Gündəm 25.07.2025

Ankaranın qorxusu gerçəkləşir: Suriya parçalanır

Ankaranın qorxusu gerçəkləşir: Suriya parçalanır
ABŞ, İsrail, Suriya və Suriya Demokratik Qüvvələri (SDQ) təmsilçiləri Parisdə bir araya gəliblər. Lakin Suriyada sülhün təmin edilməsi məqsədilə təşkil edilən bu görüşlər uğursuzluqla nəticələnib. Danışıqlara ABŞ-ın Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi Tom Barrack, Suriya Xarici İşlər Naziri Əsəd Həsən Əl Şeybani, İsrailin Strateji İşlər Naziri Ron Dermer və YPG-yə bağlı qüvvələrin lideri Məzlum Abdi qatılıb. Ankara və Dəməşqin qırmızı xətti olan sözügedən qüvvələrin tərksilah edilməsi Suriya mənbələrinə görə baş tutmayıb. Həmin qüvvələr silahlarını öz qırmızı xətti elan edərək, Dəməşqə bağlı muxtar bir idarəçilik istədiklərini bir daha vurğulayıblar. Lakin bu tələbin Dəməşq tərəfi üçün qəbuledilməz olduğu bildirilib. ABŞ-ın Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi Tom Barrack-ın vasitəçiliyi ilə aparılan görüşmələr nəticəsiz başa çatıb. Suriya Demokratik Qüvvələri və Əhməd əl-Şaraa-nın Dəməşq administrasiyası razılaşma əldə etmədən geri dönüblər.

SURİYADA FAKTİKİ MUXTAR BÖLGƏLƏR YARANIR

Bu danışıqlardan qısa müddət sonra Süveydadakı toqquşmalar da masaya qoyulub. Lakin bu məsələdə atəşkəs maddələri sadalanaraq qəbul edilib. Vilayətlə bağlı görüşlərə Suriya və İsrail heyətləri qatılıb. Görüş bu ərazidən daha çox, İsrail və Suriya arasında aparılıb. Bu maddələr Suriyanın bölünməsi deməkdir. Belə ki, Dəməşq administrasiyası vilayətdən tamamilə çəkiləcək. Vilayətdəki Druzlar faktiki olaraq muxtar olacaqlar. Bu halda Suriyada SDQ Suriyanın şərqində, cənubda isə Süveyda faktiki muxtar bölgələrə çevrilmiş olur.

SÜVEYDADA ATƏŞKƏSİN MADDƏLƏRİ

Görüşdən sonra ABŞ-ın nəzarəti altında qəbul edilən razılaşmanın maddələri Suriya İnsan Hüquqları Müşahidə Təşkilatı tərəfindən yayımlanıb. Razılaşmaya əsasən vilayət ABŞ-ın nəzarətinə keçib. Bununla yanaşı, insan hüquqları pozuntularını araşdırıb ABŞ heyətinə təqdim edəcək bir komitə də yaradılıb. Dəməşqə bağlı qüvvələr və Bədəvi qəbilələri bu vilayətin mərkəzindən və kəndlərindən tamamilə geri çəkiliblər. Druz milisləri bölgədə patrul xidmətinə başlayıb. Suriya hökumətinə bağlı hər hansı təşkilat və ya qurumun bu vilayətə girişi əngəllənərkən, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qurumlarının girişinə icazə verilib. Vilayətdə infrastruktur və sosial xidmətlərin təmin edilməsi vəzifəsi bölgədə yaradılacaq şuralara verilib. Yəni bölgə Dəməşq administrasiyasından rəsmən ayrılıb. Bununla yanaşı, Kuneytra və Dəra bölgələri tərksilah edilib və bu ərazilərdə silaha sahib olmayan sakinlərindən yerli təhlükəsizlik komitələri yaradılması qərara alınıb.

sələfi

24 saat

Oxucu Şərhləri

Xədicə Abdullayeva
25.07.2025 11:57
Məqalədə qeyd olunan Parisdəki görüşdə iştirak edən tərəflərin siyahısı diqqətimi çəkdi. Xüsusilə, "YPG-yə bağlı qüvvələrin lideri Məzlum Abdi"-nin iştirakı haqqında qeydin dəqiqliyinin və təsdiqlənməsinin ətraflı şəkildə izah edilməsinə ehtiyac var. Çünki YPG-nin Suriyadakı münaqişədəki rolu və müxtəlif qruplar arasında mövcud olan mürəkkəb əlaqələr nəzərə alınaraq, bu iştirakın doğru və ya yanlışa dair daha ətraflı məlumat təqdim edilməlidir. Mənbə göstərilməsi və ya hadisənin müstəqil bir mənbədən təsdiqi məqalənin etibarlılığına əlavə bir dəyər qatardı.
Əli Həsənov
25.07.2025 11:56
Məqalədə qeyd edildiyi kimi, Parisdə keçirilən görüşlərin uğursuzluqla nəticələnməsi Suriyanın parçalanma riskinin real olduğunu göstərir. Lakin məqalənin əsasən problemi təsvir etməklə kifayətlənməsi, həlli üçün konkret təkliflərin olmaması bir çatışmazlıqdır. Görüşlərin uğursuzluğunun səbəbləri barədə daha dərin təhlilə ehtiyac var. Məsələn, iştirakçıların konkret hədəfləri nə idi? Bu hədəflərə çatmaq üçün hansı mexanizmlər nəzərdə tutulurdu? Görüşlərin uğursuzluğunun əsas səbəbi maraqların uyğunsuzluğu, güvənsizlik və ya danışıqların formatının səmərəsizliyi idi?

