ABŞ Dövlət Katibi Mark Rubio İrana Xəbərdarlıq Etdi: Nüvə Proqramı Məsələsində Hədəflər Əldə Edilib
2025-ci il iyunun 22-də "Face the Nation with Margaret Brennan" proqramında çıxış edən ABŞ dövlət katibi və Ağ Evin Milli Təhlükəsizlik üzrə müvəqqəti müşaviri Marko Rubio, İranın nüvə proqramına qarşı həyata keçirilən son hərbi əməliyyatlara toxunaraq, Vaşinqtonun Tehrandan gözləntilərini açıqlayıb. Rubio, ABŞ-ın İranın nüvə obyektlərinə zərbələr endirməsindən sonra Tehranın hələ də cavab zərbəsi endirmədiyini qeyd edib.
İranın Nüvə Ambisiyaları və ABŞ-ın Qətiyyətli Mövqeyi
Marko Rubio vurğulayıb ki, ABŞ rəhbərliyi İranın sülh yolunu seçəcəyinə ümid edir. O bildirib ki, Vaşinqton İranla diplomatik həllə çatmaq üçün böyük səylər göstərib, xüsusilə Steve Witkoffun vasitəçiliyi ilə danışıqlar aparılıb və Tehrana çox səxavətli təkliflər edilib. Dövlət katibi ABŞ prezidenti Donald Trampın İranı 60 gün ərzində irəliləyiş əldə etməyə çağırdığını və bu müddətdə heç bir nəticə olmasa, digər addımların atılacağını xəbərdar etdiyini xatırladıb. Rubio vurğulayıb ki, İran rəhbərliyi ABŞ prezidentinin qətiyyətli addımlar atacağını gözləməyib. Həyata keçirilən hərbi əməliyyatın dəqiq üç nüvə obyektini – Fordo, Natanz və İsfahanı hədəf aldığını bildirən dövlət katibi, bunun İrana və ya İran xalqına qarşı deyil, yalnız "nüvə silahlanma ambisiyalarını" zərərsizləşdirmək məqsədi daşıdığını qeyd edib. O, İranın növbəti addımının bütün gələcəyi müəyyən edəcəyini vurğulayıb.
Jurnalist Marqaret Brennanın "İranın silahlanma əmri verdiyinə dair kəşfiyyat məlumatı varmı?" sualına cavab olaraq Rubio, bunun əhəmiyyətsiz olduğunu bildirib. O əlavə edib ki, İranın nüvə silahı istehsal etmək üçün lazım olan bütün imkanları var: "Niyə siz nəyisə dağın 90 metr altına gizlədəsiniz? Niyə 60% zənginləşdirilmiş uranınız var? Sizə 60% zənginləşdirilmiş uran lazım deyil. Dünyada 60% urana sahib olan yeganə ölkələr nüvə silahına sahib olan ölkələrdir, çünki bu, onu tez bir zamanda 90%-ə çatdıra bilər." O, İranın kosmos proqramının da qitələrarası ballistik raket (ICBM) istehsalı ilə əlaqəli olduğunu bildirib. Rubio həmçinin, İranın zənginləşdirilmiş uranı mülki məqsədlər üçün istifadə etmədiyini, bunun Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin (BAEA) də bildiyini vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, İranın 8000 qısa mənzilli və 2000-3000 orta mənzilli raketləri mövcuddur.
Regional Təhlükəsizlik və ABŞ-İran Münasibətləri
Dövlət katibi, ABŞ-ın Bəhreyn, Qətər və BƏƏ kimi ölkələrdə hərbi bazalarının olduğunu və bu bazaların İranın region üçün təhdid olması səbəbindən mövcud olduğunu qeyd edib. O, İranın bu ölkələrə hücum edəcəyi təqdirdə ABŞ-ın müttəfiqlərini müdafiə edəcəyini, eyni zamanda ABŞ personalına qarşı birbaşa və ya vəkalətli qruplar vasitəsilə (Husilər kimi) edilən hər hansı hücumun ciddi nəticələri olacağını bəyan edib. Marko Rubio, ABŞ-ın hədəflərinə çatdığını və indi diplomatik həll üçün hazır olduğunu vurğulayıb. O, İranın Donald Tramp ilə oyun oynaya bilməyəcəyini, çünki Trampın dediyi hər şeyi edən bir lider olduğunu bildirib.
