BMT 2026-cı il yardım çağırışında kəskin seçimlərlə üzləşir

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı maliyyə çatışmazlığı ilə üz-üzə

prioritise only the most desperate - BMT 2026-cı il yardım çağırışında - Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) qlobal humanitar yardım ehtiyaclarının bütün zamanların ən yüksək səviyyəsində olmasına baxmayaraq, 2026-cı il üçün yardım çağırışında ehtiyac duyulan məbləğin yalnız yarısını tələb edərək, yardım kəsintiləri səbəbindən on milyonlarla insanın köməksiz qalacağını etiraf edib.

Beynəlxalq təşkilat bazar ertəsi günü 23 milyard dollar üçün müraciət etsə də, donor maliyyələşməsindəki kəskin azalma səbəbindən bu rəqəmin təcili yardıma ehtiyacı olan on milyonlarla insanı əhatə etməyəcəyini qəbul edib.

BMT əvvəlcə 2025-ci il üçün 47 milyard dollar vəsait gözləyirdi. Lakin ABŞ-dakı yeni administrasiyanın, ardınca isə Almaniya da daxil olmaqla digər böyük Qərb donorlarının yardım kəsintiləri bəlli olduqdan sonra bu rəqəmi yenidən nəzərdən keçirdi.

Noyabr ayına qədər təşkilat cəmi 12 milyard dollar vəsait əldə edə bilmişdi ki, bu da son on ilin ən aşağı göstəricisi olub. Bu məbləğ bəyan edilmiş ehtiyacların dörddə birindən bir qədər çoxunu əhatə edirdi ki, bu da BMT-ni yalnız ən çətin vəziyyətdə olanlara üstünlük verməyə məcbur edib.

BMT bildirib ki, qlobal miqyasda artan qeyri-sabitlik və münaqişələr fonunda vəziyyət ümidsiz olaraq qalır.

Humanitar yardım agentlikləri: Həddindən artıq yüklənmiş, az maliyyələşən və hücum altında

BMT-nin yardım rəhbəri Tom Fleçer xəbərdarlıq edib ki, maliyyə kəsintiləri ilə yanaşı, humanitar yardım agentlikləri münaqişə zonalarında təhlükəsizlik riskləri ilə də üzləşirlər.

O bildirib: "Biz həddindən artıq yüklənmiş, lazımi qədər maliyyələşdirilməyən və hücum altındayıq. Biz sizin adınızdan yanğına tərəf təcili yardım maşınını sürürük. Amma indi bizdən yanğını söndürməyimiz də istənilir. Bənddə kifayət qədər su yoxdur. Üstəlik, bizə atəş açılır."

Fleçer 2025-ci ildə yerlərdə gördüyü geniş yayılmış əzablara baxmayaraq, beynəlxalq "laqeydliyi" qınayıb və təşkilatın "sərt seçimlər" qarşısında qaldığını qeyd edib.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının 2026-cı il üçün planında həyatları təhlükədə olan 87 milyon insan prioritet hesab edilir.

Lakin təşkilat bildirir ki, təxminən dörddə bir milyard insan təcili yardıma ehtiyac duyur. BMT vəsaitləri olduğu təqdirdə, 135 milyon insana 33 milyard dollar dəyərində kömək etməyi hədəfləyir.

Ən böyük tək çağırış olan 4 milyard dollar işğal olunmuş Fələstin ərazisinə yönəlib. Bu məbləğin əksəriyyəti İsrailin soyqırım müharibəsi nəticəsində dağıntıya uğramış Qəzza üçün nəzərdə tutulub. Müharibə nəticəsində ərazinin 2.3 milyon sakininin demək olar ki, hamısı evsiz qalıb və yardımdan asılı vəziyyətdədir. İşğal olunmuş Fələstin əraziləri

İkinci prioritet Sudan, ardınca isə Suriyadır.

Fleçer deyib: "Bu çağırış şokların ən ağır zərbə vurduğu yerlərdə: müharibələr, iqlim fəlakətləri, zəlzələlər, epidemiyalar, məhsul qıtlığı şəraitində həyatları xilas etməyə tam köklənmişdir."

Dünya təşkilatı münaqişə zonalarında olan, epidemiyalardan əziyyət çəkən, yaxud təbii fəlakətlərin və iqlim dəyişikliyinin qurbanı olan 240 milyon insanın təcili humanitar yardıma ehtiyacı olduğunu təxmin edir.

Əgər Birləşmiş Millətlər Təşkilatı yenidən maliyyə çatışmazlığı ilə üzləşsə, Fleçer kampaniyanı genişləndirərək vətəndaş cəmiyyətini, korporativ dünyanı və geniş ictimaiyyəti müraciətə cəlb edəcəyini proqnozlaşdırır.

BMT-nin humanitar yardım agentlikləri əsasən Qərb donorlarının könüllü ianələrindən asılıdır, ABŞ isə tarixi ərzində ən böyük donor olub.

Təşkilatın məlumatları göstərir ki, Prezident Trampın tətbiq etdiyi kəsintilərə baxmayaraq, ABŞ 2025-ci ildə ən böyük vəsait təminatçısı olaraq qalıb. Lakin onun payı ümumi məbləğin üçdə birindən 15.6 faizə qədər azalıb.

24 saat