Hindistanın qlobal istehsal mərkəzinə çevrilməsi: EV istehsalı sahəsində yeni üfüqlər
Hindistanın qlobal istehsal mərkəzinə çevrilmək ambisiyası və elektrikli nəqliyyat vasitələrinin (EV) istehsalı sahəsindəki yarış ölkənin yerli bazarı və insan kapitalı sayəsində rəqabət üstünlüyü qazanmasına şərait yaradır. JBM Group-un vitse-prezidenti və idarəedici direktoru Nişant Arya bu məqamı xüsusi vurğulayır.
O, bu fikirləri yaxınlarda Qandhinagarda (Qucarat ştatı) keçirilən ET Auto İstehsal İnnovasiyaları Sammitində səsləndirib. Arya qeyd edib ki, qarşıdakı iki onillik Hindistanın dövrüdür və ölkənin müxtəlif iqlim şəraiti dünyaya EV istehsalı üçün unikal imkanlar yaradır.
Hindistanın istehsal sahəsindəki böyük sıçrayışı
Nişant Aryanın sözlərinə görə, Hindistan artıq yavaş-yavaş deyil, sürətlə qlobal istehsal gücünə çevrilir. Bu transformasiyanın əsasında bacarıqların artırılması, texnologiya konvergensiyası və dizayn yönümlü innovasiyalara yeni təkan dayanır. Onun nikbinliyi əsassız deyil. Hindistanın istehsal sektoru hazırda ölkənin ÜDM-də təxminən 17 faiz paya sahibdir və hökumət "Hindistanda istehsal et" və "Atmanirbhar Bharat" (özünə güvənən Hindistan) vizyonları çərçivəsində bu göstəricini 25 faizə çatdırmağı hədəfləyir. Ümumi xərcləri 2 trilyon rupini aşan İstehsal ilə əlaqəli təşviq (PLI) kimi sxemlər, avtomobil komponentləri, qabaqcıl batareyalar və yarımkeçiricilər kimi əsas sənaye sahələrini qlobal miqyasda önə çıxarmaq məqsədi daşıyır. Təkcə avtomobil sənayesi Hindistanın ümumi istehsal ÜDM-nin təxminən 49 faizini təşkil edir ki, bu da onun böyümə mühərriki rolunu gücləndirir.
Arya əlavə edib ki, düzgün Ar-Ge, yaşıl texnologiyalar, infrastruktur və insan kapitalı qarışığı ilə Hindistan təkcə miqyasda deyil, həm də mahiyyətcə lider olmağa hazırdır.
"Build-to-print"dən "design-to-delivery"yə keçid
Aryanın fikrincə, Hindistan istehsalı ənənəvi rolundan kənara çıxaraq, sərfəli qiymətə yığım mərkəzi olmaqdan uzaqlaşır. O qeyd edib ki, əvvəllər "build-to-print" rejimində idik, lakin bu dövr artıq geridə qalıb.
Bu dəyişikliyi dəstəkləyən amil özəl Ar-Ge investisiyalarının artmasıdır. Hindistanın Ar-Ge-yə ümumi xərcləri (GERD) hələ də ÜDM-nin 0,7 faizi səviyyəsindədir. Bu göstərici qlobal ortalamadan aşağı olsa da, özəl sektorun töhfəsi, xüsusən də avtomobil və elektronika sahələrində əhəmiyyətli dərəcədə artıb. Xüsusilə, yarımkeçiricilər üçün 100 milyard rupi xərclə başlanan Dizaynla əlaqəli təşviq (DLI) sxemi məhz bu cür yerli intellektual mülkiyyətin yaradılmasına xidmət edir.
Arya bildirib ki, bu gün məsələ dizayndan çatdırılmaya keçməkdən ibarətdir. Biz intellektual mülkiyyət yaratmalı, modul məhsullar hazırlamalı və onları qlobal bazarlara sürətlə çatdırmalıyıq. Həmçinin qeyd etmək lazımdır ki, bu yaxınlarda Elmi Tədqiqat və İnnovasiya (RDI) sxemi elan edilib. 1 trilyon rupi həcmində olan bu sxem, xüsusən də strateji və inkişaf etməkdə olan sektorlarda özəl sektorun tədqiqat və innovasiyalarda iştirakını artırmağı hədəfləyir.
RDI sxemi özəl şirkətlərə minimal və ya sıfır faiz dərəcəsi ilə uzunmüddətli maliyyələşmə və ya yenidən maliyyələşmə təklif etmək üçün nəzərdə tutulub. O, Texnologiya Hazırlıq Səviyyələrinin (TRL) qabaqcıl mərhələlərində olan layihələri maliyyələşdirəcək və kritik və ya strateji əhəmiyyətli texnologiyaların əldə edilməsini dəstəkləyəcək. Bundan əlavə, sxem texnologiya yönümlü müəssisələrə investisiya yatırmaq üçün Deep-Tech Fondunun yaradılmasını planlaşdırır.
