Elmi Fantastika Bitdi: "Beyin Silahları" Gerçək Olur

Elmi Fantastikadan Reallığa: Beyin Silahları Təhlükəsi

İnsan şüuruna, qavrayışına, yaddaşına və ya davranışına hücum edə biləcək, yaxud onları dəyişdirə biləcək mürəkkəb və ölümcül beyin silahları artıq elmi fantastika deyil. İki britaniyalı alim bu barədə xəbərdarlıq edir.

Bredford Universitetindən Maykl Krouli və Malkolm Dando yaxın zamanda nəşr olunacaq kitablarının dünyaya bir oyanış çağırışı olacağına inanırlar. Onlar bu həftəsonu Haaqaya, dövlətlərin əsas görüşünə səfər edəcəklər. Alimlər insan beyninin müharibədə yeni bir cəbhə olduğunu və neyroelmin silahlaşdırılmasının qarşısını almaq üçün təcili qlobal tədbirlərə ehtiyac duyulduğunu müdafiə edirlər.

Beyin – Yeni Müharibə Cəbhəsi

Krouli bildirib ki, “bu, elmi fantastika kimi səslənir. Təhlükə ondadır ki, bu, elm faktına çevrilir.” Kral Kimya Cəmiyyəti tərəfindən nəşr olunan kitabda neyroelm, farmakologiya və süni intellektdəki irəliləyişlərin yeni bir təhdid yaratmaq üçün necə birləşdiyi araşdırılır.

“Biz elə bir dövrə qədəm qoyuruq ki, beynin özü döyüş meydanına çevrilə bilər”, – Krouli qeyd edib. “Mərkəzi sinir sistemini manipulyasiya etmək – sakitləşdirmək, çaşdırmaq və ya hətta məcbur etmək üçün istifadə olunan alətlər daha dəqiq, daha əlçatan və dövlətlər üçün daha cəlbedici olur.”

Kitab mərkəzi sinir sisteminə (MSS) təsir edən kimyəvi maddələrə dair dövlət tərəfindən dəstəklənən araşdırmaların dəhşətli, lakin maraqlı tarixini izləyir. Krouli deyir ki, Soyuq Müharibə dövründə və sonrasında ABŞ, Sovet İttifaqı və Çin MSS-ə təsir edən beyin silahları hazırlamağa “fəal şəkildə çalışıblar”. Onların məqsədi insanlarda “huşunu itirmə, sakitləşmə, hallüsinasiya, qeyri-müəyyənlik, iflic və ya dezorientasiya” daxil olmaqla uzunmüddətli əlilliyə səbəb olmaq idi.

Qlobal Fəaliyyətə Ehtiyac

MSS-ə təsir edən silahın geniş miqyasda istifadə edildiyi yeganə hal 2002-ci ildə Rusiya Federasiyası tərəfindən Moskva teatrındakı girov böhranına son qoymaq üçün baş verib. Təhlükəsizlik qüvvələri fentanil törəmələrindən istifadə edərək 900 tamaşaçını girov götürmüş çeçen silahlılarının əməliyyatına son qoyub. Girovların əksəriyyəti azad edilsə də, 120-dən çoxu kimyəvi maddələrin təsirindən ölüb, müəyyən edilməyən sayda insan isə uzunmüddətli zərər görüb və ya vaxtından əvvəl dünyasını dəyişib.

O vaxtdan bəri araşdırmalar əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə edib. Akademiklər iddia edirlər ki, bir vaxtlar təsəvvürolunmaz olan, daha “mürəkkəb və hədəflənmiş” beyin silahları yaratmaq imkanı mövcuddur.

Dando deyib: “Nevroloji pozğunluqları müalicə etməyə kömək edən eyni biliklərdən biliyi pozmaq, itaətkarlıq yaratmaq və ya hətta gələcəkdə insanları şüursuz agentlərə çevirmək üçün istifadə oluna bilər.”

Onlar bildirirlər ki, təhdid “real və artandır”, lakin bununla effektiv mübarizə aparmaq üçün beynəlxalq silah nəzarəti müqavilələrində boşluqlar var. Dando, Bredford Universitetinin beynəlxalq təhlükəsizlik üzrə əməkdar professoru və bioloji, kimyəvi silah nəzarəti üzrə aparıcı mütəxəssisdir. Krouli isə Bredfordun sülh tədqiqatları və beynəlxalq inkişaf bölməsində fəxri qonaq elmi işçidir.

Bu həftəsonu onlar Haaqaya səfər edəcəklər. Burada Dövlət Tərəflər Konfransı (DTK) adlı beynəlxalq qurum 30-cu iclası üçün toplanacaq. DTK Kimyəvi Silahlar Konvensiyasının həyata keçirilməsinə nəzarət edir.

Kitab mövcud silah nəzarəti müqavilələrinə güvənmək əvəzinə, yeni bir “bütöv silah nəzarəti” çərçivəsi üçün çağırış edir. O, MSS-ə təsir edən və daha geniş mənada əlillik yaradan agentlər üzrə işçi qrupunun yaradılması da daxil olmaqla, atıla biləcək bir sıra praktiki addımları müəyyən edir. Digər təkliflər təlim, monitorinq və təriflərlə bağlıdır. Dando deyib: “Biz reaktiv idarəetmədən proaktiv idarəetməyə keçməliyik.”

Hər iki alim beyni və mərkəzi sinir sistemini öyrənməyin bəşəriyyət üçün yaxşı olduğunu etiraf edirlər. Onlar elmi tərəqqini boğmağa çalışmadıqlarını və məqsədin pis niyyətlərin qarşısını almaq olduğunu vurğulayıblar.

Krouli bildirib: “Bu, bir oyanış çağırışıdır. Elmin bütövlüyünü və insan şüurunun toxunulmazlığını qorumaq üçün indi hərəkətə keçməliyik.”

24 saat