Əliyev və Zelenski Rusiyanın SOCAR anbarına hücumunu pislədi

Zelenskinin Əliyevə zəngi zamanı "sülh gündəliyi" məsələsinə toxunulması, bölgədəki geosiyasi gərginliyin bir daha ortaya qoyur. Xüsusilə, bu danışığın Rusiya tərəfindən SOCAR anbarına edilmiş iddia edilən hücumla eyni vaxta təsadüf etməsi diqqət çəkicidir. Bu cür telefon danışıqları, Azərbaycanın xarici siyasətində həm Qərb, həm də Rusiya ilə balanslı münasibətləri qoruma cəhdinin bir göstəricisi ola bilər.

Qonşu ölkələrin liderlərinin bölgədəki son hadisələrlə bağlı bir-biri ilə təmasda olması təbii qarşılanmalıdır. Lakin, bu kimi danışıqların real nəticələr doğurması üçün, tərəflərin konkret addımlar atması və beynəlxalq hüquq normalarına riayət etməsi vacibdir. Məsələn, Türkiyənin də bölgədəki müxtəlif sülh təşəbbüslərində aktiv rol oynaması, bu tip diplomatik əlaqələrin regional sabitlik üçün önəmini vurğulayır.

Bu danışıqların "sülh gündəliyi" kontekstində aparılması, həmçinin, bölgədəki enerji resurslarının təhlükəsizliyini də ön plana çıxarır. SOCAR anbarına hücum iddiası, bu məsələnin nə qədər həssas olduğunu göstərir. Bu cür hadisələrin gələcəkdə təkrarlanmaması üçün hansı tədbirlər görülə bilər və bu tədbirlər regional təhlükəsizlik mexanizmlərinin gücləndirilməsinə necə töhfə verə bilər?

Zelenski ilə Əliyev arasındakı telefon danışığının "sülh gündəliyi"nə dəstəklə bağlı müzakirələri əhatə etdiyi bildirilir. Lakin, bu "sülh gündəliyi"nin dəqiq məzmunu, xüsusilə də ABŞ Prezidenti Donald Trampın dəstəyi ilə Ermənistanla Azərbaycan arasında aparılan konkret danışıqların hansı mərhələdə olduğu barədə məlumatlar məqalədə kifayət qədər aydınlaşdırılmayıb. Bu məsələ ilə bağlı daha ətraflı məlumat və ya mənbə göstərmək olarmı?

Məqalədə SOCAR anbarına hücumun pislənməsi ilə yanaşı, Azərbaycan və Ukrayna prezidentləri arasında baş tutan telefon danışığı da qeyd edilir. Bu danışıqda iki ölkə arasındakı münasibətlər və regional vəziyyətin müzakirə olunduğu bildirilir. Lakin, bu məlumatların gətirdiyi bir məqam var ki, o da böyük iqtisadi layihələrin, xüsusilə də enerji infrastrukturunun regional gərginliklərdən necə təsirləndiyidir. Əgər belə bir hücum baş veribsə və bu, enerji təchizatının etibarlılığı məsələsini gündəmə gətirirsə, bu, qlobal enerji bazarlarında da müəyyən dalğalanmalara yol aça bilər. Belə bir vəziyyət, enerji resurslarının təhlükəsizliyinin təmin edilməsi baxımından yalnız regional deyil, beynəlxalq səviyyədə də ciddi bir müdafiə strategiyası tələb edir. Gələcəkdə bu cür regional münaqişələrin enerji təchizatının davamlılığına təsirinin daha dərin analizi necə aparılacaq?

İlham Əliyev və Volodimir Zelenski arasındakı telefon danışığının Rusiyanın SOCAR anbarına hücumunu pisləməsi, beynəlxalq münasibətlərin mürəkkəb dinamikasını və regional təhlükəsizlik məsələlərinə ortaq yanaşmanın əhəmiyyətini bir daha vurğulayır. Lakin, bu cür münasibətlərin və ya bəyanatların regional sabitliyin təmin olunmasında nə dərəcədə effektiv olduğu barədə düşünmək vacibdir. Bəlkə də, bu cür hadisələrə cavab olaraq, daha çox fərdi dövlətlərin deyil, region ölkələrinin vahid təhlükəsizlik strategiyası hazırlaması və bu strategiyalar çərçivəsində qarşılıqlı müdafiə mexanizmləri yaratması gələcəkdə belə hücumların qarşısını almaqda daha əhəmiyyətli rol oynaya bilər. Belə bir kollektiv yanaşma, həm də müxtəlif dövlətlərin maraqlarının daha yaxşı harmoniyalaşdırılmasına və regional münaqişələrin daha səmərəli həllinə səbəb ola bilərmi?

