıdır. Siyasətə daxil edilmiş maliyyə təşviqlərinə baxmayaraq, nəqliyyat vasitələrinin utilizasiyası tempinin artmaması narahatlıq doğurur.
Təşviqlər və Gözləntilər
“Depozit Sertifikatı” ilə qeydiyyata alınan nəqliyyat vasitələri, yeni avtomobillərin qeydiyyatı zamanı güzəşt əldə edirlər. Nəqliyyat vasitələri üçün 15%, nəqliyyat olmayanlar üçün isə 25% güzəşt tətbiq olunur. Depozit Sertifikatı, köhnə nəqliyyat vasitəsi utilizasiya edildikdən sonra RVSF tərəfindən verilir. Bundan əlavə, nəqliyyat vasitəsinin utilizasiya dəyəri də səlahiyyətli utilizasiya agentliyi tərəfindən ödənilir.
Parlamentin davam edən payız sessiyası zamanı Yol Nəqliyyatı və Magistral Yollar Nazirliyi tərəfindən Lok Sabhaya təqdim edilən məlumata görə, RVSF-də 5,068 dövlət nəqliyyat vasitəsi utilizasiya edilib. Keçən ilin oktyabr ayına qədər isə 2,500 dövlət nəqliyyat vasitəsi utilizasiya edilmişdi. Dövlət nəqliyyat vasitələrinin 15 il istismardan sonra RVSF-də utilizasiyası məcburi olsa da, şəhərdəki şəxsi nəqliyyat vasitələri üçün bu, hələ də könüllü xarakter daşıyır. Bir il yarımdan çox müddət ərzində cəmi 3,000-ə yaxın nəqliyyat vasitəsi utilizasiya edilib. Əksər nəqliyyat vasitəsi sahibləri, avtomobillərini təkrar-təkrar yoxlatmaqla onların istismar müddətini uzadırlar.
Avtomatlaşdırılmış Yoxlama Mərkəzi Ümidləri
Şəhərdə nəqliyyat vasitələrinin yoxlanılması prosesi əl ilə aparılır. Bu səbəbdən də nəqliyyat vasitəsinin dəqiq yoxlanılması mümkün olmur və bir çox nəqliyyat vasitəsi yoxlamadan keçirilir. Lakin Çandiqarın ilk avtomatlaşdırılmış yoxlama mərkəzinin açılışı vəziyyəti dəyişə bilər. Mərkəzin gələn maliyyə ilində fəaliyyətə başlaması gözlənilir. Raipur Kalan bölgəsində 3.5 akr ərazidə, təxminən 14 crore rupi dəyərində inşa edilən mərkəz, köhnə nəqliyyat vasitələrinin texniki keyfiyyətini, ətraf mühit standartlarına uyğunluğunu və yol yararlılığını yoxlayacaq.
Hazırda nəqliyyat vasitəsinin yol yararlılığının yoxlanılması prosesi bir çox hallarda subyektiv amillərdən asılıdır. Bəzən pis vəziyyətdə olan nəqliyyat vasitələri belə yol yararlılığı sertifikatı ala bilirlər. Lakin mərkəz fəaliyyətə başladıqdan sonra bütün proses avtomatik olacaq. Ümumilikdə, nəqliyyat vasitəsi 23 parametr üzrə yoxlanılacaq. Nəqliyyat vasitələrinin 15 ildən sonra qeydiyyatı onların yol yararlılığından asılı olacaq. Əgər nəqliyyat vasitələri yol yararlı deyilsə, onlar qeydiyyatdan keçmiş RVSF-də utilizasiya edilməlidirlər.
15 illik xidmət müddətini başa vurduqdan sonra məcburi yoxlamadan keçmədən iki il ərzində istismar edilən nəqliyyat vasitələri müsadirə edilərək utilizasiyaya göndərilə bilər. Belə olan halda, müsadirə qaçılmazdır.
Oxucu Şərhləri
Bundan əlavə, digər şəhər və ya ölkələrdəki utilizasiya nisbətləri ilə müqayisə etmək, Çandiqardadakı vəziyyətin əsl miqyasını daha yaxşı anlamağa kömək edərdi. Şəhərin əhalisi, nəqliyyat vasitələrinin sayı, iqtisadi vəziyyəti kimi amillər də nəzərə alınmalı və həmin amillərə uyğun olaraq utilizasiya rəqəmi təhlil edilməlidir. Avtomatlaşdırılmış yoxlama mərkəzinin işinin effektivliyi, utilizasiya prosesinin sürətləndirilməsi üçün atılan addımlar, vətəndaşların maarifləndirilməsi səviyyəsi kimi məsələlər də araşdırılmalı və hesabatda əks etdirilməlidir.
Son olaraq, bu qədər aşağı rəqəmin arxasında yalnız siyasətin səmərəsizliyi yox, bəlkə də başqa səbəblər də ola bilərmi? Məsələn, utilizasiya prosesinin çətin və bahalı olması vətəndaşları bu prosesdən çəkindirə bilərmi? Bu suala cavab tapmaq üçün daha ətraflı araşdırma aparmaq lazımdır.
Ona görə də, effektiv bir həll üçün, sadəcə siyasətin gücləndirilməsindən əlavə, vətəndaşlar üçün maddi və prosedural rahatlıqlar təmin edilməlidir. Məsələn, köhnə avtomobillərin utilizasiyası üçün əlavə subsidiyalar təqdim edilə bilər, və ya utilizasiya prosesi daha sadə və sürətli edilə bilər. Həmçinin, vətəndaşların əlçatan alternativlərini artırmaq üçün ictimai nəqliyyatın inkişafına da investisiya yatırılmalıdır. Yalnız bu cür hərtərəfli yanaşma nəqliyyat vasitələrinin utilizasiya prosesini sürətləndirə və ətraf mühitin qorunmasına daha çox töhfə verə bilər.
