Şanxay Avto Sərgisi: Avtomobil Sənayesinin Gələcəyi
Şanxay Avto Sərgisi avtomobil sənayesinin gələcəyini nümayiş etdirir. Jetour G900-dən Jetour F700-ə, Xiaomi SU7 Ultra-dan BYD Denza Z-ə, Chery iCar V23-dən Zeekr Mix-ə, SongSan Summer-dən BAIC ArcFox 77-ə və JAC Motors Define-S-ə qədər, gələcəyin forması göz önündə idi. Bu, heç bir şişirtmə deyil. Bu sərgidə təqdim olunan elektrikli avtomobillər sürətlə inkişaf edən sənayenin yeni istiqamətlərini göstərir.
Xiaomi SU7 Ultra, Almaniyadakı məşhur yarış pisti olan Nürburgring dövrə rekordunu təyin edərək, Rimac Nevera kimi hiperkarları və Porsche Taycan Turbo GT-ni geridə qoydu. “Wired” texnologiya jurnalı sərgini Qərbə xəbərdarlıq kimi qiymətləndirdi, ABŞ-ın “Motortrend” jurnalı isə onu “rəng və səs-küyün, avtomobillər, yük maşınları və SUV-lər şəklində təqdim olunan avadanlıq və proqram təminatının ağıl bulandıran kütləsi” adlandırdı.
Qərb fosil yanacaqla işləyən avtomobillər dövrünə hakim olsa da, Çin avtomobil sənayesi indi elektrikli avtomobil dövrünü mübahisəsiz mərkəzə çevirir. Vaxtilə çətin, yanacaq sərf edən maşınlar indi ağıllı və bağlı cihazlardır, mexaniki deyil, elektron qurğulara bənzəyirlər. Bu transformasiya ən parlaq şəkildə Çində müşahidə olunur. Dünyanın aparıcı EV istehsalçısı Tesla, Mumbayda öz salonunu açmaq planlarını elan etsə də, dünyanın üçüncü ən böyük avtomobil bazarı olan Hindistan, yaxın günlərdə Çin EV-lərinin təsirini daha çox hiss edəcək.
Hindistan Bazarında Çinin “Qırmızı Şarj”ı
Hindistanın elektrikli minik avtomobilləri (PV) bazarı, 2024-cü ildə ümumi avtomobil satışlarının 2.6%-ni təşkil etməsinə baxmayaraq, sürətlə inkişaf edir. Tata bu ilin birinci yarısında təxminən 35% bazar payı ilə liderliyini qoruyur, lakin oyun sürətlə dəyişir. Windsor EV-nin uğurundan ruhlanan MG Motor India, elektrikli avtomobil bazarının təxminən 30%-nə nəzarət edir.
Tata Motors bir müddətdir ki, elektrikli avtomobillər bazarında lider idi, lakin JSW MG Motor India onun ardınca gəlir. Onun minivanı olan Windsor EV, SUV dövründə belə, alıcılar arasında böyük uğur qazanıb. Qeyd etmək lazımdır ki, Hindistanda Çin şirkətləri rəqiblərin uzaqlaşdığı boşluqları taparaq, ağıllı yerləşdirmə və niş strategiyaları tətbiq edirlər.
Hindistan OEM-ləri 2024-cü ildə bütün avtomobil satışlarının 54%-ni təşkil edən SUV-lara üstünlük versə də, Çin avtomobil şirkətləri xidmət göstərilməyən seqmentləri hədəfləyir. MG-nin Comet (6.17 lakh rupidən başlayan qiymətlərlə) və Windsor EV-ləri mövqe qazanır. Kompakt şəhər avtomobilləri, MUV-lər və sedanlar daxil olmaqla qeyri-SUV-lər Hindistanın avtomobil satışlarının 46%-ni təşkil edir.