Rubio qeyd edib ki, ABŞ İranın mülki nüvə proqramına sahib olmasına imkan verir, lakin bu proqram İran torpağında zənginləşdirməni nəzərdə tutmur. O, 60% uran zənginləşdirməsinə, dağ altında gizlədilən obyektlərə və terrorçulara dəstək verilməsinə icazə verilməyəcəyini bir daha təkrarlayıb. Dövlət katibi, ABŞ ordusunun Fordo, Natanz və İsfahan obyektlərinə qarşı "parlaq hərbi əməliyyat" həyata keçirdiyini və bu uğurda ABŞ prezidenti Donald Trampın, müdafiə naziri Hegseth, generallar Kurilla və Caine, eləcə də bütün hərbçilərin böyük xidmətləri olduğunu vurğulayıb.
Rejim Dəyişikliyi Yox, Nüvə Silahının Qarşısının Alınması
Nüvə materiallarının əməliyyatdan əvvəl köçürülüb-köçürülməməsi barədə suala cavab olaraq, Rubio bunun çətin olduğunu, çünki İsrailin nəqliyyat vasitələrini izlədiyini və hədəf aldığını bildirib. O, Tehranın zənginləşdirilmiş uranını yerin altından çıxarıb dünya ölkələrinə təhvil verməli olduğunu, bununla da nüvə proqramından imtina edərək, elektrik enerjisi istehsal edən reaktorlara və xaricdən zənginləşdirilmiş material idxalına əsaslanan mülki proqramı seçə biləcəyini qeyd edib. Dövlət katibi İranın niyyətinin nüvə silahlanması olduğuna şübhə etmədiyini və bunun qarşısının alınacağını bəyan edib.
Rubio "rejim dəyişikliyi" iddialarını rədd edərək, ABŞ-ın əsas milli marağının İranın nüvə silahına sahib olmasının qarşısını almaq olduğunu bildirib. O qeyd edib ki, ABŞ-ın məqsədi rejimi dəyişmək deyil, bu, İran xalqının seçimidir. O, İranın uzun illər boyu terrorizmi dəstəklədiyini, Livandakı səfirlikləri partlatdığını və İraqda ABŞ əsgərlərinin zərər görməsinə səbəb olduğunu xatırladıb. Rubio vurğulayıb ki, İran rejimi yalan danışıb və beynəlxalq orqanlardan məlumat gizlədib.
Dövlət katibi, ABŞ prezidenti Donald Trampın bu qərarı cümə günü, hətta əməliyyatdan 10 dəqiqə əvvəl belə ləğv etmək hüququnun olduğunu, lakin əsl qərarın 60 günlük müddətə dair ultimatum verildiyi zaman qəbul edildiyini bildirib. O, prezident Trampın dediyini edən bir lider olduğunu və İran rejiminin bu mesajı aldığını ümid etdiyini vurğulayıb.
Rubio, ABŞ-ın dəniz yollarının, xüsusilə də Hörmüz boğazının açıq qalmasını təmin etmək üçün hərbi əməliyyatlar keçirib-keçirməyəcəyi barədə sualı birbaşa cavablandırmasa da, İranın boğazı bağlamasının "intiharçı bir addım" olacağını və bütün dünyanı özünə qarşı çevirəcəyini bildirib. O əlavə edib ki, Rusiya İran dronlarından istifadə etdiyi üçün Çin və Rusiyanın İranla ticarəti dayandıracağını gözləmir. Dövlət katibi bu regionda bütün qeyri-sabitliyin mənbəyinin radikal
şiə ruhanilərinin idarə etdiyi İran rejimi olduğunu qeyd edib. Onun sözlərinə görə, bu rejim olmasaydı, nə Həmas, nə də Hizbullah kimi qruplar mövcud olmazdı.
24 saat
