Komet parçalandı: Yeni möhtəşəm görüntülər

Kosmosda ölüm bəzən heyrətamiz dərəcədə gözəl ola bilər. Bu yaxınlarda yox olan "digər" ATLAS kometası üçün də belədir; o, ayın əvvəlində partlayıcı sona çatdıqdan sonra yavaş-yavaş parçalanır və yeni görüntülər bu hadisəni gözlər önünə sərir.

C/2025 K1 (ATLAS) kometasının parçalanması

C/2025 K1 (ATLAS), Neptundan kənardakı Oort buludundan gələn bir kometadır. Bu kometa may ayında Asteroid Yerə Təsir Xəbərdarlıq Sistemi (ATLAS) astronomları tərəfindən kəşf edilib. O, oktyabrın 8-də Günəşə ən yaxın nöqtəsinə, yəni perihelinə çataraq, Günəşdən 50 milyon kilometr məsafəyə qədər yaxınlaşıb. Lakin ayın əvvəlində komada və quyruğunda nadir qızılı parıltı əmələ gələnə qədər bu kometa böyük ölçüdə diqqətdən kənarda qalıb. Bu kometa, iyul ayında Günəş sistemindən keçərkən ilk dəfə müşahidə olunan ulduzlararası 3I/ATLAS kometası ilə eyni ad daşıdığına görə "digər ATLAS" kimi tanınır. İki kometanın eyni teleskop şəbəkəsi tərəfindən təxminən eyni vaxtda aşkar edilməsindən başqa bir əlaqəsi yoxdur. Noyabrın 13-də astronomlar C/2025 K1 kometasının bir neçə hissəyə parçalandığını müşahidə ediblər. Avstriyalı astrofotograf Maykl Yeğr C/2025 K1-i parçalanmağa başladığı andan bəri yaxından izləyir və o, kometanın fraqmentlərinin yavaş-yavaş bir-birindən ayrıldığını göstərən heyrətamiz bir sürətli animasiya paylaşıb. Yeğr Spaceweather.com-a verdiyi açıqlamada deyib: "Noyabrın əvvəlindəki parlaqlıq artımlarından sonra, son iki həftədə bu kometanın üç parlaq fraqmentə bölündüyünü müşahidə edə bildik. Animasiya onu noyabrın 12, 14, 18, 19 və 20-də göstərir."

Qızılı parıltı və tərkib

Kometanın perihelini – Günəş ətrafında səyahətinin Günəşə yaxınlığını – sağ qalıb-qalmayacağı gözlənilmirdi, çünki astronomlar onun üzərində böyük bir qravitasiya gərginliyi yaranacağını proqnozlaşdırmışdılar. Günəş yan keçidindən sonra ilkin müşahidələr onun zərər görmədiyini göstərirdi. Lakin ani parlaqlaşma hadisəsindən sonra kometa üç ayrı hissəyə parçalandı. Spaceweather.com-a görə, daha yeni fotolar kometadan dördüncü, daha kiçik bir fraqmentin də qopduğunu göstərir. Lakin bu hissə yeni animasiyada görünmür. C/2025 K1, nüvəsindəki dikarbon, karbon monoksid və siyanid kimi karbon tərkibli molekulların təəccüblü şəkildə az olması səbəbindən qızılı rəngdə müşahidə edilən nadir kometalardan biridir. Əslində, Arizona ştatındakı Lowell Rəsədxanasının astronomu David Şleyxer bu yaxınlarda bildirdiyinə görə, yalnız iki digər məlum kometada bu molekulların miqdarı daha az olub. Tədqiqatçılar kometa və onun təəccüblü tərkibi haqqında daha çox məlumat əldə etməyi ümid edirdilər, xüsusilə də onun noyabrın 25-i çərşənbə axşamı Yerə ən yaxınlaşdığı vaxtda. Lakin bu, hazırda çətin görünür. Bununla belə, kometanın fraqmentləri, hələ də Şir bürcündə yaxşı bir teleskop və ya ulduzları müşahidə edən durbini olan hər kəs üçün görünən olacaq.

Digər ATLAS kometaları

C/2025 K1 ATLAS adını daşıyan ilk kometa deyil. Əslində, onlarla başqa kometa 2015-ci ildən bəri Havay, Cənubi Afrika və Çilidəki teleskoplardan istifadə edərək gecə səmasını skan edən NASA tərəfindən maliyyələşdirilən robotik tədqiqat sistemi olan Asteroid Yerə Təsir Xəbərdarlıq Sistemi tərəfindən aşkar edilib. Son bir neçə ildə bir neçə ATLAS kometası xəbərlərə çıxıb, o cümlədən bu il Beynəlxalq Kosmik Stansiyasındakı (BKS) astronavtlar tərəfindən möhtəşəm çəkilişlərdə görünən C/2024 G3, eləcə də məhvə məhkum edilmiş Günəşə yaxın kometa, Hellouin ATLAS kometası və 2024-cü ildə parlaq şəkildə parlayan Tsuchinshan-ATLAS kometası. Lakin ATLAS kometalarının ən məşhuru, öz ulduz sistemindən, bəlkə də Günəş sistemi yaranmazdan xeyli əvvəl qovulduqdan sonra bizdən keçən yad 3I/ATLAS kometasıdır. 3I/ATLAS hazırda Günəş sistemindən çıxmaqdadır, öz perihelinə oktyabrın 29-da çatıb və dekabrın 19-da Yerə ən yaxın nöqtəsinə çatacaq, bu zaman planetimizdən minimum 270 milyon kilometr məsafədə olacaq. Bəzi iddialara baxmayaraq, astronomik cəmiyyət onun yad bir kosmik gəmi olmadığı mövzusunda tamamilə razıdır. Gələcək ATLAS kometalarının bizə hansı möcüzələri gətirəcəyini yalnız zaman göstərəcək.

24 saat