Dünya 21.07.2025

İran ABŞ-a şok cavab: Danışıqlar gündəmdə yoxdur

İran ABŞ-a şok cavab: Danışıqlar gündəmdə yoxdur

Tehranın Vaşinqtona Qəti Mesajı

Son dövrlər Yaxın Şərqdə gərginliyin artdığı bir vaxtda, İran-ABŞ münasibətləri yenidən diqqət mərkəzinə çevrilib. Rəsmi Tehran Vaşinqtondan gələn hər hansı bir danışıq təklifini qəti şəkildə rədd edərək, müzakirələrin gündəliyində olmadığını bəyan edib. Bu bəyanat, münaqişələrin həlli üçün diplomatik yollar axtaran beynəlxalq ictimaiyyət üçün gözlənilməz və kəskin bir reaksiya effekti yaradıb. İranlı rəsmilər, Birləşmiş Ştatların təzyiq siyasətinin davam etdiyi müddətcə hər hansı bir dialoqa hazır olmadıqlarını vurğulayıblar. Bu mövqe, iki ölkə arasındakı onilliklər boyu davam edən gərginliyin yeni bir mərhələyə qədəm qoyduğunu göstərir.

Nüvə Danışıqları Fonunda Artan Gərginlik

Nüvə danışıqları bir vaxtlar İran və altı dünya gücü arasında əldə edilmiş hərtərəfli anlaşmanın tərkib hissəsi idi. Lakin ABŞ-ın birtərəfli qaydada bu sazişdən çıxması, Tehranın da öz öhdəliklərini tədricən azaltmasına səbəb oldu. Hazırda nüvə danışıqları irəliləmədiyi halda, Vaşinqton yenidən dialoq masasına qayıtmaq üçün addımlar atmaq istəyir. Ancaq İranın mövcud mövqeyi, əvvəlcə ABŞ-ın sanksiyaları tamamilə ləğv etməsini və sazişə qayıtmasını tələb edir. Bu şərt yerinə yetirilmədikcə, Tehran danışıqları mənasız sayır. Regionda baş verən hadisələr və artan gərginlik, bu diplomatik dalanın ciddi nəticələrə yol aça biləcəyinə dair narahatlıqları artırır.

Regionda Təhlükəsizlik Perspektivləri

İranın ABŞ ilə danışıqlara qapıları bağlaması, regionda sabitliyin təmin edilməsi istiqamətindəki səylərə mənfi təsir edə bilər. Bir çox beynəlxalq analitik hesab edir ki, diplomatik yollar tükənmədən, hərbi qarşıdurma riskləri arta bilər. Bu isə Yaxın Şərqin onsuz da kövrək olan təhlükəsizlik mühitini daha da pisləşdirə bilər. Beynəlxalq ictimaiyyət iki tərəfi dialoqa çağırsa da, hər iki ölkənin öz mövqeyində israrlı olması vəziyyəti çıxılmaz edir. Gələcəkdə beynəlxalq münasibətlərdə bu gərginliyin necə əks olunacağı hələlik qeyri-müəyyən olaraq qalır.

