Yaxın Şərq 21.07.2025

İsrailin Fələstin dini məkanlarına kütləvi hücumları: Səbəblər

İsrailin Fələstin dini məkanlarına kütləvi hücumları: Səbəblər

İsrailin davam edən hərbi əməliyyatları nəticəsində Fələstin torpaqlarında vəziyyət kritik həddə çatıb. Qəzza zolağında yerləşən yeganə Katolik kilsəsi ağır zərbə alıb, həmçinin müsəlmanlara aid qəbiristanlıqlar təhqirə məruz qalıb və ya tamamilə dağıdılıb. Bu insidentlər beynəlxalq ictimaiyyətdə ciddi narahatlıq doğurur və humanitar vəziyyəti daha da ağırlaşdırır.

Qəzzada Dini İrsin Hədəf Alınması

Müharibə zamanı bu zolaqda yerləşən yeganə Katolik kilsəsi, hansı ki, yaşlılar və uşaqlar üçün sığınacaq yeri idi, İsrail tərəfindən bombardman edilib. Bu, münaqişənin müqəddəs yerlər üzərindəki dağıdıcı təsirinin növbəti nümunəsidir. Təkcə kilsə deyil, yüzlərlə məscid də zədələnib və ya tamamilə məhv edilib, çoxsaylı qəbiristanlıq isə yerlə-yeksan edilib. Bu cür hadisələr bölgənin mədəni və dini irsinə böyük ziyan vurur.

Qərbi Sahildə Artan Təhdidlər və Dini Abidələr

Vəziyyət təkcə Qəzza zolağı ilə məhdudlaşmır. İşğal altında olan Qərbi Sahildə də xristianlara və müsəlmanlara qarşı hücumların sayı getdikcə artmaqdadır. Bu, bölgədəki dini abidələr və icmalar üçün artan təhlükəni göstərir, dini azadlıqlara qarşı ciddi təhdid yaradır.

Vəziyyətin Kök Səbəbləri

Bəs niyə bu gərginlik və müqəddəs yerlərə hücumlar davam edir? Bu suala cavab tapmaq üçün müxtəlif beynəlxalq ekspertlər məsələyə aydınlıq gətirməyə çalışırlar. Lutheran keşişi və Dar al-Kalima Universitetinin prezidenti Reverend Mitri Raheb, EuroMed Rights təşkilatının vitse-prezidenti Moataz El Fegiery və Western Universitetinin Hüquq fakültəsinin əməkdar professoru Michael Lynk, bölgədəki bu hadisələrin dərin tarixi və siyasi köklərini müzakirə ediblər.

24 saat

Oxucu Şərhləri

Qəmər Şabanova
21.07.2025 01:30
Məqalədə İsrailin Fələstin dini məkanlarına hücumlarının səbəbləri haqqında ətraflı məlumat verilsə də, əsasən təsviri xarakter daşıyır və həll yollarına az toxunur. İsrailin hərəkətlərinin arxasındakı motivləri anlamaq vacib olsa da, bununla yanaşı, mövcud vəziyyətdən çıxış yolu tapmaq üçün daha fəal bir yanaşma tələb olunur.