JSW MG Motor India-nın MD-si Anurag Mehrotra bildirir ki, onların “ABC fəlsəfəsi” – A-seqment qiyməti, B-seqment ölçüsü, C-seqment sahəsi – şəhər istehlakçısının istədiyi şeydir. Onlar bazardakı boşluqları axtarır və təkliflərini buna uyğunlaşdırırlar. MG və BYD premium, texnoloji cəhətdən inkişaf etmiş bir strategiya qəbul edərək, qabaqcıl sürücü dəstək sistemləri (ADAS), 450+ km məsafə və kəskin dizaynlarla şəhər elitasını hədəf alırlar. Tata və Mahindra isə əsasən Nexon EV və XUV400 (15 lakh rupidən aşağı) kimi SUV-lara fokuslanırlar.
MG və BYD kimi brendlər, BYD-nin e-Platform 3.0 kimi modular EV platformalarından istifadə edərək müxtəlif bazar seqmentlərinə tez uyğunlaşa bilirlər. Süni intellektlə təchiz olunmuş məlumat-əyləncə sistemləri, eleqant interyerlər, sürətli şarj imkanları və güclü bağlantı xüsusiyyətləri təklif edən Çin elektrikli avtomobilləri, Qərb rəqiblərini tez-tez qiymətin bir hissəsinə üstələyir. MG ZS EV və BYD Seal kimi nəqliyyat vasitələri sadəcə elektrikli deyil, Hindistanın getdikcə texnologiyasevər alıcılarına xidmət edən proqram təminatı ilə təyin olunan cihazlardır.
Veteran avtomobil rəhbəri və JSW MG Motor-un keçmiş sədri Rajeev Chaba qeyd edir ki, “Çin şirkətləri həcm və qiymət oyununu oynayırlar. Onlar çevikdirlər, bazara tez çıxır və müştəri ehtiyaclarına sürətlə cavab verirlər”. BYD, dilerlərinin dediyinə görə, premium elektrik nişi yaradır. ATTO 3, Seal və yeni təqdim olunan Sealion 7 (30-55 lakh rupi) lüks-texnologiya güc mərkəzi kimi yerləşdirilir və Qərb brendlərinə dörddə bir qiymətə cəlbedici alternativlər təklif edir. Daha premium qiymət aralığında fəaliyyət göstərən bu şirkətlər 2025-ci ildə 15,000 ədəd satış hədəfləyir.
Gələcəyin Yolu: Çinin Texnoloji Üstünlüyü
Çinli istehsalçılar Hindistanda əsasən keçən ilki texnologiyadan istifadə edərək bunu edirlər. Hindistanı və hətta Qərb avtomobil istehsalçılarını narahat etməli olan isə Çinin elektrikli avtomobil sektorunda irəliləyişinin, ölkə daxilində daha da təkmilləşdirilmiş avtomobillər hazırlayarkən baş verməsidir.
Şanxay Avto Sərgisi 2025, Çinin qlobal ambisiyalarını və texnoloji bacarıqlarını bir daha vurğuladı. 26 ölkədən 1,400 avtomobil və 1 milyondan çox iştirakçı ilə sərgi Çin elektrikli avtomobil texnologiyasının nə qədər irəlilədiyini göstərdi. Ultra-sürətli şarj cihazlarından uçan avtomobillərə və avtomobil içi teatrlara qədər, tədbir Çinin nə qədər öndə olduğunu ortaya qoydu.
Bir neçə nümunə: BYD-nin 1,000 kW-lıq şarj cihazları cəmi 5 dəqiqəyə 259 mil məsafə verir. CATL daha da irəli gedərək: 1,300 kW ilə 5 dəqiqəyə 323 mil. Göz oxşayan güc və texnologiya ilə gələn növbəti nəsil modellərə BYD Denza Z (1,000 at gücü), Xiaomi SU7 Ultra (1,526 at gücü) və su hərəkətli Jetour G900 daxildir.
Xpeng və Zeekr tərəfindən 3-cü səviyyəli özünəqapanan idarəetmə kimi avtonom idarəetmə sahəsindəki yeniliklər, həmçinin Nio, IM Motors və Changan-dan steer-by-wire və brake-by-wire texnologiyaları mövcuddur. Nio ET9-un interyeri, Huawei AITO M9-un avtomobil içi proyektoru isə avtomobil dünyasında görünməmiş yeniliklərdir. Sərfəli elektrikli avtomobillər də var – Xpeng-in M03 Mona (16,800-22,000 dollar) və Chery-nin iCar V23 (13,000 dollar) Çinin kütləvi bazar əlçatanlığına olan öhdəliyini göstərir.
