İlon Maskın Siyasi Fəaliyyətlərinin Teslaya Təsiri
Teslanın üzləşdiyi çətinliklər texnologiya maqnatı Elon Muskın ABŞ prezidenti Donald Tramp ilə son mübahisəsindən daha dərin məna kəsb edir. İlk rübdəki fəlakətli göstəricilərdən sonra avtomobil istehsalçısı öz fəaliyyətini yoluna qoymaq üçün böyük sınaqlarla üzləşir.
Baxmayaraq ki, o və ABŞ prezidenti Tramp arasındakı mübarizələr diqqət mərkəzindədir, avtomobil istehsalçısının gəlir və xalis mənfəət proqnozları nəzərəçarpacaq dərəcədə pisləşib.
Səhmlərin Kəskin Ucuzlaşması
Bu həftə avtomobil istehsalçısının səhmləri təxminən 7 faiz azaldı. Bu eniş onun, elektrik avtomobilləri istehsalçısının baş icraçı direktorunun, ABŞ prezidenti Donald Tramp ilə davam edən mübahisəsi fonunda sosial mediada yeni siyasi partiya qurmaq planlarını elan etməsindən sonra baş verdi. Bu eniş şirkətə bir gündə 68 milyard dollara başa gəldi ki, bu da 5 iyun tarixində səhmlərin 14%-dən çox ucuzlaşdığı gündən bəri ən böyük birtərəfli azalma idi. Tramp və Musk söz müharibəsinə başladıqdan sonra şirkət təqribən 150 milyard dollar dəyər itirdi.
Son aylarda Musk prezident Trampın nəhəng vergi qanunvericiliyini tənqidini gücləndirdi, Tramp isə onun elektrik avtomobilləri üçün vergi güzəştlərinin ləğvindən narahat olduğunu iddia etdi.
Siyasi Qoşulma və Vandalizm
Elon Musk 2024-cü il seçki kampaniyası dövründə ABŞ prezidenti Donald Trampın ən böyük maliyyə dəstəkçisi idi. O, milyonlarla dollar sərf edərək Trampın keçmiş vitse-prezident Kamala Harris üzərində qələbəsini təmin etmişdi. O, Trampın ikinci müddətinin əvvəlində Mar-a-Lago və Ağ Evdə tez-tez görünən bir fiqur idi. Həmçinin Trampın yeni hökumət nəzarət orqanı – Hökumət Effektivliyi Departamenti (DOGE) elan etdikdən sonra federal işçi qüvvəsinin azaldılması və xərclərin kəsilməsi rolunu da öz üzərinə götürmüşdü. DOGE yanvar ayından bəri yüz minlərlə iş yerini azaltmış və bununla da ictimai qəzəbi artırmışdı.
Texnologiya maqnatının siyasətə qoşulması əvvəllər investorlar arasında narahatlıq doğurmuşdu. Avtomobil istehsalçısı şirkətin sahibinin Tramp administrasiyasındakı siyasi roluna cavab olaraq ABŞ daxilindəki şirkət obyektləri etirazlar və vandalizmlə üzləşmişdi. "Tesla takedown" etirazları ABŞ və digər Qərb ölkələrində geniş vüsat almışdı. Avtomobil istehsalçısına qarşı kampaniyalar kəskin şəkildə artmış, dünya miqyasında təkrarlanan hücumlar və vandalizmlər baş vermişdi. Avtomobil istehsalçısının qlobal elektrik avtomobil tədarükləri keçən rübdə 13% azaldığından, onun siyasi fəaliyyətləri və ABŞ prezidenti Donald Tramp ilə yaxın əlaqələri barədə suallar yaranmışdı.
Bu ilin əvvəlində onun Tramp administrasiyası ilə DOGE üzərindəki sıx əməkdaşlığı, bəziləri tərəfindən markanın imicinə potensial zərər verə biləcək bir hərəkət olaraq qəbul edildi. May ayında o, DOGE-dən çıxdı, bu hərəkət onun səhmlərinə müsbət təsir göstərdi. Baş icraçı direktor həftə sonu öz bizneslərinə "super fokuslanacağını" və "24/7 işdə olacağını" bildirdikdən sonra səhmlər sıçrayış etdi.
Investorların onun elektrik avtomobil istehsalçısını idarə etmək əvəzinə, ABŞ hökumətinin xərcləri azaltma departamenti DOGE-yə rəhbərlik etməyə həddən artıq diqqət ayırdığı qənaəti bu il avtomobil istehsalçısının səhmlərinə mənfi təsir etmişdi.
İndi də vəziyyət az-çox eynidir, çünki Muskın siyasətə yenidən cəlb olunması investorlar arasında yenidən narahatlıq doğurur. O, ABŞ prezidenti Donald Tramp tərəfindən cümə günü imzalanan vergi və xərcləmə qanun layihəsindən narazılığı səbəbindən yeni siyasi partiya qurduğunu elan etdi və onların müvafiq vebsaytlarındakı mübahisələr o vaxtdan bəri yalnız artdı.
