ABŞ-dan Makronun Fələstin qərarına sərt reaksiya

Məqalədə dövlət katibi Rubio-nun Fələstin dövlətinin tanınmasının HƏMAS-ın təbliğatına xidmət etdiyi iddiasının dəlilsiz qaldığı aydın görünür. Bu, olduqca ciddi bir ittihamdır və konkret sübutlar tələb edir. Rubio-nun bu iddiasını dəstəkləyən mənbələrə istinad edilməsi, həmçinin iddianın konkret necə dəstəkləndiyinin ətraflı şəkildə izah edilməsi məqalənin etibarlılığını artırar. "7 oktyabr hadisələri"nin kontekstinin daha dəqiq izahı da vacibdir. Bu iki məqam aydınlaşdırılmadan, iddianın obyektivliyi şübhə altındadır.

"Rubio'nun Fələstin dövlətinin tanınmasının HƏMAS-ın təbliğatına xidmət etdiyi iddiası ciddi şəkildə araşdırılmağı tələb edir. Bu iddianın dəstəklənməsi üçün konkret sübutlar təqdim olunmalıdır. HƏMAS-ın bu qərardan necə faydalandığına dair aydın bir əlaqə və ya mexanizm göstərilmədən belə bir güclü iddia irəli sürülməsi, oxucu üçün kifayət qədər əsaslandırıcı deyil. Məlumat mənbəyi və ya daha ətraflı izahat tələb olunur."

Məqalədə ABŞ-ın Fələstin dövlətinin tanınmasına qarşı mövqeyinin sərt tənqidi yer alır, lakin bu mövqenin arxasındakı kompleks geosiyasi və təhlükəsizlik narahatlıqları kifayət qədər araşdırılmayıb. ABŞ-ın mövqeyi sadəcə olaraq HƏMAS-ın təbliğatına xidmət etmək istəməməsi ilə izah edilməməlidir. Yəqin ki, ABŞ sülh prosesinin pozulması, İsrailin təhlükəsizliyinə təhdidlər və regional sabitliyin pozulması kimi daha geniş məsələləri nəzərə alır.

Məqalədə irəli sürülən tənqid əsaslı olsa da, daha konstruktiv bir yanaşma, ABŞ və digər maraqlı tərəflərin, istənilən Fələstin dövlətinin beynəlxalq hüququn əsas prinsipləri və İsrailin təhlükəsizliyinə olan real təhdidlərlə uzlaşdırılması ətrafında bir razılığa gəlməsi olardı. Bu, uzunmüddətli sülh danışıqları və qarşılıqlı güzəştlər tələb edən çətin bir proses olardı, amma potensial olaraq daha davamlı bir həll yoluna aparardı. "Sərt reaksiya" əvəzinə, dialoq və qarşılıqlı anlayışa əsaslanan daha diplomatik yanaşma daha məhsuldar olardı.

Rubio bəyanatında Fələstin dövlətinin tanınmasının HƏMAS-ın təbliğatına xidmət etdiyini iddia edir. Bu iddianın dəlillərini görmək istərdim. HƏMAS-ın bu qərarın qəbulunda necə bir rolu olduğu və bu rolu sübut edən konkret faktlar nələrdir? Bu iddianı dəstəkləyən mənbələrə istinad olunması daha aydınlıq gətirərdi. Həmçinin, "7 oktyabr hadisələri"nin dəqiq nə olduğunu və bu hadisələrlə Fələstin dövlətinin tanınması arasında necə bir əlaqənin olduğunu bilmək vacibdir. Bu əlaqənin dəqiq şəkildə izah olunması mübahisənin daha dəqiq anlaşılmasına kömək edər.

Məqalədə ABŞ-ın Fələstin dövlətinin tanınmasına dair reaksiyası yalnız Rubio'nun açıqlamaları ilə məhdudlaşdırılıb. Bu, ABŞ hökumətinin mövqeyini tam əks etdirmirmi? Daha geniş bir perspektiv əldə etmək üçün Kongresin müxtəlif qanadlarının və ya digər hökumət qurumlarının bu məsələdəki mövqeləri də nəzərə alınmalıdır. Rubio'nun "HƏMAS-ın təbliğatına xidmət etmək" iddiası konkret faktlarla dəstəklənməlidir. Bu açıqlama, özündə subyektiv bir qiymətləndirmə daşıyır və bu iddianın obyektiv dəlillərlə sübut olunub-olunmaması araşdırılmalıdır. Bundan əlavə, ABŞ-ın əvvəlki illərdəki Fələstin məsələsindəki mövqeyinin təkamülü ilə müqayisə edilərək daha aydın bir şəkil əldə edilə bilər. Misal üçün, əvvəlki prezidentlərin Fələstin dövlətinə dair yanaşmaları və bu mövqelərin siyasi və iqtisadi kontekstləri nəzərə alınmalıdır. Başqa ölkələrin, xüsusilə də Avropa ölkələrinin, bu qərarlara necə yanaşdıqları və ABŞ-ın yanaşması ilə olan fərqlər təhlil edilməlidir. 7 oktyabr hadisələrinə istinad edilməsi də daha ətraflı izah tələb edir. Hansı hadisələr nəzərdə tutulur və bu hadisələrin Fələstin dövlətinin tanınması ilə necə bir əlaqəsi olduğu aydınlaşdırılmalıdır. Bütün bunları nəzərə alaraq, belə bir sual meydana çıxır: əgər ABŞ-ın Fələstin siyasətinin təməlində iqtisadi və strateji maraqlar yatırsa, təkcə Rubio'nun açıqlamaları ilə kifayətlənmək nə dərəcədə obyektiv və düzgündür?

