London mərkəzli konsaltinq şirkəti Henley & Partners tərəfindən hazırlanan
2025 Pasport Gücü Endeksi açıqlanıb. Qlobal səyahət məhdudiyyətlərinin tədricən aradan qalxdığı və müxtəlif ölkələrin diplomatik səylərlə öz pasportlarının mövqeyini gücləndirdiyi bir dövrdə, Türkiyənin bu sıralamada əhəmiyyətli bir yüksəliş qeydə alınıb.
ABŞ-nin Siyahıda Geriləməsi
Endeksə əsasən, siyahıya 193 ölkəyə viza tələb etmədən giriş imkanı təmin edən Sinqapur pasportu başçılıq edir. Onu 190 ölkə ilə Yaponiya və Cənubi Koreya yaxından izləyir. Almaniya, Fransa, İtaliya kimi Avropanın aparıcı ölkələrinin pasportları isə 189 ölkəyə sərbəst hərəkət imkanı təqdim edərək yuxarı pillələrdə möhkəmlənib. Diqqətçəkən məqam isə ABŞ-nin təxminən 20 ildən sonra 10-cu yerə geriləməsidir.
Türkiyənin Diqqətçəkən Yüksəlişi
Türkiyə Respublikası 114 ölkəyə
vizasız səyahət imkanı ilə bu endeksdə 46-cı yerə yüksələrək Rusiya Federasiyası ilə eyni mövqeyi bölüşüb. Rəsmilərin qeyd etdiyi kimi, bu önəmli irəliləyiş Türkiyənin
beynəlxalq əlaqələrdə güclənməsinin və vətəndaşlarının səyahət azadlığının artmasının konkret göstəricisidir.
Körfəz Ölkələrinin Güclü Mövqeyi
Körfəz ölkələri də diplomatik təşəbbüsləri ilə seçilirlər. Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri 184 ölkəyə
vizasız giriş imkanı təmin edərək regionun ən güclü pasportuna malikdir. Eyni zamanda, Qətər və Səudiyyə Ərəbistanı da mühüm səyahət sazişləri sayəsində reytinqdə öz mövqelərini yaxşılaşdırıblar.
Qlobal Arenada Artan Nüfuz
Mütəxəssislərin fikrincə, Türkiyənin
pasport gücündəki bu əhəmiyyətli artım, vətəndaşların dünya üzrə daha geniş hərəkət azadlığı qazanması ilə yanaşı, ölkənin qlobal arenadakı fəallığının və təsirinin yüksəlməsinin bir əksidir.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Bu reytinqlərin səyahət rahatlığının yeganə ölçüsü kimi qəbul edilməməsi lazımdır. Əslində, daha konstruktiv bir yanaşma, "pasport gücü" konsepsiyasından çıxaraq, konkret olaraq viza rejimlərinin sadələşdirilməsi və qarşılıqlı tanınma sazişlərinin genişləndirilməsi istiqamətində beynəlxalq əməkdaşlığın artırılması ola bilər. Bu, həm daha ədalətli, həm də daha effektiv bir sistem yaradardı və yalnız seçilmiş bir neçə ölkənin vətəndaşlarının deyil, hər kəsin səyahət azadlığını təmin edərdi.
Alternativ bir yanaşma olaraq, Türkiyənin beynəlxalq əlaqələrini gücləndirmək və vətəndaşlarının xaricdə daha yaxşı imkanlara sahib olması üçün digər yolları araşdırmaq daha məqsədəuyğundur. Bu, məsələn, ikitərəfli ticarət sazişləri vasitəsilə iqtisadi əməkdaşlığın artırılması, təhsil və təlim imkanlarının genişləndirilməsi və diplomatik səylərin gücləndirilməsi ola bilər. Pasport gücündən daha geniş, vətəndaşların xaricdəki imkanlarını əhatə edən bir strategiya daha dayanıqlı və uzunmüddətli nəticələr verə bilər.
Məqalədə ABŞ-nin geriləməsi qeyd olunsa da, bunun səbəbləri araşdırılmır. ABŞ-nin geriləməsi yalnız pasportun gücünün azalması ilə deyil, həm də qlobal siyasi və iqtisadi dəyişikliklərlə əlaqədar ola bilər. Bu faktorların analizini əhatə edən daha əhatəli bir təhlil məqaləyə dərinlik qatardı.
Sonda, daha obyektiv bir alternativ olaraq, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı kimi beynəlxalq təşkilatların apardığı araşdırmalar və hesabatlar daha etibarlı bir mənbə ola bilər. Bu təşkilatların hazırladığı pasport gücü indeksi, siyasi təzyiqlərdən daha az təsirlənə və daha obyektiv nəticələr verə bilər.
Türkiyənin hazırkı vəziyyətinin uzunmüddətli davamlılığını qiymətləndirmək üçün bir sıra amilləri nəzərə almaq lazımdır: regional siyasi sabitlik, iqtisadi göstəricilər və beynəlxalq münasibətlərdəki dəyişikliklər. Bu reytinqlər, qısamüddətli bir tendensiyanı göstərə bilər, lakin uzunmüddətli bir proqnozu təmin etmək üçün kifayət deyil. Əvvəlki oxşar hallardan çıxarıla biləcək əsas dərs budur ki, pasport gücünün artımı yalnız qısa müddətli bir uğur kimi qəbul edilməməli, bunun arxasında dayanan siyasi və iqtisadi amillərə diqqət yetirilməlidir.
Şərh Yaz