İran beynəlxalq nüvə təftişləri müqaviləsindən çıxdı

Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi İranın Nüvə Fəaliyyətlərinə Dair Qətnamə Qəbul Edir, Tehran Rədd Cavabı Verir

Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinin (IAEA) idarə heyəti İrandan öz nüvə proqramı ilə bağlı tam şəffaflıq nümayiş etdirməsini və təftişçilərə obyektlərinə giriş imkanı yaratmasını tələb edən qətnamə qəbul edib. Bu qərar beynəlxalq ictimaiyyətin Tehrandan gözləntilərini bir daha ifadə edir. Lakin İran hökuməti bu tələbləri qətiyyətlə rədd edərək, nüvə yoxlamalarının bərpasına dair əvvəlki razılaşmadan çıxdığını elan edib. Bu inkişaf bölgədəki gərginliyi daha da artırmaq potensialına malikdir. Qəbul edilən qətnamədə, xüsusilə İranda tapılan uran hissəcikləri ilə bağlı izahat verilməsi və müfəttişlərə şübhəli nüvə sahələrinə girişin təmin edilməsi vurğulanır. IAEA nümayəndələri uzun müddətdir ki, Tehranın müəyyən fəaliyyətlər barədə tam məlumat vermədiyini bildirir. Agentlik İranın nüvə proqramının yalnız dinc məqsədlərə xidmət etdiyinə dair beynəlxalq təminat almaq üçün şəffaflığın artırılmasının kritik əhəmiyyətini qeyd edir.

Beynəlxalq Nəzarətin Çətinlikləri və Gərginliyin Artması

İran Xarici İşlər Nazirliyi isə qətnamənin "siyasi motivli" olduğunu iddia edərək, onun qəbul edilməsini qınayıb. Nazirlik rəsmiləri bu addımın Tehranı beynəlxalq öhdəliklərdən imtinaya sövq edə biləcəyini bəyan ediblər. Həmçinin, İranın beynəlxalq yoxlamaların bərpasına dair razılaşmadan çıxması, ölkənin nüvə obyektlərindəki monitorinq mexanizmlərinin dayandırılmasına səbəb olur ki, bu da beynəlxalq müşahidəçilərin İranın nüvə fəaliyyətləri üzərindəki nəzarətini azaldır. Bu gərginlik, İranın 2015-ci ildə imzalanmış Nüvə Razılaşmasından (JCPOA) əksər öhdəliklərini dayandırmasından sonra yaranan problemlərin davamıdır. Qərb ölkələri İranın nüvə silahı əldə etmə ehtimalından ciddi narahatlıq keçirsə də, İran tərəfi öz nüvə fəaliyyətlərinin tamamilə sülh xarakterli olduğunu israr edir. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi beynəlxalq təhlükəsizliyin təmin edilməsində əsas rol oynayır və nüvə silahlarının yayılmasının qarşısını almaq üçün səylərini davam etdirir. Lakin IAEA və İran arasındakı bu son qarşıdurma, diplomatik yolla irəliləyiş əldə etməyin çətinliklərini bir daha göstərir və tərəflər arasında etimadın böhran vəziyyətində olduğunu təsdiqləyir.

24 saat