Yaşıl gələcəyin mühəndisliyi
Mobillik sürətlə davamlılığa doğru istiqamət götürdüyü bir vaxtda, Arya Hindistanın EV istehsalı sahəsindəki liderliyinin vahid ekosistem yanaşmasına əsaslanmalı olduğunu açıqladı.
O bildirib ki, təkcə batareyalar və ya mühərriklər kimi bir aspektdə diqqəti cəmləmək bizi məqsədə çatdırmayacaq. Bütün EV ekosistemi birlikdə inkişaf etməlidir: yarımkeçiricilərdən və güc elektronikasından tutmuş enerji doldurma infrastrukturuna və batareya paketlərinə qədər.
Rəqəmlər bu istiqamətdə dəyişir. Hindistanın EV satışları 2024-cü maliyyə ilində 1,5 milyon ədədi keçib ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 50 faiz artım deməkdir və 2025-ci ildə iki milyonu keçəcəyi gözlənilir. 500-dən çox qeydiyyatdan keçmiş EV startapı və batareya istehsalı və nəqliyyat vasitələri platformaları üzrə planlaşdırılan 250 milyard rupidən çox investisiya ilə sənaye ciddi sürət qazanır.
Arya Hindistanın coğrafi üstünlüyünə də diqqət çəkərək bildirib ki, Himalay dağlarından tutmuş Tar səhrasına qədər olan ekstremal iqlim şəraitimiz bizə nəqliyyat vasitələrini müxtəlif şəraitdə sınaqdan keçirmək üçün təbii laboratoriya verir və onları ilk gündən qlobal miqyasda əlçatan edir.
Rəqabət qabiliyyətinin əsasında bacarıqların artırılması
Yeni texnologiyaların və məhsul platformalarının yüksəlişi fonunda Arya ən böyük rəqabət üstünlüyünün insan kapitalı olduğunu bir daha vurğulayıb. O bildirib ki, ən yaxşı avadanlıqları ala bilərsiniz, lakin bacarıqlı kadrlar olmadan bunun heç bir mənası yoxdur.
O əlavə edib ki, məhz buna görə də bugünkü sammitə ev sahibliyi edən kimi istedadların yetişdirilməsinə yönəlmiş qurumlar Hindistanın istehsal ambisiyalarının əsasını təşkil edir.
Təkcə avtomobil komponentləri sənayesi birbaşa olaraq təxminən iki milyon insanı, genişləndirilmiş dəyər zənciri boyunca isə altı milyona qədər insanı işlə təmin edir. Lakin avtomatlaşdırma, süni intellekt və elektrikləşmə bacarıq profilini dəyişdirdiyi üçün davamlı bacarıqların artırılması artıq seçim deyil, zərurətdir.
Arya bildirib ki, öyrən, unut, yenidən öyrən. Bu, yeni mantradır. O, vurğulayıb ki, 29 yaşdan aşağı median yaşı olan Hindistanın gənc işçi qüvvəsi gələcəyə hazır bacarıqlarla təmin edildiyi təqdirdə onun ən böyük gücü ola bilər.
Dünyanın EV paytaxtına çevrilmək: Qarşıda duran yol
Hindistanın EV istehsalı üçün qlobal mərkəzə çevrilmək yolunu necə sürətləndirə biləcəyi ilə bağlı suala Arya həm strateji, həm də təcili fikirlər səsləndirib. O, sadəcə yığmaq əvəzinə Hindistanda dizayn etməkdən, EV sektoruna təcrid olunmuş hissələr kimi deyil, əlaqəli dəyər zənciri kimi baxmaqdan və ambisiyaların miqyasına uyğun olmalı olan infrastrukturdan danışıb.
Hindistan artıq 10 GVt-dan çox quraşdırılmış qabaqcıl batareya gücünə malikdir və 2030-cu ilə qədər 50 GVt-a çatmağı hədəfləyir. 7000-dən çox ictimai EV enerji doldurucusu quraşdırılıb və bu rəqəmi on dəfə artırmaq planları var. Eyni zamanda, yaşıl istehsal fəal şəkildə davam etdirilir. Məsələn, JBM öz günəş enerjisi ilə işləyən EV avtobuslarını istifadəyə verib və hidrogen və bioyanacaq texnologiyalarına investisiya yatırır.
Arya qeyd edib ki, bu istehsal məqsədləri Hindistanın 2070-ci ilə qədər xalis sıfır emissiyaya nail olmaqla bağlı daha böyük vizyonuna uyğundur. Hər bir məhsul daha təmiz sabaha töhfə verməlidir. Davamlılıq trend deyil, istiqamətdir. Sonda Arya nikbin, lakin əsaslandırılmış tonla yekunlaşdırıb. İmkanlar böyükdür, lakin pəncərə məhduddur. Biz dünya üçün inşa etməli, qlobal üçün yerli olmalı, yerli üçün yerli yox. Bu, Hindistanın anıdır və biz bunu çatdırmalıyıq.
