Mikrometeoroidlər: Gələcək Ay bazalarına səssiz təhlükə

Ayda atmosfer, hava və külək yoxdur. Lakin o, hər hansı quru fırtınasından daha amansız bir görünməz bombardmanla üzləşir: saniyədə 70 kilometrə qədər sürətlə hərəkət edən kiçik qaya və metal qırıqlarından ibarət daimi mikrometeoroid yağışı.

NASA-nın Artemis proqramı daimi Ay bazası qurmağa hazırlaşarkən, bu səssiz təhdidin anlaşılması gələcək kosmonavtların təhlükəsizliyi üçün kritik əhəmiyyət kəsb edir. Bu baxımdan, Ayda mikrometeoroid təhlükəsinin miqyasını bilmək əsas şərtdir.

Mikrometeoroid yağışının miqyası

Daniel Yahalominin rəhbərlik etdiyi yeni bir təhlil, bu bombardmanın nə qədər intensiv olacağını dəqiq şəkildə müəyyənləşdirib. Tədqiqatçılar NASA-nın Meteoroid Mühəndislik Modelindən istifadə edərək, Beynəlxalq Kosmos Stansiyası ölçüsündə hipotetik bir Ay bazası üçün təsir dərəcələrini hesablayıblar.

Əldə edilən rəqəmlər düşündürücüdür: hər il bir qramın milyonda birindən on qrama qədər dəyişən hissəciklərdən 15.000 ilə 23.000 arasında zərbə qeydə alınır.

Bunlar zəif toqquşmalar deyil. Hətta bir mikroqram kütləsi olan, adi gözlə görünməyən bir hissəcik belə, metaldan krater açmağa və avadanlığı potensial olaraq deşməyə qadir olan enerji ilə toqquşur.

Yerin qalın atmosferi zibilin çoxunu yerə çatmazdan əvvəl buxarlandırdığı halda, Ayın vakuumu belə bir müdafiə təklif etmir. Aya yaxınlaşan hər bir mikrometeoroid yüksək sürətlə səthlə təmasda olur.

Müdafiə üçün doğru mövqe

Lakin Ayda mikrometeoroid təhlükəsi Ay landşaftında eyni deyil. Yahalominin komandası, təsir dərəcələrinin yerə görə dəyişdiyini və Ayın qütblərinin ən az bombardmana məruz qaldığını aşkar edib. Bu, NASA-nın ilk Artemis proqramı bazası üçün cənub qütbünü hədəflədiyi üçün xoş xəbərdir.

Ən yüksək təsir dərəcələri planetimizlə daimi üzbəüz olan Yeraltı uzunluq dairəsi ətrafında müşahidə olunur. Bu ekstremal nöqtələr arasında təsir dərəcələri təxminən 1,6 faktorla dəyişir.

Mövqe niyə vacibdir? Cavab Ayın Yer və Günəşlə mürəkkəb münasibətindədir. Ayın orbiti müəyyən bölgələri meteoroid axınlarından qoruyur, digər sahələr isə daha çox açıq qalır.

Bu nümunələri anlamaq, missiya planlayıcılarına su buzu, enerji mənbələri və Yerlə əlaqə kimi digər zərurətlərlə yanaşı, təbii müdafiə təklif edən yerləri seçməyə kömək edir.

Qalxanlar və kosmonavtların təhlükəsizliyi

Yerləşmədən asılı olmayaraq, müdafiə sistemləri həyati əhəmiyyət kəsb edəcək. Tədqiqatçılar, Beynəlxalq Kosmos Stansiyasında istifadə olunan çoxqatlı bufer sistemləri olan alüminium Whipple qalxanlarının Ayda necə işləyəcəyini modelləşdiriblər.

Bu qalxanlar gələn hissəcikləri qurbanlıq xarici təbəqədə parçalayaraq işləyir, kritik avadanlıqlara və ya yaşayış divarlarına çatmazdan əvvəl təsir enerjisini yayır.

Təhlil, missiya dizaynerlərinə qalxanın spesifikasiyalarına və yerləşməsinə əsaslanaraq nə qədər təsirin qalxanı keçəcəyini təsvir edən riyazi bir əlaqə təmin edir. Bu, Artemis proqramının uğuru üçün əvəzsizdir.

Yerdən atılan strukturlara lazımsız kütlə əlavə etmədən riski qəbul edilə bilən səviyyələrə endirmək üçün mühəndislərə lazım olan dəqiq qalxan qalınlığını hesablamağa imkan verir.

Ay bazasında aylar keçirəcək kosmonavtlar üçün bu, əsasən görünməz zibil yağışı gündəlik həyatın bir hissəsi olacaq. Bu, Ayda mikrometeoroid təhlükəsinin daimi bir reallıq olduğunu və ən yaxın səma qonşumuzda belə, kosmosun varlığımız üçün əsaslı şəkildə düşmən olaraq qaldığını xatırladır.

24 saat