Baş prokurorun Maksvel ilə görüşü: Səlahiyyət aşımı, yoxsa ədalət axtarışı?
ABŞ Baş Prokurorunun müavini Todd Blanşın cinsi istismarda ittiham olunan Qisleyn Maksvel ilə iki gün davam edən görüşü ətrafında suallar artmaqda davam edir. Bir çox keçmiş federal prokuror, Blanşın bu cür danışıqlara başlamasını qəribə hesab edir və baş verənləri qeyri-adi və narahatedici hesab edirlər.
"O, məhkəmə tərəfindən 20 il həbs cəzasına məhkum edilmiş biridir və böyük ehtimalla bu cəzadan qurtulmaq üçün hər şeyə hazırdır" deyən keçmiş Ədliyyə Nazirliyinin əfv üzrə vəkili Elizabet Oyer, Ədliyyə Nazirliyinin onun dediklərinə güvənə biləcəyinə inanmağın çətin olduğunu vurğuladı.
Oyer, Maksvelin Blanşla danışaraq özünə fayda verəcək bir razılaşmaya nail olmaq ümidində olduğunu və bunun da onun təqdim edə biləcəyi hər hansı bir məlumatın etibarlılığı ilə bağlı əsaslı suallar doğurduğunu qeyd etdi.
Maksvelin vəkili David Markus görüşdən sonra müdafiə etdiyi şəxsin verilən bütün suallara cavab verdiyini və heç nəyi gizlətmədiyini bildirdi. Markus, Maksvelin əfv istəməsi ilə bağlı suala cavab olaraq, hələlik prezident və ya hər hansı bir şəxslə bu barədə danışmadıqlarını, lakin prezidentin bu səlahiyyətindən doğru və ədalətli şəkildə istifadə edəcəyinə ümid etdiklərini əlavə etdi.
Keçmiş rəsmilərdən sərt tənqid: "Epşteyn işinə siyasi müdaxilə cəhdi"
Adının açıqlanmasını istəməyən keçmiş yüksək səviyyəli Ədliyyə Nazirliyi rəsmisi CBS News-a verdiyi açıqlamada, baş prokuror müavininin bir cinayətdə təqsirli bilinən və güzəşt əldə etmək üçün əməkdaşlığa getmək istəyən biri ilə şəxsən müsahibə aparmasının misli görünməmiş bir hal olduğunu bildirdi. O, bu addımı sadəcə olaraq siyasi narahatlığı aradan qaldırmaq cəhdi kimi qiymətləndirdi ki, bu da Ədliyyə Nazirliyinin işi deyil.
Blanş, ABŞ prezidenti Donald Trampın şəxsi vəkili və Nyu-Yorkun Cənub Dairəsi üzrə keçmiş federal prokurorudur. O, Maksvel ilə görüşmək üçün Florida ştatına səfər etmək qərarını administrasiyanın Ceffri Epşteynlə bağlı sənədlərin mümkün buraxılışı ilə bağlı qarışıq mesajlarından sonra verdi. Xatırladaq ki, Epşteyn 2019-cu ildə cinsi istismar ittihamları ilə bağlı məhkəməni gözləyərkən həbsxanada ölüb. Maksvel isə 2021-ci ildə bu işdəki roluna görə təqsirli bilinib.
Blanşın qərarının bir neçə aspekti Ədliyyə Nazirliyinin uzun müddətdir davam edən təcrübələri ilə ziddiyyət təşkil edir. Keçmiş rəsmilər, Blanşın müsahibələri aparmasının narahatlıq doğurduğunu bildirdilər. Onların fikrincə, bu iş üzrə məhkumluğu təmin edən və nəticəni əldə etmək üçün səylərini davam etdirən prokurorlar müsahibəni aparmalı idilər. Vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirən amil isə Maksvel işinə rəhbərlik edən prokuror Morin Kominin bir həftə əvvəl Tramp administrasiyası tərəfindən vəzifəsindən azad edilməsidir.