Bütün bunlar azmış kimi, uçan avtomobillər – Xpeng-in elektrikli şaquli qalxma və enmə (eVTOL) konsepsiyaları və CATL-ın şəhər hava mobilliyi planları – Çinin uzunmüddətli ambisiyalarını ortaya qoydu. Bu arada, Qərb brendləri müqayisədə mühafizəkar görünürdülər. Hətta Volkswagen və Toyota kimi yüksək səviyyəli oyunçular da nail olma xüsusiyyətlərinə fokuslandılar, Çin avtomobil şirkətləri isə innovasiya, bazara çıxma sürəti və müştəri məmnuniyyəti ilə liderlik etdilər.
Çinin elektrikli avtomobil sahəsindəki üstünlüyü təsadüfi deyil. Onilliklər boyu hökumət siyasəti, sərt daxili rəqabət (Teslanın erkən mövcudluğu ilə sürətlənən) və texnologiyaya milli həvəs Çin avtomobil istehsalçılarının irəliləməsinə kömək etdi. Bu gün Çin dünyanın batareya istehsal gücünün 85%-nə nəzarət edir ki, bu da ona misilsiz xərc və texnoloji üstünlük verir.
Özündə, Çin avtomobil sənayesinin yüksəlişi diqqətlə hazırlanmış bir resept idi:
- Hökumətin uzaqgörənliyi: Subsidiyalar, şarj infrastrukturu və ixrac təşviqləri elektrikli avtomobil-yönümlü ekosistemi gücləndirdi.
- Miqyas və sürət: Çin sürətlə hərəkət etdi – konsepsiyadan salona 24 aydan az müddətdə.
- Şaquli inteqrasiya: Batareya, proqram təminatı və avtomobil istehsalı bir dam altında cərəyan edir.
- Qlobal baxış: Büdcə hetçbeklərindən lüks SUV-lara və eVTOL-lara qədər, Çin qlobal səviyyədə hər müştəri seqmenti üçün istehsal edir.
Bütün bunlara Qərb avtomobil firmalarına qarşı iddia edilən korporativ casusluq halları əlavə edildikdə, “yemək” hazırdır. Hətta əvvəllər innovasiya Qərbdən Şərqə doğru axırdısa, indi bunun əksidir. Çin avtomobil şirkətləri EV dizaynı, proqram təminatı, batareya texnologiyası və avtonom idarəetmədə qlobal standartlar müəyyən edir. Jato Dynamics avtomobil bazarı tədqiqatçısının prezidenti Ravi Bhatia deyir: “Bir çox cəhətdən Qərb indi geridə qalır. Çin sadəcə daha sürətli yenilik etmir, həm də bunu böyük miqyasda kommersiyalaşdırır”.
Geosiyasi Maneələr və Hindistan Avtomobil Sənayesinin Çətin Seçimi
Ölkədəki Hindistan və Qərb avtomobil istehsalçıları üçün geosiyasi gərginliklər və Hindistanın Xarici Birbaşa İnvestisiya (FDI) məhdudiyyətləri Çin OEM-lərinin genişlənməsini çətinləşdirir. Əgər Çinlilər 1980-ci illərdəki Yaponlar kimi daha az antaqonist və daha barışdırıcı olsaydılar, bu, 1980-ci illərdə Suzukinin Maruti ilə etdiyi kimi asan bir uğur hekayəsi olardı.
Şükürlər olsun ki, digər avtomobil istehsalçıları üçün onlar belə deyil və nəticədə Çin OEM-ləri FDI məhdudiyyətləri ilə üzləşir, bu da başqa yerlərdə istehsal olunan avtomobillər üzrə 110% idxal rüsumu kimi çətinliklərə yol açır. MG-nin JSW ilə əməkdaşlığı və BYD-nin MEIL (Megha Engineering & Infrastructures Ltd) ilə ittifaqı, bu tənzimləyici maneələri yerliləşdirmək və yan keçmək səyləridir. MG Hindistan istehsal gücünü 300,000 ədədə qədər genişləndirmək üçün 4,000 crore rupi sərmayə qoyub. BYD, 1,600 crore rupi sərmayə ilə Hindistanı Cənubi Asiya üçün ixrac mərkəzi kimi görür.