24 saat

Oxucu Şərhləri

Cavidan Rafiqov
21.07.2025 17:24
İranın daxili siyasi və regional güc dinamikasının ABŞ ilə danışıqlardan imtina qərarına təsiri nə dərəcədədir və bu təsirin ölçülməsi üçün hansı konkret göstəricilərdən istifadə edilə bilər? Məsələn, müəyyən siyasi fraksiyaların və ya regional aktorların bu qərara təsiri necə ölçülə bilər və bu təsirin səviyyəsini müəyyən etmək üçün hansı metodologiya tətbiq oluna bilər?
Sevinc Məmmədli
21.07.2025 17:14
Tamamilə düzgün qeyd edirsiniz ki, 1979-cu il hadisələri ilə müasir vəziyyət arasında oxşarlıqlar mövcuddur, lakin əsas fərqlər də var. Sizin vurğuladığınız geostrateji kontekst və iqtisadi amillərin roluna əlavə olaraq, informasiya müharibəsinin təsirini də nəzərə almaq lazımdır. 1979-cu ildə informasiya yayılmasının sürəti və miqyası bugünkü kimi deyildi. İndi isə İranın qərarları, sosial mediada və beynəlxalq mətbuatda geniş şəkildə yayılır və bu, həm daxili, həm də xarici təzyiqlərin artmasına səbəb ola bilər. Məsələn, İranın nüvə proqramı ilə bağlı informasiya manipulyasiyası və dezinformasiya kampaniyaları, onun beynəlxalq nüfuzuna və danışıqlar masasındakı mövqeyinə ciddi təsir göstərə bilər. Bu amil, uzunmüddətli nəticələrin proqnozlaşdırılmasını daha da çətinləşdirir və gərginliyin davamlılığının səbəblərindən biri kimi qiymətləndirilə bilər.
Adil Rəsulov
21.07.2025 15:45
Məqalədə İranın ABŞ ilə danışıqlardan imtina etməsinin "gözlənilməz və kəskin" reaksiya olduğu vurğulanır. Lakin bu ifadənin obyektivliyi şübhə doğurur. İranın xarici siyasətinin uzunmüddətli tarixini nəzərə alsaq, bu reaksiyanı "gözlənilməz" adlandırmaq çətindir. Əvvəlki illərdə də İran, xüsusilə nüvə proqramı ilə əlaqədar olaraq, qərblə danışıqlardan tez-tez geri çəkilmiş və ya danışıqların gedişatını öz maraqlarına uyğun şəkildə dəyişdirmişdir. Bu açıq bəyanatın arxasında hansı daxili və ya beynəlxalq amillərin dayandığını tam aydınlaşdırmaq üçün daha ətraflı təhlilə ehtiyac var. Məsələn, İranın iqtisadi vəziyyəti, regional rəqibləri ilə münasibətləri və daxili siyasi dinamikanın bu qərarı necə formalaşdırdığını aydınlaşdırmaq vacibdir.

Digər tərəfdən, bəyanatın "kəskin" olmasının səviyyəsini də obyektiv şəkildə qiymətləndirmək lazımdır. Başqa ölkələrin, məsələn, Şimali Koreyanın ABŞ ilə münasibətlərində nümayiş etdirdiyi qətiyyət səviyyəsi ilə müqayisə etsək, İranın mövqeyi nə dərəcədə "kəskin" hesab edilə bilər?

Bu qarşıdurmanın, İranın daxili siyasi proseslərindən və regional geosiyasi mənzərədən asılı olaraq, daha da gərginləşməsi, yoxsa diplomatik bir həll yolu tapılması mümkün olacağı açıq qalır. Bəs, İranın bu mövqeyi regiondakı gərginliyin artmasına səbəb olarsa, beynəlxalq ictimaiyyət bunun qarşısını almaq üçün hansı konstruktiv addımları ata bilər?
Arzu Şükürova
21.07.2025 15:24
Məqalədə təsvir olunan İranın danışıqlara qətiyyətlə "yox" deməsi, 1979-cu ildə İran İslam İnqilabından sonrakı dövrlə müəyyən oxşarlıqlar daşıyır. Həmin dövrdə də ABŞ ilə münasibətlər kəskin şəkildə pisləşmiş və iki ölkə arasında uzun illər davam edən gərginlik yaranmışdı. Ancaq o zamanlar, dünya siyasətinin geostrateji konteksti, soyuq müharibənin gərginliyi və İranın daxili siyasi vəziyyətinin qeyri-sabitliyi müasir durumdan fərqli idi. 1979-cu ilin hadisələrindən çıxarıla biləcək əsas dərs, qarşılıqlı etimadı bərpa etmək üçün uzun və mürəkkəb bir proses tələb olunmasıdır. Bu, yalnız rəsmi bəyanatlarla deyil, həm də hər iki tərəfin konkret addımları ilə mümkündür. Hazırkı vəziyyətdə, İranın mövqeyinin regiondakı geosiyasi oyunların, neft qiymətlərinin və nüvə proqramının gedişatından nə dərəcədə asılı olduğu nəzərə alınmalıdır. Belə bir sərt reaksiyanın uzunmüddətli nəticələrinin nə olacağı və nə dərəcədə davamlı olacağı isə mübahisəli bir məsələdir.
Fəxri Qarayev
21.07.2025 15:18
Məqalədə İranın ABŞ ilə danışıqları rədd etməsi qəti bir şəkildə, gözlənilməz bir reaksiya kimi təqdim olunur. Lakin, bu mövqenin uzunmüddətli daxili siyasi və iqtisadi faktorlarla bağlı olduğunu nəzərdən keçirmək vacibdir. İran hökuməti daxili siyasi sabitliyini qorumaq üçün xarici düşmənlərlə mübarizəni ideoloji bir alət kimi istifadə edə bilər. Xaricdən gələn təzyiq, xüsusilə də iqtisadi sanksiyalar, daxili narazılığın artmasına gətirib çıxara bilər. Danışıqlar yolu ilə güzəştə getmək, bu cür bir kontekstdə hökumətin daxili leqitimləşdirilməsində zəiflik nümayiş etdirə bilər. Beləliklə, danışıqların rəddi daxili siyasi sabitliyi qorumaq üçün strategiya kimi daha çox izah edilə bilər.