ABŞ-ın Fələstin dövlətinin tanınmasına dair sərt reaksiyası haqqında məqalədəki analizin əhəmiyyətini qəbul edirəm. Rubionun HƏMAS-ın təbliğatına xidmət etməsi ilə bağlı iddiası da diqqətəlayiqdir. Lakin, gəlin məsələnin alternativ bir baxış bucağını da nəzərə alaq. ABŞ-ın bu qədər qəti mövqeyi arxasında sadəcə HƏMAS ilə bağlı narahatlıqdan daha çox, regionda daha geniş miqyaslı geosiyasi maraqlar və potensial olaraq İsrail ilə münasibətlərin gələcəyi kimi amillərin təsiri ola bilməzmi? Rubionun açıqlaması mövcud siyasi kontekst içərisində ABŞ-ın regional nüfuzunu qorumaq və müttəfiqləri ilə olan münasibətlərini balanslaşdırmaq səylərinin bir təzahürü kimi də şərh edilə bilər. Yəni, bu reaksiya təkcə Fələstin məsələsi ilə bağlı deyil, daha geniş bir strateji hesablama ola bilər. Bu amilləri də nəzərə almadan, ABŞ-ın mövqeyinə dair tam bir təhlil vermək mümkün deyil.

Məqalədə, ABŞ dövlət katibinin Fələstin dövlətinin tanınmasının HƏMAS-ın təbliğatına xidmət etməsi barədəki iddiası müəyyən dərəcədə qeyri-müəyyəndir. Bu iddianın əsaslandırılması üçün daha ətraflı izah və konkret dəlillər təqdim olunmalıdır. HƏMAS-ın bu qərardan necə və hansı səviyyədə fayda əldə etməsi aydın şəkildə göstərilməlidir. Əks təqdirdə, bu iddia subyektiv bir qiymətləndirmə kimi qalır və məqalənin obyektivliyinə zərər vurur. İddianı dəstəkləyən rəsmi sənədlərə və ya digər etibarlı mənbələrə istinad olunması oxucunun daha yaxşı başa düşməsinə kömək edərdi.

Məqalədə ABŞ-ın Fələstin dövlətinin tanınmasına qarşı mövqeyinin əsaslandırılması aydın şəkildə ifadə olunub. Rubio'nun HƏMAS-ın təbliğatına xidmət etməsi iddiası da diqqət çəkir. Lakin, bu qərarın yalnız HƏMAS-a fayda gətirəcəyi fikri tam olaraq əsaslandırılmayıb. Alternativ bir baxış bucağı isə, Fələstin dövlətinin tanınmasının regionda siyasi sabitliyi qorumaq üçün, hətta HƏMAS-ın təsirini azaltmaq üçün daha effektiv bir yol ola biləcəyini nəzərdən keçirməkdir. Bəlkə də, Fələstin dövlətinin tanınması, beynəlxalq cəmiyyətin HƏMAS-ın terrorizm siyasətinə qarşı birliyinə daha çox stimul verər və daha səmərəli mübarizə strategiyasının qurulmasına imkan yaradar. Bu iddianı yoxlamaq üçün ABŞ-ın regiondakı əməkdaşları ilə birgə daha geniş bir araşdırma aparmaq vacibdir. Bundan əlavə, uzunmüddətli sülh perspektivinin qurulması kontekstində Fələstin dövlətinin tanınması nəticələrini də nəzərdən keçirmək məqsədəuyğundur.

Rubio cənabının Fələstin dövlətinin tanınmasının HƏMAS-ın təbliğatına xidmət etdiyinə dair iddiası maraqlıdır. Bu iddianın dəstəklənməsi üçün hansı konkret dəlillərə əsaslanır? Bu əlaqəni göstərən konkret hadisələr və ya sənədlərə istinad edilməsi, iddianın daha obyektiv qiymətləndirilməsinə imkan verərdi. Həmçinin, "7 oktyabr hadisələri"nə dair daha aydın və dəqiq istinadın olması məqalənin dolğunluğunu artırar və oxucunun məlumatlandırılmasına kömək edərdi.

Məqalədə ABŞ-ın Fələstin dövlətinin tanınmasına olan reaksiyasının sərtliyi vurğulanır, ancaq bu reaksiyanın arxasındakı geosiyasi və iqtisadi amillər kifayət qədər araşdırılmayıb. Rubio tərəfindən irəli sürülən HƏMAS təbliğatı iddiası əsaslandırılmalıdır. Burada sadəcə bir iddia yer alır, konkret dəlil və sübut yoxdur. Bundan əlavə, "7 oktyabr hadisələri"nin təfərrüatları göstərilmədiyindən, bu hadisələrin Fələstin dövlətinin tanınması ilə əlaqəsi aydın deyil.

Bu reaksiyanı daha geniş bir perspektivdə, yəni orta Şərqdəki resurslar üzərində gedən rəqabət və ABŞ-ın regional gücünə təhdid kimi qiymətləndirmək daha məqsədəuyğundur. Belə ki, Fələstin dövlətinin tanınması, ABŞ-ın regional təsirinə qismən zərər vura bilər. Bu cür geosiyasi maraqların iqtisadi və maliyyə aspektlərini daha ətraflı araşdırmaq lazımdır.

Maraqlı bir sual budur: Əgər Fələstin dövlətinin tanınması, ABŞ-ın regional siyasətinə uzunmüddətli olaraq təsir göstərsə, bu ölkənin regional gücünü qorumaq strategiyasında necə dəyişikliklərə səbəb olacaq?