Bəlkə də, regional və beynəlxalq güclərin iştirakı ilə deyil, Suriya daxilində fərqli qrupların birbaşa danışıqlarını və qarşılıqlı güzəştlərə əsaslanan daha alt-yuxarı bir yanaşma səmərəli olardı. Bu yanaşma, qruplar arasında etimadın bərpa edilməsinə və uzunmüddətli bir sülhə doğru irəliləməyə kömək edə bilərdi. Ancaq bu prosesin nəticə verməsi üçün güclü beynəlxalq təzyiq və vasitəçilik mütləqdir. Əks halda, bu yalnız başqa bir uğursuz cəhd ola bilər. Əgər beynəlxalq oyunçular öz maraqlarını Suriyanın sülhündən üstün tutmağa davam edərsələr, Suriyanın parçalanması real təhlükə olaraq qalacaq.
Natiq Kazımov
25.07.2025 11:55
Məqalədə Suriyanın parçalanmasının Ankaraya təsirini əsas götürsə də, Suriyanın öz daxili dinamikalarına kifayət qədər diqqət yetirilməyib. Parçalanma prosesinin əsas səbəbləri, əsas oyunçuların rolu və fərqli bölgələrdəki yerli qüvvələrin mövqeləri haqqında daha ətraflı məlumat verilməsi məqaləyə daha çox dərinlik qatardı. Məsələn, Kürd bölgəsinin müstəqillik iddialarının və ya müxtəlif silahlı qruplaşmaların gələcək siyasi landşaftdakı rolunun araşdırılması vacib olardı. Ankaranın qorxusunun reallıqdan nə dərəcədə fərqləndiyi və ya Suriyanın parçalanmasının regional sabitliyə necə təsir edəcəyi kimi suallar da məqalədə daha geniş müzakirə olunmalıdır.
Sadiq Nəbiyev
25.07.2025 11:54
Məqalədə Suriyanın parçalanmasının Ankara üçün təhlükə olduğunu iddia edirsiniz. Bu, şübhəsiz ki, müəyyən dərəcədə doğrudur, ancaq Suriyanın parçalanmasının nə dərəcədə qaçılmaz olduğunu və bunun Türkiyə üçün nə dərəcədə ciddi bir təhlükə olduğunu dəqiqləşdirmək vacibdir. Mütəmadi olaraq Suriyanın müxtəlif bölgələrindəki müxalif qrupların bir-birilə əməkdaşlıq etməkdə çətinlik çəkməsi və xarici güclərin müdaxiləsi nəzərə alındıqda, "parçalanma" anlayışının özündə müəyyən qeyri-müəyyənlik var. Siz məqalədə bu prosesin hansı mərhələdə olduğunu, hansı sərhədlərin möhkəmlənməkdə olduğunu və hansı sərhədlərin tamamilə süni olduğunu dəqiqləşdirməmisiniz. Bundan əlavə, Türkiyənin Suriyadakı mövcud siyasətinin bu parçalanma prosesinə təsir dərəcəsi haqqında əlavə məlumat əldə etmək faydalı olardı. Yəni, Ankara Suriyanın parçalanmasına qarşı necə mübarizə aparır və ya əksinə, bununla necə yaşamağa çalışır?
Eldar Zeynalov
25.07.2025 11:53
Məqalədə Suriyanın parçalanması ilə bağlı Ankara hökumətinin narahatlığının əsaslandırılması qeyd olunsa da, Suriyanın geosiyasi və etnik mürəkkəbliyinin tam olaraq əks etdirilməməsi diqqəti çəkir. Suriya əhalisinin etnik və məzhəb tərkibi, həmçinin müxtəlif qüvvələrin mövqeləri və onların qarşılıqlı əlaqələri daha ətraflı təhlil olunmadan parçalanma senarisinin qaçılmazlığı iddiası bir az tələsik görünür. Məqalədə göstərilən faktorlar Suriyadakı durumu izah etməyə kömək edir, ancaq Suriyanın gələcəyinin necə olacağına dair qəti bir nəticə çıxarmaq üçün kifayət deyil. Müxtəlif siyasi aktorların qüvvə balansının dəyişməsi və regional güc oyunlarının təsirləri də daha geniş müzakirə olunmalı idi.
Vüqar Balayev
25.07.2025 11:52
Məqalədə Suriyanın parçalanmasının Ankarada qorxu yaratdığı iddia edilir. Suriyanın parçalanması, əlbəttə ki, bölgədəki geosiyasi tarazlığı dəyişdirəcək qədər əhəmiyyətli bir hadisədir. Lakin, "Ankaranın qorxusu" ifadəsinin dəqiq tərifinin verilməməsi oxucuda müəyyən bir qeyri-müəyyənlik yaradır. Ankara hansı spesifik təhdidlərdən narahatdır? Məsələn, Suriyanın parçalanmasının Türkiyə sərhədləri boyunca yaranacaq qeyri-sabitlik və ya potensial terror təhdidlərinin artması ilə nəticələnəcəyi qədər konkret şəkildə izah olunmalıdır. Bundan başqa, Suriyanın parçalanma prosesinin sürəti və formasının dəqiq təsvirinə ehtiyac var. Bu parçalanmanın hansı qüvvələr tərəfindən və hansı mexanizmlərlə idarə olunduğunu daha ətraflı araşdırmaq vacibdir. Sadəcə "parçalanır" ifadəsinin istifadəsi mövzunun mürəkkəbliyinə uyğun deyil.
