İsrailin blokada altında saxladığı və humanitar yardım girişini əngəllədiyi
Qəzza zolağında
humanitar böhran gündən-günə dərinləşir. Regionda qida, təmiz su, dərman və yanacağın demək olar ki, tamamilə tükənməsi, xüsusilə də uşaqlar arasında qida çatışmazlığına bağlı ölümlərin həyəcan verici həddə çatmasına səbəb olub. UNICEF-in məlumatına görə, 5 yaşdan kiçik uşaqların 40%-dən çoxu kəskin qida çatışmazlığı ilə üzləşir.
İsrail nazirindən küstah açıqlama: “Qəzzada aclıq yoxdur”
Bu acınacaqlı vəziyyətə baxmayaraq, İsrailin Milli Təhlükəsizlik naziri Ben-Qvir sosial media hesabında
Qəzzada aclığın olmadığını iddia edib. Üstəlik, o, aclığın "müharibə vasitəsi" kimi istifadə edilməsini açıqca müdafiə edərək "Mən
Qəzzada Həmasın ac saxlanmasının tərəfdarıyam. Əgər həqiqətən aclıq olsaydı, İsrail əsirləri indiyə qədər azad edilmiş olardı" şərhini verib. Ben-Qvir daha əvvəl də
humanitar yardım yük maşınlarının vurulmasını müdafiə etmiş və Qəzzaya yardım girişinin tamamilə dayandırılmasına çağırmışdı.
Beynəlxalq təpkilər artır
Ben-Qvirin bu sözləri beynəlxalq ictimaiyyətdə böyük hiddətə səbəb olub. Kanada Baş naziri Mark Karney "Humanitar yardımın əngəllənməsi beynəlxalq hüququn açıq pozuntusudur" deyərək reaksiya verib. Karney, yardımların beynəlxalq qurumlar tərəfindən paylanmasını, daimi atəşkəs elan edilməsini və iki dövlətli həllin təcili həyata keçirilməsini tələb edib. Fransa Prezidenti Emmanuel Makron da
Qəzzadakı fəlakətdən sonra sentyabr ayında Fələstini rəsmən tanıyacaqlarını bəyan edib. Makronun "Fələstin dövləti olsaydı, 7 oktyabr baş verməzdi" açıqlaması Qərbdə mövqeləri dəyişib və bölgədəki ağır
humanitar böhrana diqqəti bir daha cəlb edib. İngiltərə, Fransa, Avstraliya, Kanada və Yeni Zelandiya daxil olmaqla 25 ölkədən ibarət koalisiya ortaq bildirişlə İsrailə sərt reaksiya göstərərək "Humanitar yardım axtaran mülki şəxslərin öldürülməsini pisləyirik. Bu yardım paylama metodu qeyri-insani və alçaldıcıdır" açıqlamasını yayıb.
İngiltərə Xarici İşlər naziri Devid Lammi "İsrail dərhal yardımlara icazə verməli, əks halda nəticələri olacaqdır" deyib. Avstraliya Baş naziri Entoni Albanese isə "Bu, insan əli ilə yaradılmış bir
humanitar böhrandır. Dünya artıq ən pis kabusun da ötesini izləyir" deyərək məhdudiyyətsiz yardım girişinin təmin edilməməsi halında sanksiyaların gündəmə gələcəyini vurğulayıb.
Aclıq və susuzluq müharibə vasitəsi kimi
Qəzzanın Nuseyrat Qaçqın Düşərgəsində yüzlərlə fələstinli bir xeyriyyə qurumu tərəfindən paylanan yemək üçün yandırıcı istiyə baxmayaraq saatlarla növbə gözləyir. İsrail ordusunun viran etdiyi bölgədə infrastrukturun 88%-i istifadəyə yarasız hala düşüb, təxminən 2.3 milyonluq əhalinin 2 milyonu isə öz evlərindən didərgin düşüb. Fələstinlilər derme-çatma çadırlarda, antisanitar və izdihamlı şəraitdə epidemiya xəstəlikləri ilə mübarizə aparır. İsrail ordusu isə hər gün təşkil etdiyi hücumlarda bu müvəqqəti sığınacaqları da hədəf almağa davam edir.
Yerli və beynəlxalq dairələr, İsrailin
Qəzzada aclığı, susuzluğu və dərmana çıxışı bir "müharibə taktikası" kimi istifadə etdiyini açıq şəkildə ifadə edirlər. Yardım maşınlarının bombalanması, xəstəxanaların hədəf alınması və mülki əhalinin sıx olduğu ərazilərin vurulması
humanitar böhranı daha da dərinləşdirir.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Mənə görə, uzunmüddətli həll üçün beynəlxalq bir koalisiya tərəfindən nəzarət olunan, həm İsrailin təhlükəsizlik narahatlıqlarını, həm də Qəzzanın humanitar ehtiyaclarını nəzərə alan bir yardım mexanizminin yaradılması vacibdir. Bu mexanizm, qida, dərman və digər əsas ehtiyac maddələrinin ədalətli və şəffaf şəkildə paylanmasını təmin etməli, eyni zamanda silah və terrorçuluq üçün istifadə edilə biləcək materialların daxil olmasının qarşısını almalıdır. Belə bir mexanizm yalnız humanitar böhranı həll etməyə deyil, eyni zamanda İsrail və Fələstin arasında etimadın qurulmasına da kömək edə bilər. Əks təqdirdə, bəyanatların təkzib edilməsi və qarşıdurmalar davam etdikcə, problemin köklü həlli əvəzinə yalnız simptomları müalicə etmiş olarıq. Bu mexanizmin yaradılması və effektivliyinin təmin olunması üçün hansı beynəlxalq təşkilatların daha aktiv rol oynaya biləcəyi sualını açıq qoymaq istərdim.
Maraqlıdır ki, oxşar səviyyədə aclıq və qida çatışmazlığı başqa böhran zonalarında da müşahidə olunubmu? Əgər belədirsə, bu böhranların həlli üçün İsraildəki və ya Qəzzadakı vəziyyətdən fərqli yanaşmalar tətbiq olunubmu? Bu müqayisələr, Qəzzadakı humanitar böhranı müəyyən etmək üçün daha dərin və əhatəli bir təhlil tələb etmirmi? Bəlkə də, qlobal iqtisadi və siyasi amilləri nəzərə almadan, bu böhranı effektiv şəkildə aradan qaldırmaq mümkün deyil?
Sual: Bu böhranın köklərini anlamaq üçün, Qəzza zolağının uzunmüddətli iqtisadi perspektivini və İsrail ilə münasibətlərinin rolunu daha dərindən araşdırmaq necə mümkün olar?
Problemə həll yolu axtararkən, beynəlxalq bir əməkdaşlıq platformasının yaradılmasını təklif edərdim. Bu platforma, İsrail, Hamas, BMT və digər maraqlı tərəfləri bir araya gətirərək, Qəzzanın uzunmüddətli dayanıqlılığına yönəlmiş, humanitar yardımı ədalətli və effektiv şəkildə yaymaq məqsədi daşıyan bir strateji plan hazırlayardı. Bu plan, həm humanitar yardımın təhlükəsiz çatdırılmasını, həm də Hamasın potensial sui-istifadə imkanlarının minimuma endirilməsini təmin edə bilər. Bu, daha balanslı və uzunmüddətli bir həll yoluna gətirib çıxara bilər.
Şərh Yaz