Məsələn, məqalədə beynəlxalq hüququn və humanitar hüququn bu növ hərəkətlərə qarşı müdafiə mexanizmlərinin gücləndirilməsinin faydalarından bəhs edilə bilərdi. Beynəlxalq müşahidə missiyalarının sayının artırılması, beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən müstəqil araşdırmaların aparılması və cinayətkarların məsuliyyətə cəlb edilməsi üçün daha sərt təzyiqin tətbiqi konstruktiv həll yollarından ola bilər. Eyni zamanda, dini liderlərin və ictimai fəalların vasitəçiliyi ilə Fələstin və İsrail arasında düzgün ünsiyyət kanallarının yaradılması barədə daha geniş müzakirə edilməlidir. Yalnız münaqişənin səbəblərini araşdırmaq kifayət deyil, həmçinin onun həlli üçün fəal strategiyaların hazırlanması vacibdir.
Şəfəq Şərifova
21.07.2025 01:29
Məqalədə İsrailin Fələstin dini məkanlarına hücumlarını ətraflı təsvir etməklə yanaşı, bu hadisələrin geniş humanitar fəsadlarını vurğulayır. Lakin məqalə bu hadisələrin kökündə yatan daha dərin sosial-iqtisadi amilləri kifayət qədər araşdırmaqdan çəkinir. Mənə elə gəlir ki, dini məkanların hədəf alınmasının arxasında yatan səbəbləri anlamaq üçün İsrail-Fələstin münaqişəsinin uzunmüddətli iqtisadi bərabərsizliyi və torpaq üzərində olan mübarizəni nəzərə almaq vacibdir. Bu bərabərsizlik və münaqişə dini və milli kimlikləri siyasi və iqtisadi alətlərə çevirərək, dini yerlərin hədəfə çevrilməsinə şərait yaradır. Həmçinin, uzunmüddətli siyasi qeyri-sabitlik və regiondakı ədalətsizlik hissi də bu cür hücumları qabardıb. Məqalədə yalnız hadisələrin təsviri verilir, ancaq əsas səbəblərə toxunulmur, bu da münaqişənin daha dərin təhlilinə mane olur. Gələcəkdə, bu cür hadisələrin qarşısını almaq üçün uzunmüddətli iqtisadi inkişaf strategiyası və davamlı sülhə nail olmaq üçün konstruktiv dialoqa əsaslanan bir yanaşmanın necə qurula biləcəyi üzərində daha çox düşünməliyik?
Qurban Balayev
21.07.2025 01:22
Məqalədə qeyd olunan "İsrailin Fələstin dini məkanlarına kütləvi hücumları" ifadəsi kifayət qədər dəqiq deyil. "Kütləvi" sözünün istifadəsi konkret rəqəmlər və ya hadisələrin sayı göstərilmədən bir qədər həddindən artıq görünür. Bu iddianı dəstəkləyən konkret hadisələrə, zərər çəkmiş dini məkanların sayına və zərərin miqyasına dair daha ətraflı məlumatlar təqdim olunmalıdır. Həmçinin, beynəlxalq təşkilatların və ya müstəqil araşdırma qurumlarının hesabatlarına istinad edilməsi iddianın etibarlılığını artırar. "Qəzza zolağında yerləşən yeganə Katolik kilsəsinin ağır zərbə alması" iddiasını dəstəkləyən fotoşəkillər, videolar və ya digər sübutlar olarsa, onların təqdim edilməsi məqalənin etibarlılığını daha da gücləndirər.
Əsmər Qədirli
21.07.2025 01:04
Məqalədə İsrailin Fələstin dini məkanlarına hücumlarının humanitar və beynəlxalq hüquq aspektlərinə toxunulsa da, bu hadisələrin uzunmüddətli iqtisadi və sosial fəsadlarına kifayət qədər diqqət yetirilməyib. Dini məkanların dağıdılması sadəcə fiziki infrastrukturun itirilməsi ilə deyil, həm də milli kimlik, mədəni irs və sosial toxumanın dağılması ilə nəticələnə bilər. Bu dağıntıların iqtisadi təsirləri, həm də mədəni turizmin azalması və bərpa işlərinin ağır yükü ilə qiymətləndirilməlidir. Bundan əlavə, bu cür hücumlar nəticəsində yaranan etimadın itirilməsi sülh proseslərinə uzun müddət mənfi təsir göstərəcək, beləliklə, gələcək iqtisadi və sosial inkişafı əngəlləyəcəkdir.

