'Böyük İsrail' xəyalı anlayışı

"Böyük İsrail" Konsepsiyası: Tarixi Kökənlər və Geosiyasi Əhəmiyyət

"Böyük İsrail" adı ilə tanınan siyasi və dini konsepsiya, Fələstin–İsrail münaqişəsinin mərkəzində dayanan, geniş spektrli təfsirlərə malik bir vizyondur. Bu ideya, əsasən, İsrail dövlətinin mövcud sərhədlərini aşaraq, Nil çayından Fərat çayına qədər uzanan əraziləri əhatə edən tarixi və müqəddəs torpaqları iddia edir. Lakin bu iddiaların təfsiri, dini mətnlərin hərfi şərhlərindən tutmuş, siyasi üstünlük və təhlükəsizlik strategiyalarına qədər müxtəlif səviyyələrdə özünü göstərir.

Sionizmin Təsiri və Dini Əsaslar

"Böyük İsrail" ideyasının kökləri həm qədim yəhudi dini mətnlərinə, həm də müasir Sionizm hərəkatına dayanır. Tövratda adı çəkilən "Vəd edilmiş torpaqlar"ın coğrafi sərhədləri ilə bağlı fərqli şərhlər mövcuddur. Bəzi dindar yəhudilər bu torpaqların tamamilə ilahi bir vədə əsaslandığına və gələcəkdə bərpa olunacağına inanır. Bu, müasir İsrailin inkişafında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Sionizm isə, yəhudi xalqının tarixi vətəni olan Fələstin torpaqlarında müstəqil bir yəhudi dövləti qurmağı hədəfləyən milli hərəkatdır. Hərəkatın bəzi qanadları, o cümlədən dini sionistlər və sağçı siyasi dairələr, bu "böyük" vizyonu, mövcud İsrail sərhədlərinin genişləndirilməsi üçün ideoloji əsas kimi qəbul edirlər.

Geosiyasi Nəticələr və Beynəlxalq Münasibətlər

"Böyük İsrail" konsepsiyası, Yaxın Şərqin geopolitikasında ciddi gərginlik mənbəyi olaraq qalmaqdadır. Bu ideya, Fələstinlilər və region ölkələri tərəfindən öz ərazi bütövlüyünə və milli hüquqlarına təhdid kimi qəbul edilir. İsrailin 1967-ci il müharibəsindən sonra işğal etdiyi Şərqi Qüds, İordan çayının qərb sahili və Qolan təpələri kimi ərazilərdə məskunlaşma siyasəti, beynəlxalq hüquqa zidd hesab olunur və "Böyük İsrail" vizyonunun həyata keçirilməsi cəhdləri kimi şərh edilir. Bu, Fələstin dövlətinin yaradılması perspektivlərini çətinləşdirir və regionda sülh prosesini mürəkkəbləşdirir. Beynəlxalq ictimaiyyətin əksər hissəsi, iki dövlətli həll yolu prinsipini dəstəkləsə də, bu iddialar sülhün əldə olunmasına mane olaraq qalır.

Sionizm ideologiyasının müxtəlif qolları arasında da bu mövzuda fikir ayrılıqları mövcuddur. Bəzi sionistlər konsepsiyanı simvolik, mənəvi bir vətən ideyası kimi görsə də, radikal qruplar onun hərfi coğrafi genişlənməsini tələb edir. Bu fərqli baxışlar İsrailin daxili siyasətində də öz əksini tapır və beynəlxalq arenada regionun gələcəyi ilə bağlı dialoqu çətinləşdirir.

24 saat