Bütün bunları nəzərə alaraq, Çandiqarda bu siyasətin uzunmüddətli davamlılığı üçün hansı iqtisadi stimulların və struktur dəyişikliklərinin tətbiq edilməsi lazımdır?
Bu məsələdə daha səmərəli bir yanaşma üçün, həm utilizasiya mərkəzinin fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, həm də vətəndaşların motivə edilməsi üzərində işləmək vacibdir. Məsələn, köhnə avtomobillərin utilizasiyası üçün vergi güzəştləri, ətraf mühitə qayğı göstərən vətəndaşlara mükafatlar və ya yeni, daha ətraf mühitə uyğun nəqliyyat vasitələrinə keçid üçün subsidiyalar təklif edilə bilər. Eyni zamanda, utilizasiya prosesi sadələşdirilməli və daha şəffaf edilməlidir. Əks halda, hətta ən yaxşı təchiz olunmuş utilizasiya mərkəzi belə lazımi nəticəni əldə edə bilməyəcək. Bu mövzuda hərtərəfli araşdırma aparılmalı və problemin həlli üçün kompleks bir strategiya hazırlanmalıdır.
Lakin məsələnin yalnız siyasi iradənin olmaması ilə izah edilməsi təkbaşına kifayət deyil. Bu məsələnin həlli üçün mütləq lazım olan bir yanaşma, vətəndaşların utilizasiya prosesinə daha çox cəlb edilməsidir. Bu, sadəcə olaraq informasiya kampaniyaları ilə məhdudlaşmamalıdır. Hökumət, köhnə avtomobillərin əvəzinə yeni, ekoloji cəhətdən təmiz avtomobillər almaq üçün maliyyə dəstəyi və güzəştlər təklif edərək vətəndaşları aktiv şəkildə stimullaşdıra bilər. Bundan əlavə, utilizasiya prosesinin özü daha sadə və rahat hala gətirilməli, bürokratik maneələr aradan qaldırılmalıdır. Yalnız bu cür hərtərəfli yanaşma ilə utilizasiya prosesinin sürətləndirilməsi və qoyulan hədəflərə çatmaq mümkün olacaqdır. Məqalədə bu cür konkret həll yollarına toxunulmaması, onun analizinin tam olmamasına gətirib çıxarır.
Bundan əlavə, utilizasiya edilən avtomobillərin yaş və növlərinin təhlili ətraf mühitin mühafizəsi baxımından proqramın effektivliyini daha yaxşı qiymətləndirməyə imkan verər. Yəni, köhnəlmiş və çirkləndirici avtomobillərin daha çox utilizasiya edilməsi daha önəmlidir, yoxsa sadəcə say əhəmiyyətlidir?
Nəhayət, Çandiqarda tətbiq olunan siyasətin digər ölkələrdəki oxşar təşəbbüslərlə müqayisəsi, bu siyasətin uğursuzluğunun səbəblərini müəyyənləşdirməyə kömək edə bilər. Bəlkə də, Çandiqaradakı siyasət digər ölkələrdə uğurlu olmuş siyasətlərdən fərqlidir, yaxud bu uğursuzluq milli kontekstdəki amillərlə bağlıdır.
Oxuculara sual: Çandiqarda nəqliyyat vasitələrinin utilizasiya siyasətinin effektivliyini artırmaq üçün hansı dəyişikliklər edilə bilər və bu dəyişikliklərin reallaşdırılması üçün hansı maneələr aradan qaldırılmalıdır?
Məsələn, utilizasiya prosesinin özü çətin, bahalı və bürokratik ola bilər. Avtomobil sahiblərinin köhnə nəqliyyat vasitələrini tərk etməyə təşviq edən kifayət qədər güclü stimulların olmaması da bu az rəqəmə səbəb ola bilər. Həmçinin, utilizasiya mərkəzinin tutumu və işçi qüvvəsinin sayı haqqında məlumat verilmir. Bəlkə də mərkəz daha çox avtomobilin utilizasiyasını həyata keçirmək üçün lazımi resurslara və infrastrukturuna malik deyildir. Bu amillər nəzərə alınmadan, siyasətin uğursuz olduğunu qəti şəkildə iddia etmək olmaz. Əlavə araşdırmalar və daha çox məlumat bu məsələnin daha aydın şəkildə qiymətləndirilməsinə imkan verər.
Mənim fikrimcə, bu lənglik yalnız təşkilati çatışmazlıqlardan deyil, daha geniş bir iqtisadi məsələdən – köhnəlmiş avtomobillərin utilizasiyası üçün alternativ, daha ucuz üsulların olmamasından irəli gəlir. Əgər utilizasiya prosesi bahalı və əlverişsizdirsə, əhalinin köhnə avtomobillərini tərk etmək və yenilərini almaq üçün təşviq edilməməsi təbii haldır. Bu da öz növbəsində hökumətin təşəbbüsünün effektivliyini azaldır.
Bu məsələ ilə bağlı gələcək üçün düşünülməli olan sual belədir: Köhnəlmiş avtomobillərin utilizasiyasını sürətləndirmək və ətraf mühitin qorunması ilə iqtisadi səmərəliliyi necə uzlaşdırmaq olar?
Bəs, bu rəqəmi daha mənalı hala gətirmək üçün, hansı əlavə məlumatları toplamaq lazımdır və bu məlumatlar necə istifadə edilə bilər?
Şərh Yaz