Ramin Rafiqov
25.07.2025 11:51
Məqalədə Suriyanın parçalanmasının Ankara üçün potensial təhlükələri ətraflı şəkildə təhlil edilib. Ancaq Suriyanın daxili dinamikalarına daha geniş yer verilməsinin faydalı olacağını düşünürəm. Məsələn, müxtəlif qruplar arasındakı güc müvazinətinin dəyişməsi və bu dəyişikliklərin Ankaranın mövqeyinə necə təsir etməsi daha ətraflı araşdırıla bilərdi. Bundan əlavə, Suriyanın parçalanmasının yalnız Türkiyə üçün deyil, regional sabitlik üçün ümumi təhlükələrə toxunmaq məqalənin dəyərini daha da artırar. Müəllif Suriyanın müxtəlif bölgələrindəki qüvvələrin məqsədləri və hərəkətvericiləri barədə daha dərin təhlil təqdim edə bilərdi.
İlhamə Mahmudova
25.07.2025 11:50
Məqalədə Suriyanın parçalanmasının Ankara üçün təhlükə yaratdığı iddia edilir. Bu, şübhəsiz ki, ciddi bir narahatlıq mənbəyidir. Lakin Suriyanın parçalanmasının müxtəlif səviyyələrini və bunun Ankaraya təsirini daha dəqiq təhlil etmək lazımdır. Məsələn, "parçalanma" termininin özü müxtəlif interpretasiyalara malikdir: etnik və ya dini xətlər üzrə tam ayrılma, müstəqil dövlətlərin yaranması, yoxsa daha çox müxtəlif qrupların nəzarət etdiyi faktiki olaraq bölünmüş bir ölkə? Hər bir ssenari Ankaraya fərqli dərəcədə təhlükə yaradır. Bundan əlavə, məqalədə Suriyanın parçalanması prosesinin konkret əsasları və bu prosesin davam etmə ehtimalı barədə daha ətraflı məlumatlar təqdim edilməlidir. Bəlkə də, müxtəlif beynəlxalq aktorların Suriyadakı vəziyyətə olan təsiri və onların parçalanmanın qarşısını almaq və ya sürətləndirmək üçün hansı addımlar atdığı daha geniş şəkildə araşdırılmalıdır.
Qurban Paşayev
25.07.2025 11:49
Suriyanın parçalanması ilə bağlı narahatlıqlar əsassız deyil, ancaq "Ankaranın qorxusu" ifadəsinin bir az çox qərəzli olduğunu düşünürəm. Məqalədə Ankaranın spesifik qorxularını daha ətraflı izah etmək faydalı olardı. Məsələn, Suriyanın parçalanmasının Türkiyənin milli təhlükəsizliyinə necə təsir edəcəyi, Kürdistan ətrafındakı gərginliklər və ya regional qeyri-sabitliyin iqtisadi təsirləri barədə daha dərin təhlil məqalənin obyektivliyinə müsbət təsir edərdi. Bundan əlavə, Suriyanın parçalanması prosesinin müxtəlif aktorların maraqlarını necə əks etdirdiyini və bu parçalanmanın uzunmüddətli nəticələrinin nə ola biləcəyini araşdırmaq vacibdir.
Rəna Fətullayeva
25.07.2025 11:48
Məqalədə Suriyanın parçalanması ilə bağlı Ankara hökumətinin narahatlığının əks olunduğu qeyd olunur. Ancaq Suriyadakı parçalanmanın səbəbləri və dərəcəsi barədə daha dəqiq məlumatlar təqdim olunması vacibdir. Məsələn, müxtəlif qruplar arasındakı sərhədlərin qeyri-müəyyənliyi, hökumətin nəzarət etdiyi ərazilərin miqyasının dəqiq göstərilməməsi və müxtəlif bölgələrdəki siyasi və etnik qüvvələrin təsirinin daha ətraflı təhlili məqalənin elmi dəyərini artıra bilərdi. Bundan əlavə, Türkiyənin narahatlığının arxasında dayanan geosiyasi məsələlərin daha geniş təhlil edilməsi, məsələn, PKK/YPG kimi qrupların fəaliyyətinin, qaçqın axınının və regional sabitliyə təsirinin daha aydın şəkildə izah olunması məqalənin obyektivliyini gücləndirərdi.

Şərh Yaz