Oxucu Şərhləri
Məqalədə JBM Group kimi şirkətlərin rolu vurğulansa da, bu şirkətlərin uzunmüddətli dayanıqlılıq üçün həm ekoloji, həm də sosial məsuliyyət daşımalarını nəzərə alan bir strategiyaya sahib olmaları vacibdir. Məsələn, enerji mənbələrinin şaxələndirilməsi, təkrar emal imkanlarının artırılması və əmək hüquqlarının qorunması kimi məsələlərə diqqət yönəltmək uzunmüddətli perspektivdə davamlı inkişafa zəmin yaradar. Yalnız iqtisadi baxımdan yanaşmaq uzunmüddətli müvəffəqiyyəti təmin etməz.
Lakin, bu müsbət meylərin davamlılığını təmin edən amillərin təhlili daha dərindən aparılmalıdır. Hindistanın infrastrukturunun hazırkı vəziyyəti, enerji təminatının etibarlılığı, bürokratik maneələr və ətraf mühitin qorunması ilə bağlı qaydaların effektivliyi kimi amillər nəzərə alınmalıdır. Əgər bu sahələrdə müəyyən problemlər həll olunmasa, Hindistanın qlobal istehsal mərkəzi olmaq hədəfi əhəmiyyətli dərəcədə təxirə düşə bilər və ya hətta reallaşmaya bilər. Beləliklə, yalnız potensiala deyil, həm də reallaşma ehtimalının dəqiq qiymətləndirilməsinə ehtiyac var.
Lakin, bu perspektivə tam güvənməzdən əvvəl, bəzi amilləri nəzərə almaq lazımdır. Ölkənin infrastruktura olan ehtiyacı, rəqabət qabiliyyətli istehsal dəyərinin təmin olunması və texnoloji asılılıq məsələləri hələ də həllini tapmayıb. Hindistan həmçinin, qlobal dəyər zəncirindəki mövqeyini möhkəmləndirmək üçün davamlı investisiyalara, təkmilləşdirilmiş tənzimləmə əməkdaşlığına və mütəxəssis işçi qüvvəsinin yetişdirilməsinə ehtiyac duyur. Yalnız bu amillərin kompleks şəkildə nəzərə alınması, Hindistanın qlobal istehsal mərkəzi olaraq əsl potensialını dəqiq qiymətləndirməyə imkan verər.
Lakin, bu rəsm yalnız bir tərəfini əks etdirir. Hindistanın bu ambisiyasını gerçəkləşdirməsinə mane ola biləcək bir sıra əhəmiyyətli amillər mövcuddur. Bunlara, infrastruktura olan investisiyanın miqyasının kifayət qədər olmaması, mürəkkəb bürokratik prosedurlar, texnoloji biliklərdəki boşluqlar və ətraf mühitin mühafizəsi ilə bağlı problemlər daxildir. Həmçinin, qlobal rəqabətin artması və qeyri-müəyyən geosiyasi vəziyyət də risk faktorları kimi nəzərə alınmalıdır. Beləliklə, Hindistanın qlobal istehsal mərkəzinə çevrilməsi yolunda uğur qazanması üçün bu çətinlikləri aradan qaldırmaq və potensial riskləri minimuma endirmək üçün hərtərəfli bir strategiya həyata keçirilməlidir. Bu strategiya, həm dövlət, həm də özəl sektorun fəal iştirakını tələb edir.
Bu dəfə Hindistanın EV sektorunda uğur qazanması üçün bu çatışmazlıqların aradan qaldırılması vacibdir. Bundan əlavə, Hindistanın yerli bazarının ölçüsü və insan kapitalı rəqabət üstünlüyü təmin edə bilər, lakin qlobal bazarlardakı rəqabəti nəzərə almaq vacibdir. Çin və digər Asiya ölkələrinin EV istehsalında qazandıqları təcrübə nəzərə alınmalıdır. Başqa sözlə, yalnız yerli istehsal gücləndirməklə deyil, həm də qlobal standartlara cavab verən rəqabətqabiliyyətli məhsullar istehsal etməklə davamlı uğur əldə etmək mümkündür. Bu, həm də əlverişli enerji siyasəti, davamlı infrastruktur inkişafı və əlverişli investisiya mühitinin yaradılmasını tələb edir.
Nişant Aryanın fikirləri ümumi mənzərəni əks etdirsə də, məqalə konkret addımlar, dövlət siyasətinin rolu və xarici investisiyaların cəlb edilməsi strategiyalarına kifayət qədər toxunmayıb. Məsələn, Hindistanın qlobal rəqabətə davam gətirmək üçün ətraf mühitin mühafizəsi, məhsul keyfiyyətinin yüksəldilməsi və texnoloji yeniliklərin stimullaşdırılması kimi məsələlərdə nə kimi konkret addımlar atılması planlaşdırılır? Hökumətin bu sahədəki uzunmüddətli strateji planı nə dərəcədə aydın və ictimaiyyətə açıqdır? Bu sualların cavabları məqalədəki iddiaların etibarlılığını daha da artıra bilərdi.
Şərh Yaz