Hindistanda siyasət tez-tez irəliləməzdən əvvəl geriyə doğru addımlar atır. Bunun son nümunəsi ömrünü başa vurmuş benzinli (15 ildən yuxarı) və dizel (10 ildən yuxarı) avtomobillərlə bağlı yaranmış qarışıqlıqdır.
Dehli hökuməti Hava Keyfiyyəti İdarəetmə Komissiyasının (CAQM) göstərişi ilə iyulun 1-dən bu cür avtomobillərə yanacaq qadağası elan etsə də, icra çətinlikləri və “texnoloji problemlər” səbəbindən bu qərarı təxirə saldı. İndi hökumət yalnız gözlə görünən şəkildə yararsız avtomobilləri hədəf almağı planlaşdırır ki, bu da yaxşı təmir edilmiş köhnə avtomobillərə toxunulmamasını təmin edir.
Bu üslubda siyasət qəbulu paternalist dövləti əks etdirir. Bu dövlət daha dərin, struktur problemləri həll etməkdən çox, görünən, ölçülə bilən və ya simvolik baxımdan qane edici olanla maraqlanır. Kondisionerlərin temperaturunun məcburi tənzimlənməsi kimi digər siyasətlərdə də oxşar meyllər müşahidə olunur. Lakin bu cür qərarlar qəbul edən təkcə Hindistan deyil. Məsələn, Sidneydə tətbiq olunan "lockout" qanunları spirtli içki mədəniyyəti, sosial təcrid və ya yetərsiz gecə nəqliyyatı ilə mübarizə əvəzinə, barlara giriş vaxtlarını məhdudlaşdırdı. Nyu-Yorkda qəbul edilən qazlı içkilərin həcmi ilə bağlı məhdudiyyət uşaqları hədəfləyən yırtıcı marketinqi kənarda qoydu. Sinqapurda saqqız qadağası isə vətəndaş məsuliyyəti yaratmadan təmizliyi təmin etməyə çalışırdı.
Bu müdaxilələr nəzarət rahatlığı və fəaliyyət spektaklı təklif edir. Lakin onlar dövlətin həqiqət bahasına aydınlığı qoruyub saxladığı bir növ boyun qaçırma ayinləridir.
Dehlidə
ömrünü başa vurmuş avtomobillərin qadağan edilməsi qərarı, Ceyms C. Skottun "Dövlət kimi görmək" əsərində "yüksək-modernist impuls" adlandırdığı hadisənin klassik nümunəsidir: dövlətin mürəkkəb reallıqları asan anlaşılan, idarə oluna bilən kateqoriyalara sadələşdirmə meyli.
Ömrünü Başa Vurmuş Avtomobillərlə Bağlı Siyasətin Çatışmazlıqları
Ömrünü başa vurmuş avtomobillərlə bağlı siyasətin qüsurları bir neçə səbəbdən qaynaqlanır. Real dünyadakı emissiyalar nəqliyyat vasitəsinin yaşı ilə deyil, daha çox texniki xidmətin keyfiyyəti, sürücülük vərdişləri və sonrakı təmizləmə sisteminin funksionallığı ilə əlaqəlidir. Yaxşı təmir edilmiş 10 illik avtomobil, xarici görünüşcə daha yeni, lakin nasaz dizel hissəcikli filtri (DPF) və ya selektiv katalitik reduksiya sistemi olan dizel avtomobilindən daha az azot oksidi (NOx) və PM2.5 (incə dispers hissəciklər) buraxa bilər. Hətta eyni yaş qrupunda belə, emissiyalar kəskin şəkildə fərqlənir. Məsələn, az sürülmüş və müntəzəm xidmət görmüş 10 illik BS-3 dizel avtomobili, adekvat texniki xidmət olmadan intensiv istifadə olunan 2 illik BS-4 taksidən daha az çirkləndirə bilər.
Texniki baxışdan keçən və emissiya testlərini uğurla verən 10 illik avtomobilin hurdaya verilməsi, avtomobilin istehsalı zamanı sərf olunan enerjini və karbon izini israf edir. Bu, dayanıqlığa zərbə vurur və
dairəvi iqtisadiyyat prinsiplərinə ziddir.
Yaşa əsaslanan qadağalar az sürən (ildə 3-5 min km) və avtomobillərinə yaxşı qulluq edən şəxsi sahibləri cəzalandırır, lakin daha sürətli köhnələn və daha çox emissiya buraxan yüksək yürüşlü kommersiya parklarını nəzərə almır. Bu qərarlar, həmçinin hindistanlıların avtomobilin dəyərinin 50%-ə qədərini vergi şəklində ödədiyini və nəqliyyat vasitələrinə uzunmüddətli aktivlər kimi baxdığını nəzərə almır. Vaxtından əvvəl hurdaya verməyə məcburetmək, müvafiq kompensasiya olmadan fərdi sərmayələri sıradan çıxarır və orta sinif sahiblərini, eləcə də kiçik biznesləri qeyri-mütənasib şəkildə zərərə uğradır.
Elektrikli avtomobillər (EV) yeni xarici təsirlər yaradır. Həyat dövrü təhlilləri göstərir ki, Hindistan kimi kömürlə işləyən elektrik şəbəkələrində böyük EV-lərin xalis emissiyaları səmərəli dizel avtomobillərindən müqayisə oluna bilən və ya daha pis ola bilər.
Mütərəqqi Siyasət Qərarlarının Zəruriliyi
Siyasət qərarları instinkt və ideologiyadan kənara çıxmalıdır. Hər bir təklif metrik əsaslı göstərici paneli ilə müşayiət olunmalıdır: hədəflədiyi problem, effektivliyini dəstəkləyən dəlillər, alternativ siyasət seçimləri və ölçülə bilən uğur göstəriciləri. Normativ bir süzgəc də soruşmalıdır: dövlət fərdi mühakiməni öz mühakiməsi ilə əvəz edirmi? Məhdudiyyəti institusionallaşdırmaq üçün dövlətlər siyasət təsdiqləmə proseslərində rəsmi anti-paternalizm qiymətləndirməsini qəbul etməlidirlər. Bu, tədbirin zərərə mütənasib olub olmadığını, muxtariyyəti qoruyub-qorumadığını və vətəndaşlara rasional seçim etmək qabiliyyəti olmayanlar kimi yanaşmaqdan qaçıb-qaçmadığını yoxlamalıdır. Dəstəkləyici tədbirlər və təşviqlər qəbulediləndir. Lakin məcburi ilkin seçimlər nadir hallarda tətbiq olunmalıdır. Daha sərin otağa üstünlük verən və ya qaydalara uyğun 10-15 illik nəqliyyat vasitəsi sürən fərd idarəetmə uğursuzluğu deyil. Nizamlamanı düzəlişlə qarışdırdıqda uğursuz olan dövlətdir.
24 saat