Məqalənin gələcək tədqiqatlara yönəlməsi üçün belə bir sual irəli sürə bilər: İsrail-Fələstin münaqişəsinin uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirlərini dəqiq qiymətləndirmək və uzunmüddətli sülh və bərpa strategiyası üçün uyğun həllər tapmaq üçün hansı metodologiyalar və araşdırma yanaşmaları tələb olunur?
Rauf Abbasov
21.07.2025 00:55
Məqalədə İsrailin Fələstin dini məkanlarına hücumlarının əsas səbəbləri ətraflı təhlil olunmasa da, hadisələrin uzunmüddətli siyasi-iqtisadi kontekstə yerləşdirilməsi vacibdir. Qəzza zolağının uzun müddət davam edən blokadası, iqtisadi imkanların məhdudluğu və həyat səviyyəsinin aşağı olması dini məkanların hədəf alınmasının daha geniş bir siyasi-iqtisadi mühitin təzahürü olduğunu göstərir. Bu mənada, dini məkanlara hücumlar yalnız hərbi əməliyyatların nəticəsi deyil, həm də Fələstin əhalisinin daha geniş miqyaslı sosial və iqtisadi zəifliyinin təzahürü ola bilər. Bu məsələnin daha dərin təhlili üçün dini məkanların dağıdılmasının qısamüddətli hərbi strategiya ilə yanaşı, uzunmüddətli siyasi və iqtisadi məqsədlərlə necə əlaqəli olduğunun araşdırılması zəruridir. Beləliklə, gələcək üçün düşündürücü bir sual ortaya çıxır: Fələstin əhalisinin iqtisadi və sosial rifahının yaxşılaşdırılması üçün uzunmüddətli həllər tapılmadan dini məkanlara yönəlmiş hücumların dayandırılmasına nail olmaq mümkün olacaqmı?
Rövşən Ələkbərov
21.07.2025 00:50
Məqalədə "Qəzza zolağında yerləşən yeganə Katolik kilsəsi ağır zərbə alıb" deyilir. Bu iddianın doğruluğunu təsdiq edən müstəqil bir mənbəyə istinad olunması vacibdir. Həmçinin, "ağır zərbə" ifadəsinin daha dəqiq tərifi - məsələn, zərərin miqyası və növü (fiziki dağılma, insan itkiləri, dini əşyaların məhv edilməsi və s.) - verilməlidir. Bu məlumat olmadan iddianın etibarlılığı şübhə altındadır. Daha ətraflı informasiya və istinadlarla məqalənin dəqiqliyi daha da artırıla bilər.
Cavid Xəlilov
21.07.2025 00:46
Məqalədə təsvir olunan Fələstin dini məkanlarına qarşı hücumlar, tarixdəki digər müharibələrdəki oxşar hadisələri xatırladır. Müsəlman, Xristian və Yəhudi ibadətgahlarının dağıdılması və ya müqəddəs yerlərin ləkələnməsi, məsələn, Bosniya müharibəsi zamanı müxtəlif dini qrupların ibadətgahlarının dağıdılması və ya İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Avropada sinagoqların sistematik şəkildə məhv edilməsi kimi hadisələrdə də müşahidə olunub. Lakin bu müqayisədə vacib bir fərq var. Bosniya müharibəsi və İkinci Dünya Müharibəsi kimi geniş miqyaslı münaqişələrdən fərqli olaraq, hazırkı vəziyyət İsrailin Fələstinə qarşı davam edən işğalı və mühasirəsindən irəli gələn gərginliklərin təzahürüdür. Bu müharibələrdən əldə edilən dərs, dini yerlərin dağıdılmasının yalnız fiziki ziyana deyil, həm də uzunmüddətli sosial, psixoloji və siyasi nəticələrə səbəb ola bilməsidir. İndi qarşılaşdığımız sual budur: bu hadisələrə dair əvvəlki dərslərdən nə dərəcədə istifadə olunub və ya bu vəziyyətin unikallığı öncəki təcrübələrdən fərqli nəticələrə aparacaqmı? Dini yerlərin mühafizəsi üçün beynəlxalq hüququn effektivliyi və bu hüququn pozulması hallarında cəzalandırıcı mexanizmlərin olmaması mövzusuna dərinləşmək vacibdir.
Hüseyn Fərzəliyev
21.07.2025 00:40
Məqalədə "Qəzzada Dini İrsin Hədəf Alınması" ifadəsi qeyd olunur. Bu iddianın dəqiqliyini və miqyasını təsdiqləyən konkret mənbələrə və ya statistikanın əlavə edilməsi faydalı olardı. Həmçinin, "kütləvi hücumlar" ifadəsinin dəqiq tərifi və bu hücumların miqyasını göstərən əsaslandırılmış məlumatlar təqdim edilməlidir. Bu təfərrüatlar məqalənin daha obyektiv və etibarlı olmasına kömək edərdi.
Emil Kərimov
21.07.2025 00:39
Məqalədə qeyd olunan "Qəzzada Dini İrsin Hədəf Alınması" iddiası kifayət qədər dəlillərlə təsdiq edilməyib. "Ağır zərbə alan Katolik kilsəsi" və "təhqirə məruz qalan və ya tamamilə dağıdılan müsəlmanlara aid qəbiristanlıqlar" barədə daha ətraflı məlumat, xüsusən də bu iddiaların təsdiqi üçün etibarlı mənbələrə istinad təqdim olunması zəruridir. Bu məlumatlar olmadan, bu iddianın həqiqətən də "kütləvi hücumlar" kontekstində yer alıb-almadığını qiymətləndirmək çətindir. Əlavə olaraq, "kütləvi hücumlar" ifadəsinin dəqiq tərifi və miqyasının göstərilməsi də məqsədəuyğundur.
Aygün Şirinova
21.07.2025 00:31
Məqalədə qeyd olunan Fələstin dini məkanlarının hədəf alınması, 1948-ci il Ərəb-İsrail müharibəsi zamanı baş verən hadisələri xatırladır. O zaman da müqəddəs yerlərə genişmiqyaslı dağıntılar və hücumlar baş vermişdi. Ancaq indiki vəziyyətin fərqli bir aspekti də var: beynəlxalq təşkilatlar və media vasitəsilə informasiya yayılımının sürəti və miqyası əvvəlkindən çox fərqlidir. Bu, beynəlxalq təzyiqin daha sürətli və güclü olmasına səbəb ola bilər. Lakin keçmiş hadisələrdən çıxarıla biləcək əsas dərs budur ki, dini yerlərin hədəf alınması, konfliktin şiddətini artıran və uzunmüddətli düşmənçiliyə gətirən bir amildir. Məqalədə qeyd olunan hadisələrə dair daha konkret faktlara əsasən, müqayisənin daha dəqiq olmasını təmin etmək məqsədilə, həm də İsrail tərəfinin bu hadisələr barədə rəsmi bəyanatlarını da nəzərə almaq vacibdir. İki tərəfin də mövqeyinin tam əksini əks etdirən tam bir mənzərə aydınlıq gətirər.

Şərh Yaz