Araşdırma: 9 erkən vərdiş ömürlük piylənmə, diabet və ürək xəstəliklərinə yol açır

Uşaqlıq Vərdişləri: Gələcək Sağlamlığın Əsası

Körpəlik dövründən qaynaqlanan pis vərdişlər gələcəkdə uşaq piylənməsinə, diabetə və ürək xəstəliklərinə yol aça bilər. Penn State Universitetinin araşdırmaçıları bu təhlükəli əlaqəni ortaya çıxarıb. Tədqiqat zamanı 150-yə yaxın qadın və onların iki, daha sonra altı aylıq körpələri müşahidə edilib.

Tədqiqatçılar analardan körpələrinin gündəlik vərdişləri – qidalanma tezliyi, oyun müddəti və yatmaq vaxtı haqqında sorğu vərəqələrini doldurmalarını xahiş ediblər. Nəticələr göstərir ki, körpələr iki aylıq olanda ailələrin tətbiq etdiyi doqquz qidalanma, yuxu və oyun davranışı altı aylıq yaşda daha yüksək Bədən Kütlə İndeksi (BKİ) ilə əlaqəli olub. Bu vərdişlərə körpələrə həddindən artıq böyük butulkalarla süd vermək, gecələr tez-tez qidalandırmaq və axşam saat 8-dən sonra yatırmaq daxildir. Bundan əlavə, oyun zamanı valideynlərin telefonla məşğul olması və ya televizora baxması körpələrdə artıq çəki riskini artırıb.

Erkən Piylənmənin Uzunmüddətli Nəticələri

Baxmayaraq ki, bir çox körpə vaxt keçdikcə artıq yağları itirir, həyatın ilk altı ayında həddindən artıq çəki artımı maddələr mübadiləsinin yavaşlamasına zəmin yaradır. Bu isə iştahı artırır və sonradan çəki itirməyi çətinləşdirir. Ömür boyu piylənmə diabet üçün risk faktoru olmaqla yanaşı, ürəyin qan pompalamaq üçün daha çox işləməsinə səbəb olur ki, bu da hər il milyonlarla insanın həyatına son qoyan ürək xəstəliyi riskini artırır.

Penn State Uşaq Sağlamlığı Araşdırma Mərkəzinin aparıcı müəllifi Yinging Ma bildirib: "Hələ iki aylıq yaşda belə, uşağın inkişaf traektoriyasını formalaşdıra biləcək qidalanma, yuxu və oyun nümunələrini müşahidə edə bilirik. Bu, erkən yaşda müayinələrin nə qədər vacib olduğunu göstərir ki, ailələrə sağlam vərdişlər qurmaq, həddindən artıq çəki artımının qarşısını almaq və hər bir uşağın həyata ən yaxşı şəkildə başlamasına dəstək olmaq üçün kömək edə bilək."

Tədqiqatın Detalları və Fəsadların Anlamı

Bu ilin əvvəlində JAMA Network Open jurnalında dərc olunan tədqiqat, Pensilvaniya ştatındakı Geiser Sağlamlıq Sistemindən 143 ana və onların körpələrini əhatə edib. Analara körpələrinin qidalanması, yuxusu, oyun vaxtı və iştahı, eləcə də ana südü, süni qida və ya hər ikisi ilə qidalanma üsulları haqqında 15 suallıq sorğu verilib. Analardın orta yaşı 26 olub, 70 faizi ağdərilidir. Ev təsərrüfatlarının əksəriyyəti (58 faiz) illik gəliri 25.000 dollardan az olub.

İki aylıq körpələrin 73 faizi yalnız süni qida ilə qidalanıb. Tədqiqatçılar 12 davranış rutindən doqquzunun körpələrin iki aylıq yaşında tətbiq edilməsinin, altı aylıq yaşda daha yüksək BKİ və çəki-boy nisbətləri ilə əlaqəli olduğunu müəyyən ediblər. Qidalanma sahəsində butulka ölçüsünün körpənin inkişaf səviyyəsinə uyğun olmaması, gecələr çox tez-tez qidalandırma və anaların körpələrini əslində olduğundan daha tez-tez ac sanmaları uşaq piylənməsinə aparan əsas vərdişlər olub. Yuxu kateqoriyasında isə axşam saat 8-dən sonra yatmaq, gecədə iki dəfədən çox oyanmaq, körpəni yuxulu deyil, artıq yatmış vəziyyətdə yatağa qoymaq və televizor yanan otaqda yatmaq kimi dörd rutin daha yüksək çəki ilə nəticələnib.

Sağlamlıq üçün Erkən Müdaxilənin Əhəmiyyəti

Oyun zamanı isə BKİ-si yüksək olan körpələrin valideynləri daha çox telefonlarından istifadə edib və ya televizora baxıb, aktiv oyun və ya qarın üstə yatma vaxtını məhdudlaşdırıb. Körpələrin həddindən artıq qidalanması, oturaq vərdişlər və fiziki fəaliyyətin azlığı onların çəki toplamasına səbəb olur. Yuxu çatışmazlığının iştahı stimullaşdıran qrelin hormonunun səviyyəsini artırdığı da sübut olunub.

Tədqiqatda iştirak edən körpələrin sonradan da artıq çəki qalıb-qalmadığı dəqiq olmasa da, araşdırmalar erkən körpəlik dövrünün piylənmə riskini müəyyən edən əsas pəncərə olduğunu göstərir. Körpənin həyatının ilk altı ayı maddələr mübadiləsini, yəni bədənin qidanı nə qədər effektiv şəkildə enerjiyə çevirə bilməsini müəyyənləşdirir. Yavaş maddələr mübadiləsi daha az kalori yandırır, bu da onların artıq yağ kimi yığılmasına səbəb olur. Həyatın erkən dövründəki bu yavaş maddələr mübadiləsi körpələrin böyüdükcə daha böyük iştaha və daha çox yağ kütləsinə malik olmasına səbəb ola bilər ki, bu da piylənməyə gətirib çıxarır.

Amerikalıların dörddə üçünə təsir edən artıq çəki və ya piylənmə, diabet və ürək xəstəliyi kimi xroniki vəziyyətlərin inkişafı üçün əsas risk faktorlarıdır. Tədqiqat qrupu gələcəkdə araşdırmalarını daha geniş sosial-iqtisadi təbəqədən olan ailələri əhatə edərək genişləndirməyi planlaşdırır. Penn State Uşaq Sağlamlığı Araşdırma Mərkəzinin direktoru və baş müəllifi Cennifer Sevanc Vilyams qeyd edib: "Pediatriya və qidalanma ziyarətləri zamanı məhdud vaxtı nəzərə alaraq, tibbi xidmət göstərənlərə hər bir ailə üçün ən vacib məsələlərə diqqət yetirməkdə kömək etmək vacibdir."

24 saat