Onların portfelləri hələ də darısqaldır – MG-nin üç, BYD-nin isə dörd elektrikli avtomobil modeli var. Hələ ki. Lakin onlar Hindistanlı şirkətlərlə tərəfdaşlıq sayəsində öz ən son modellərini Hindistana gətirdikcə, Hindistanlı avtomobil istehsalçıları üçün vəziyyət çətinləşəcək. MG 170 şəhərdə 380 dilerliyə malikdir və 2025-ci ilin sonuna qədər bunu 520-yə çatdırmağı hədəfləyir, BYD isə 24-dən 63 satış məntəqəsinə genişlənir, yüksək səviyyəli metro alıcılarına və B2B seqmentinə fokuslanır.
Leapmotor (Stellantis vasitəsilə) və Geely (Volvo vasitəsilə) kimi Çin bağlantıları olan bir sıra Qərb adlarının dövrəyə girməsi ilə Hindistanın elektrikli avtomobil bazarı ən rəqabətli mərhələsinə qədəm qoyur. Bhatianın dediyi kimi, “Çin avtomobil istehsalçıları sürətlə inkişaf edir. Hindistanda elektrikli avtomobillərin 2.6% payı sadəcə başlanğıcdır. Əsl mübarizə gələn onillikdə avtomobilin nə olacağını kimin müəyyən etməsindədir.”
Tata Motors və Maruti Suzuki kimi oyunçular kəskin bir seçim qarşısındadır: Hindistanın istehsal-bağlı təşviq (PLI) sxemləri çərçivəsində batareya və elektrikli avtomobil istehsalını sürətlə yerliləşdirmək, yoxsa geridə qalmaq riski. Bhatia qeyd edir: “Maruti Suzukinin Grand Vitara ilə gecikmiş elektrikli avtomobil təqdimatı, Hindistanın yavaş EV qəbulu fonunda ehtiyatlı yanaşmanı əks etdirir. Bu niş, lakin böyüyən bazarda sürəti bərpa etmək üçün sürətli hərəkət kritikdir.”
Onlar həmçinin innovasiyaya sərmayə qoymalı və Çinlilərin etdiyi kimi avtomobili yenidən təsəvvür etmək üçün qeyri-ənənəvi istedadları işə götürməlidirlər. Bazarı SUV-lardan kənarda da görmək də kömək edə bilər. Hindistanlı avtomobil şirkətləri güclü brend sədaqətindən və yerli məhsullara olan maraqdan faydalansalar da, Çin brendləri etibarlılıq, texnologiya, dəyər və müxtəlif növ gövdə formaları ilə şübhələri yavaş-yavaş aradan qaldırır. Qeyri-adi səy göstərilməsə, bu boşluq daha da artacaq.
Onlar açıq şəkildə cəhd edirlər. Tata-nın Acti.ev və Mahindra-nın Inglo platformaları xərcləri azaltmış və istehsalı sürətləndirmişdir. Mahindra 2027-ci ilə qədər EV və batareya istehsalını artırmaq üçün 12,000 crore rupi sərmayə qoyur. O, bu yaxınlarda 22-30 lakh rupi qiymət aralığında BE 6e və XEV 9e modellərini də təqdim etdi. Həm Mahindra, həm də Tata 2025-ci il üçün bir neçə premium elektrikli avtomobil təqdimatını planlaşdırıblar. Tata Motors-un premium elektrik SUV-u Avinya-nın ilin sonuna doğru bazara çıxarılması gözlənilir.
Lakin daha geniş hekayə aydındır: Çin avtomobilin nə ola biləcəyini və qlobal istehlakçıların nə gözlədiyini yenidən müəyyən etdi. Həm Hindistan, həm də Qərb oyunçuları üçün dərs aydındır: uyğunlaşın, yerliləşdirin və daha da yenilik edin – yoxsa sürətlə hərəkət edən <mark style="text-decoration:underline compensates="2">Çin avtomobil sənayesinin arxa güzgüsündə geridə qalın.