Günəş sisteminin xaricində sirli quruluş aşkarlanıb

Kuiper Qurşağında İkinci Sirli Struktur Aşkarlanıb

Astronomlar Neptunun orbitindən kənarda yerləşən buzlu obyektlərdən ibarət nəhəng, halqa formalı Kuiper qurşağında maraqlı bir obyekt qrupu aşkar ediblər. Bu kəşf, günəş sisteminin uzaq hüdudlarında müşahidə olunan ikinci belə strukturdur. Daha əvvəl, 2011-ci ildə tədqiqatçılar Günəşdən 44 astronomik vahid məsafədə, yəni Günəşlə Yer arasındakı məsafənin 44 qatı uzaqlıqda yüzdən çox Kuiper qurşağı obyektindən ibarət "nüvə" tapmışdılar.

Ən son aşkar olunan bu "daxili nüvə" Prinston Universitetinin astrofiziki Amir Sirajın rəhbərlik etdiyi komanda tərəfindən müəyyən edilib. Kəşfin detalları hələ də nəzərdən keçirilməmiş bir elmi məqalədə təqdim olunub. Tədqiqatçılar 1650 Kuiper qurşağı obyektinin orbital məlumatlarını təhlil edərək, hər hansı qruplaşmanı müəyyən etmək üçün xüsusi bir alqoritm tətbiq ediblər.

"Nüvə heç vaxt tək tapılmadı — alqoritm nüvəni hər dəfə aşkarlayanda, başqa bir qrup da tapırdı," Siraj bildirib. Adından da göründüyü kimi, bu daxili nüvə əvvəlcə müəyyən edilmiş nüvədən bir qədər daha yaxın, Günəşdən 43 astronomik vahid məsafədə yerləşir. Məqalədə qeyd olunur ki, "bu daxili nüvənin əvvəlki nüvənin bir uzantısı, yoxsa ayrı bir struktur olduğu hələlik aydın deyil."

Qeyri-adi Orbital Sakitlik və Təkamül İpucları

Daxili nüvənin obyektlərinin orbitləri günəş sisteminin müstəvisi ilə qeyri-adi dərəcədə üst-üstə düşür. Bu ətrafda aşkar edilən bir çox obyektin orbiti isə ulduzumuzun ətrafında onlarla dərəcə əyri, daha ekssentrik bir müstəvidə fırlanır. "Bu cür orbital sakitlik, çox qədim, toxunulmamış bir strukturun əlamətidir. Belə strukturlar günəş sisteminin təkamülü, nəhəng planetlərin orbitlərində necə hərəkət etdiyi, sistemin hansı ulduzlararası mühitlərdən keçdiyi və onun erkən dövrləri haqqında ipucları verə bilər," Siraj vurğulayıb.

Bu kəşf, Neptun planetinin milyardlarla il əvvəl daxili günəş sistemindən indiki mövqeyinə necə köçdüyünü daha yaxşı anlamağa imkan verə bilər. Mütəxəssislər, planetin xarici hərəkətinin Kuiper qurşağı obyektlərini müvəqqəti olaraq Neptunun cazibə qüvvəsi tərəfindən tutaraq, onların bir yerə toplanmasına səbəb olduğuna inanırlar.

Gələcək Tədqiqatlar və Potensial Kəşflər

Xoşbəxtlikdən, Çilidə bu yaxınlarda istifadəyə verilmiş Vera C. Rubin Rəsədxanası bu məsələyə daha çox aydınlıq gətirə bilər. Günəşdən həddən artıq uzaqda yerləşdikləri üçün Kuiper qurşağındakı obyektlər ulduzun işığının yalnız kiçik bir hissəsini alır ki, bu da onların müşahidəsini olduqca çətinləşdirir. Buna baxmayaraq, rəsədxanadakı komanda gələcək illərdə Neptundan kənarda təxminən 40.000 obyekt aşkar etməyi planlaşdırır. Siraj və həmkarları öz məqalələrində qeyd ediblər ki, "gələcək müşahidələr bu daxili nüvə strukturunun mövcudluğuna dair əlavə sübutlar təqdim edə və bəlkə də iki ayrı strukturun olub-olmaması sualını həll edə bilər."

Astronomlar həmçinin fərz edirlər ki, Kuiper qurşağı cırtdan planetlər ölçüsündə, hətta Yerdən bir neçə dəfə böyük nəhəng bir planetə ev sahibliyi edə bilər ki, bu da olduqca mübahisəli bir hipotezdir. "Kuiper qurşağının arxitekturası haqqında nə qədər çox məlumat əldə etsək, günəş sisteminin tarixi haqqında da bir o qədər çox şey öyrənərik," Siraj söyləyib.

24 saat