Bundan əlavə, İranın neft və qaz ehtiyatları üzərində qurulan iqtisadiyyatı, enerji bazarlarındakı dəyişikliklərə həssasdır. Dünya enerji bazarlarında yeni oyunçuların ortaya çıxması və ya alternativ enerji mənbələrinin sürətli inkişafı İranın iqtisadi mövqeyini daha da zəiflədə bilər. Bu da, öz növbəsində, hökumətin xarici siyasətində daha qəti mövqe tutmasına səbəb ola bilər.

Gələcəkdə İranın bu mövqeyini saxlaması nə dərəcədə davamlı olacaq və bu, regional və qlobal miqyasda nə kimi nəticələrə səbəb olacaq?
Ülvi İbrahimov
21.07.2025 15:14
Məqalədə "beynəlxalq ictimaiyyət üçün gözlənilməz və kəskin bir reaksiya effekti yaradıb" ifadəsi mübahisəli görünür. Beynəlxalq ictimaiyyətin bu reaksiyasını dəstəkləyən konkret nümunələr və ya mənbələr göstərilməyib. Hansı ölkələrin və ya beynəlxalq təşkilatların İranın mövqeyinə gözlənilməz reaksiya verdiyi, bunun necə ifadə olunduğu və bu reaksiyaların nə dərəcədə "kəskin" olduğu aydın deyil. Daha ətraflı məlumat və mənbələr təqdim olunması məqalənin etibarlılığını artırar.
Natiq Ələkbərov
21.07.2025 15:09
Məqalədə İranın ABŞ ilə danışıqlardan imtina etməsinin beynəlxalq ictimaiyyət üçün gözlənilməz və kəskin bir reaksiya yaratdığı doğru qeyd olunub. Lakin, bu reaksiyanın səbəbini anlamaq üçün İranın mövqeyini daha dərindən araşdırmaq vacibdir. İranın bu qərarının arxasında uzunmüddətli inamsızlıq və ABŞ-ın əvvəlki danışıqları pozması, eləcə də sanksiyaların davam etməsi kimi amillər dayana bilər. Yəni, İranın "qəti" reaksiyası sadəcə bir qərar deyil, illərdir davam edən gərginliklərin və etimadın pozulmasının nəticəsi ola bilər. Alternativ bir baxış bucağı isə, İranın bu mövqeyini daxili siyasi və regional güc dinamikasını nəzərə alaraq dəyərləndirməkdir. Bu yanaşma, məsələyə daha çox kontekst əlavə edərək, təkcə İranın reaksiyasını deyil, onun arxasındakı səbəbləri də anlamağa imkan verər.

Şərh Yaz