"Blanş həqiqəti qiymətləndirə bilməz": Mütəxəssislərdən xəbərdarlıq
Keçmiş prokurorlardan biri bildirib ki, belə bir müsahibəni aparmaq üçün əsas səbəblərdən biri prokurorun həm Maksvel, həm də ona qarşı olan işin faktları barədə hərtərəfli məlumatlı olmasıdır. Əks təqdirdə, bu vəkilin fikrincə, Maksvelin doğru danışıb-danışmadığını müəyyən etmək çox çətin ola bilər. Xüsusilə də onun həbsinə və Epşteynin əməllərinə gətirib çıxaran qanunsuzluqlar barədə tamamilə açıq olmaq istəyi ilə bağlı keçmişdə suallar olduğu nəzərə alınsa, bu daha da aktuallaşır.
Keçmiş prokurorun sözlərinə görə, bunu müəyyən etməyin ən yaxşı yolu artıq cavablarını bildiyiniz sualları verməkdir. Todd Blanş isə bütün faktları bilmədiyi halda, həqiqəti qiymətləndirmək iqtidarında deyil.
Blanşın görüşləri qapalı qapılar arxasında baş verdiyi üçün onunla birlikdə Ədliyyə Nazirliyinin digər rəsmilərinin və ya FTB agentlərinin olub-olmadığı bəlli deyil.
Ədliyyə Nazirliyi hələlik bu məsələ ilə bağlı şərh verməyib. Mütəxəssislər CBS News-a bildiriblər ki, bu cür görüşlərə demək olar ki, həmişə müzakirələri rəsmi müsahibə qeydlərində əks etdirə bilən FTB agenti daxil olur. Belə qeydlər lazım gələrsə, sonradan sübut dəyərinə sahib ola bilər.
Onilliklər ərzində təcrübəyə malik digər keçmiş federal prokuror CBS News-a bildirib ki, Blanş Maksvel ilə tək görüşürdüsə, bu, biabırçı səhlənkarlıqdır. O, nə ifadə verə, nə də görüşləri barədə hesabat yaza bilməz.
Prokurorlara müsahibə hesabatları yazmağa icazə verilmir və onlar bu cür müsahibələri sənədləşdirmək üçün təlim keçmiş andlı hüquq-mühafizə orqanları əməkdaşları deyillər.
"Bu, tipik deyil": Nəticələr gözlənilir
Keçmiş rəsmi, bunun tam bir qarışıqlıq olacağını qeyd edərək, şahidlə görüşməyin ilk qaydasının agentin iştirakını təmin etmək olduğunu vurğuladı.
Başqa bir keçmiş prokuror isə bu vəziyyəti "tipik deyil" kimi xarakterizə etdi. Onun sözlərinə görə, əgər məqsəd əlavə sübut toplamaq və ya gələcək təqib üçün potensial hədəfləri müəyyən etməkdirsə, bu, işləmək üçün ən təsirli yol deyil.
Prezident Tramp heç vaxt Epşteynin cinayət fəaliyyəti ilə əlaqədar qanunsuz əməllərdə ittiham olunmayıb və o, Epşteynin yetkinlik yaşına çatmayan qızlarla əlaqəli ilk həbsindən əvvəl onunla əlaqələrini kəsdiyini dəfələrlə bildirib.
Tramp bu mövzuya olan diqqəti azaltmağa çalışıb və hətta onu "Ceffri Epşteyn uydurması" adlandırıb.
Blanş Maksvel ilə görüşmək qərarını, faktlar hara aparsa, ədaləti təmin edəcəyini söyləyərək izah etdi. O əlavə edib ki, əgər Qisleyn Maksvelin qurbanlara qarşı cinayət törətmiş hər hansı bir şəxs haqqında məlumatı varsa, FTB və Ədliyyə Nazirliyi onun nə demək istədiyini eşidəcək.
Oyer kimi, bir çox keçmiş federal prokuror da görüşü Epşteyn işi ilə əlaqəli faylları ictimaiyyətə açıqlamamaq qərarı ilə bağlı artan inamsızlığı azaltmaq üçün siyasi bir addım kimi qiymətləndirdi. Bir neçə keçmiş prokuror bu məsələ ilə bağlı CBS News ilə danışıb, lakin onlara və ya hazırkı işəgötürənlərinə qarşı hər hansı bir təzyiqdən qorxduqları üçün adlarının açıqlanmasını istəməyiblər.