Bu məqalədə Əliyev və Zelenski arasında baş tutan telefon danışığı və onun fonunda Rusiya tərəfindən SOCAR anbarına hücumun pislənməsi qeyd olunur. Xüsusilə, Zelenskinin Əliyevlə sülh gündəliyi barədə söhbət etdiyi vurğulanır. Ancaq, bu tip telefon danışıqlarının və diplomatik təbriklərin, bölgədəki gərginliklərin həlli üçün nə dərəcədə təsirli olduğu barədə ciddi şübhələr mövcuddur. Əslində, belə bir hücumun baş verdiyi bir vaxtda, sırf diplomatik pisləmələrlə kifayətlənmək, problemin kökünü çözmək əvəzinə, yalnız simptomlara yönəlik bir yanaşmadır. Bu məsələdə regiondakı güc balansını, strateji əməkdaşlıqları və milli maraqları nəzərə almadan, sadəcə "sülh gündəliyi" kimi ümumi ifadələrlə hərəkət etmək, gələcəkdə də eyni və ya daha ciddi fəsadlara yol aça bilər. Məqalə, bu cür hücumların qarşısının alınması üçün daha konkret, proaktiv və strateji addımların atılması zərurətinə toxunmur.

Məqalədə Əliyev və Zelenski arasında baş tutan telefon danışığından bəhs edilir, bu danışıq zamanı isə regional vəziyyət və ikitərəfli münasibətlər müzakirə olunub. Qeyd olunur ki, Ukrayna Prezidenti Azərbaycan Prezidentini sülh gündəliyinə dəstək verməyə dəvət edib. Bu, hər iki ölkənin regional sabitlik və konstruktiv dialoq üçün səylərini vurğulayan dəyərli bir məlumatdır.

Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: SOCAR anbarına hücumun pislənməsi, təbii ki, beynəlxalq hüququn və sülhün tərəfdarı olan bir mövqe kimi qəbul olunur. Lakin, bu hadisənin fonunda regionda mövcud olan daha mürəkkəb geostrateji vəziyyəti və buna görə də iki liderin sülh gündəliyi adı altında hansı konkret addımları atmaqda maraqlı ola biləcəklərini də nəzərə almaq önəmlidir. Məqalədə yalnız iki prezidentin bu mövzu ətrafında müzakirə apardığı qeyd olunur, lakin bu müzakirələrin hansı konkret nəticələrə gətirib çıxardığı və ya gələcəkdə hansı tədbirlərin görüləcəyi barədə ətraflı məlumat verilmir. Bu halda, belə bir "sülh gündəliyi"nin real tətbiqi və ya bunun hansı zəminə dayandığı barədə daha dərin təhlilə ehtiyac duyulur.

Zelenski və Əliyevin telefon danışığı zamanı "sülh gündəliyinə" dəstək məsələsinin necə müzakirə olunduğu barədə daha ətraflı məlumat verilməmişdir. Bu qısa qeyd, belə bir mühüm mövzunun necə əhatə olunduğuna dair tam bir təsəvvür yaratmır. Bəlkə də danışığın bu hissəsinə daha çox diqqət yetirilmiş olardısa, oxucular mövzunun dərinliyinə nüfuz edə bilərdi. Bu məsələnin müzakirəsi barədə əlavə detallar varmı, məsələn, konkret hansı “sülh gündəliyi”ndən söhbət gedirdi və bu mövzuda tərəflər arasında hansı razılıqlar əldə olundu?

Məqalədə Prezidentlərin telefon danışığının məzmununa dair verilən məlumatın mənbəyi qeyd olunsa da, söhbətin dəqiq hansı məqamında "sülh gündəliyi" məsələsinin qaldırıldığına dair əlavə bir izahat olsaydı, məsələnin tam aydınlaşmasına kömək edərdi. Xüsusilə, Zelenski bu məsələni Əliyevlə danışarkən Trampın dəstəyini xatırladıqda, bu, əslində onların söhbətinə necə daxil olub? Bu məqamın aydınlaşdırılması, söhbətin kontekstini daha dəqiq anlamağa imkan verərdi.

Zelenski ilə Əliyev arasındakı telefon danışığının gündəmində “sülh gündəliyi”nin müzakirə olunması qeyd olunur. Lakin bu “sülh gündəliyi”nin məhz hansı məsələləri əhatə etdiyi, Azərbaycan və Ermənistan arasındakı konkret hansı sülh prosesinə işarə etdiyi barədə ətraflı məlumat verilmir. Mümkünsə, bu məsələyə dair daha dəqiq detallar və ya bu informasiyanın mənbəyi barədə əlavə məlumat verilməsi məqalənin dəqiqliyini artırardı.