Oxucu Şərhləri
Keçmiş prokurorların bu mövqedən "qəribə" kimi danışması və bunu siyasi müdaxilə cəhdi kimi dəyərləndirmələri, bu məsələnin hüquqi və etik baxımdan nə qədər həssas olduğunu göstərir. Belə müsahibələrin hüquqi və etik normalar çərçivəsində hansı sərhədlərə malik olduğu sualı çox vacibdir. Məncə, bu sərhədlər, məlumatların etibarlılığı, müttəhimin özü üçün fayda axtarışında olması və bu prosesin ədalət mühakiməsinə təsiri kimi məqamlarla müəyyən edilir.
Maxwell-in bu görüşdən hər hansı bir "fayda" umması ehtimalı, onun təqdim etdiyi məlumatların etibarlılığına əsaslı şübhələr yaradır. Əgər bir şəxs öz cəzasını yüngülləşdirmək, yaxud imtiyaz əldə etmək məqsədi güdürsə, verdiyi məlumatların tam və obyektiv olub-olmadığını yoxlamaq çətinləşir.
Bu məsələdə daha ətraflı məlumatlar əldə etdikcə, məncə, daha aktual olacaq suallar arasında Todd Blanşın şəxsi maraqları, Ədliyyə Nazirliyinin bu görüş barədə məlumatlı olub-olmadığı, Maxwell-in həqiqətən də hansısa bir güzəşt əldə edib-etmədiyi və Epşteyn qalmaqalının genişlənməsinə nə dərəcədə təsir göstərdiyi kimi məqamlar yer alacaq. Bu cür görüşlərin gələcəkdə hüquqi proseslərdə nümunə olaraq istifadə olunub-olunmayacağı da diqqətəlayiq bir məqamdır.
Digər ölkələrdə oxşar hallarda rəsmi şəxslərin davranışları və bunun nəticələri barədə etdiyiniz müqayisə təklifi də çox məntiqlidir. Bu cür beynəlxalq müqayisələr, ədalət sistemimizin güclü və zəif cəhətlərini daha aydın görməyimizə kömək edərdi.
Bundan əlavə, Blanşın görüşünün uzunmüddətli siyasi və ictimai təsirlərinin araşdırılması təklifiniz də olduqca vacibdir. Bu cür hadisələr cəmiyyətdə geniş əks-səda doğura bilir və onların nəticələrini dərindən anlamaq gələcək üçün mühüm dərslər verə bilər.
Ədalət sisteminin ədalətli və şəffaf olmasını təmin etmək üçün hansı mexanizmlərə ehtiyac duyulduğu sualı isə bu müzakirənin ən fundamental hissəsidir. Belə görüşlərin qanuni səlahiyyətlər çərçivəsində baş verdiyi halda belə, gələcəkdə potensial risklərin qarşısını almaq üçün hansı tədbirlərin görülməsi barədə düşünmək, ədalət sisteminə olan etimadı qorumaq baxımından son dərəcə zəruridir. Sizin bu mövzuya toxunmağınız, müzakirəni daha da dərinləşdirir.
Beləliklə, Blanşın Maksvel ilə görüşünü sadəcə “qəribə” adlandırmaq yetərli deyil. Bu hadisə, ədalət sisteminin işləmə mexanizmləri və müstəqilliyinin qorunması ilə bağlı dərin əxlaqi və hüquqi suallar ortaya qoyur. Bəlkə də, bu hadisənin sonradan ortaya çıxan təfərrüatları, məhkəmə prosesindəki ədalət və şəffaflığa olan ümumi yanaşmamızı yenidən qiymətləndirməyə məcbur edər? Bu hadisənin araşdırılmasında hansı əlavə məlumatlar ədliyyə sistemindəki potensial qərəzliliyin və ya qanunsuzluğun daha aydın anlaşılmasına kömək edə bilər?
Ədalət sistemindəki bu növ təzyiqlər, uzunmüddətli perspektivdə cəmiyyətin ədalət sisteminə olan etimadını sarsıda bilər. Bu etimadın itməsi, öz növbəsində, sosial qeyri-sabitliyə və qanunsuzluğa gətirib çıxara bilər. Blanşın Maksvell ilə görüşünün təfərrüatlarının tam araşdırılması bu qədər genişmiqyaslı bir problemin qarşısını almaq üçün əsasdır.
Maraqlıdır ki, bu hadisə gələcək qərarvericilər üçün hansı təlimatlar təqdim edəcək və ədalət sisteminin siyasi təzyiqlərə qarşı müdafiəsini necə gücləndirə bilərik?
Şərh Yaz