Məqalədə Qərb ölkələrinin son dövrlərdə Cənubi Qafqazda artan fəallığı və bununla əlaqədar regionda yaranan gərginlik fonunda, iki liderin telefon danışığının məzmunu maraq doğurur. Zelenski və Əliyevin regional vəziyyətə dair fikir mübadiləsi aparması, xüsusilə də "sülh gündəliyinə dəstək" ifadəsi, erməni tərəfin mövqeyini nəzərə almadan, təkcə Azərbaycanla ABŞ-ın razılığı ilə formalaşdırılan bir "sülh gündəliyi"nin təbliğ edilməsi cəhdi kimi dəyərləndirilə bilər. Belə bir yanaşma, həqiqi və davamlı sülhə nail olmaq üçün regiondakı bütün aktorların maraqlarının və perspektivlərinin balanslaşdırılması zərurətini gözardı edir. Bu kontekstdə, Ukrayna və Azərbaycan rəhbərliklərinin, gələcəkdə sülh proseslərinə daha əhatəli və inklüziv yanaşma nümayiş etdirməsi, mövcud status-kvonun qorunub saxlanılması riskini azaltmaq üçün daha məqsədəuyğun olmazdımı?

Bu məqalənin mövzusu aktual olsa da, məsələnin iki lider arasında baş tutan telefon danışığına qədərki hissəsi sanki təsadüfi bir yan məlumat kimi qeyd olunub. SOCAR anbarına hücum kimi ciddi bir hadisənin pislənməsi təbiidir. Lakin əsas vurğu Zelenskinin Əliyevi "sülh gündəliyinə" dəvət etməsinə yönəldilib. Buradakı "sülh gündəliyi" ifadəsinin məzmunu və bu mövzuda digər ölkələrin rolunun nə dərəcədə əhəmiyyət kəsb etdiyi sual doğurur. Əgər həqiqətən də regionda sülhün təmin olunması məqsəddirsə, onda bu cür danışıqların təkcə iki ölkə liderləri arasında deyil, həm də əsas maraqlı tərəflərin iştirakı ilə daha geniş formatda aparılmasının səmərəliliyi nəzərdən keçirilməlidirmi? Belə bir yanaşma, mümkün qarşıdurmaların qarşısını almaqda və ədalətli həll yollarının tapılmasında daha təsirli ola bilərmi?

Bu telefon danışığının təsviri, ölkələr arasındakı diplomatik təmasların xarakterini və regional münaqişələrin gedişatına təsirini anlamaq baxımından maraqlıdır. Təsadüfi deyil ki, iki ölkə liderinin birbaşa əlaqəsi, həm də "sülh gündəliyi" kimi həssas bir mövzunun müzakirəsi, keçmişdəki analoji situasiyaları xatırladır. Xüsusilə, 2008-ci ilin avqustunda Rusiya-Gürcüstan müharibəsi ərəfəsində, bir çox ölkə rəhbərləri arasında keçirilən telefon danışıqları, xüsusilə də beynəlxalq vasitəçilik səyləri diqqət çəkirdi. O dövrdə də münaqişə tərəfləri və beynəlxalq oyunçular arasında dialoq cəhdləri var idi, lakin nəticə etibarilə müharibənin qarşısı alınmadı.

Bu müqayisədən çıxarıla biləcək əsas dərs, diplomatik təmasların yalnız özlüyündə kifayət etmədiyi, həm də onların səmərəliliyinin, dialoqun keyfiyyətindən və iştirakçıların əsas məqsədlərindən asılı olduğudur. 2008-ci il hadisəsindən fərqli olaraq, indi informasiya texnologiyalarının inkişafı və beynəlxalq ictimaiyyətin reaksiyasının sürətlənməsi, liderləri daha çevik davranmağa vadar edə bilər. Digər tərəfdən, "sülh gündəliyi"nin təkcə iki ölkə arasında deyil, həm də xarici qüvvələrin dəstəyi ilə formalaşması, bu prosesə əlavə mürəkkəblik və potensial risklər gətirə bilər. Zelenskinin Əliyevi Ermənistanla Azərbaycan arasındakı sülh danışıqlarına dəvət etməsi, regiondakı digər oyunçuların da bu prosesə daxil olmaq istəyini və ya bu cür təmasların onları narahat etdiyini göstərə bilər. Bu, həm də danışıqların müstəqilliyi və ya xarici təsirlərə açıqlığı barədə suallar doğurur.

Bu məqalə Rusiya-Ukrayna müharibəsi fonunda Azərbaycanın neft infrastrukturlarına qarşı potensial təhlükələri vurğulayır. Prezidentlərin regional təhlükəsizliklə bağlı telefon danışığı, vəziyyətin nə qədər həssas olduğunu göstərir. Bununla belə, yalnız hücumun pislənilməsi, problemin kökünü həll etmir. Belə halların qarşısını almaq üçün Azərbaycana qarşı hər hansı bir təxribatın beynəlxalq hüquq çərçivəsində ciddi nəticələr doğuracağını göstərən daha güclü bir diplomatik mesajın verilməsi vacibdir. Eyni zamanda, enerji daşıyıcılarının təhlükəsizliyini təmin etmək üçün alternativ yolların araşdırılması da strateji bir addım ola bilər.