Avtomobil istehsalçısının səhmləri bazar ertəsi 6.8 faiz aşağı bağlandı və onun son siyasi addımlarının təsirləri investorlar arasında narahatlığa səbəb oldu. Bu, onun şirkətə fokuslanmaq vədlərinə baxmayaraq baş verdi.
Şirkət haqqında optimist mövqeyi ilə tanınan Wedbush Securities-in analitiki Dan Ayvs yazırdı: "Çox sadəcə Muskın siyasətə daha dərindən girməsi və indi Beltway qurumunu öz üzərinə götürməyə çalışması, bu kritik dövrdə avtomobil istehsalçısının investorları/səhmdarlarının ondan istədiyi istiqamətin tam əksidir."
Ayvs çərşənbə axşamı verdiyi açıqlamada avtomobil istehsalçısının gələcəyi üçün "dönüş nöqtəsində" olduğu üçün idarə heyətinin onun siyasi fəaliyyətlərini məhdudlaşdırmaq üçün qaydalar təyin etməli olduğunu bildirdi.
O qeyd etdi: "Avtomobil istehsalçısı, avtonom və robototexnika gələcəyinin qapı kandarında olduğu bu vacib inkişaf mərhələsinə qədəm qoyur və Muskın sayısız vaxt, enerji və siyasi kapital tələb edəcək bir siyasi partiya yaratmaq üçün daha çox vaxt sərf etməsinə icazə verilə bilməz."
William Blair-in analitikləri Tesla səhminin reytinqini "bazar performansı" (neytral) səviyyəsinə endirdilər və şirkət üçün qazanc proqnozlarını kəskin şəkildə azaltdılar. Investorlara göndərdikləri qeyddə analitiklər Ced Dorsxeymer və Mark Şuter qeyd etdilər ki, Trampın təklif etdiyi qanunvericilik nəinki elektrik avtomobil alıcıları üçün 7,500 dollarlıq vergi güzəştini ləğv edir, həm də avtomobil istehsalçılarının federal emissiya standartlarına cavab verməməsi halında tətbiq olunan maliyyə cərimələrini də aradan qaldırır.
Bu emissiya cərimələri tarixi olaraq "tənzimləyici kreditlərə" tələbatı artırmışdı. Bu, şirkət üçün gəlirli bir gəlir mənbəyi idi, çünki ənənəvi avtomobil istehsalçıları öz emissiyalarını kompensasiya etmək üçün elektrik avtomobil istehsalçılarından kredit almağa məcbur olurdular. Cərimələr aradan qaldırıldığı üçün bu kreditləri almaq üçün stimullar da yox oldu.
William Blair qeyd edib ki, avtomobil istehsalçısı 2019-cu ildən bəri federal və ştat tənzimləyici kreditlərinin satışından 10.6 milyard dollar gəlir əldə edib. Bu gəlir tez-tez şirkət üçün mənfəət və zərər arasındakı fərq idi. Bu olmasaydı, o, 2021-ci ilə qədər müsbət illik xalis gəlir bildirməzdi – və bu ilin ilk rübündə, qlobal satışların azalması səbəbindən xalis gəlir illik müqayisədə 71% azaldığında, yenidən zərərə düşərdi.
Həmçinin, avtomobil istehsalçısının taksi xidməti yalnız Texas ştatının Ostin şəhərində fəaliyyətə başlayır və tarix baxımından məhduddur. Bu, onu Ostin və digər üç şəhərdə – San Fransisko, Los Anceles və Finiksdə artıq təklif olunan robotaksi xidmətindən geri salır.
Avtomobil istehsalçısının robotaksi tətbiqi bir sıra aksaklıqlarla üzləşib, bunlardan biri avtomobilin yarım kvartal ərzində səhv tərəfdə sürdüyünü göstərən video, digəri isə robotaksinin yavaş-yavaş dayanmış avtomobilə çırpıldığını əks etdirən görüntülər idi.
Elon Musk xidməti tezliklə daha çox şəhərə genişləndirmək planlarını açıqlayıb, lakin konkret vaxt cədvəlləri təqdim etməyib. Ostin pilot proqramının nə vaxt ictimaiyyətə açılacağı və ya avtomobil istehsalçısının nə vaxt ön sərnişin oturacağında insan nəzarətçilərinə ehtiyac duymayacağı da hələ bəlli deyil.
Satışlarda Azalma
May ayında yayımlanan Avropa Avtomobil İstehsalçıları Assosiasiyasının məlumatına görə, aprel ayında avtomobil istehsalçısının satışları təqribən 50 faiz azaldı, baxmayaraq ki, regionun elektrik avtomobil bazarında ümumi artım müşahidə olunurdu. Qlobal satışlar bu ilin ilk iki rübündə illik müqayisədə rekord 13% azalmışdı, baxmayaraq ki, elektrik avtomobillərinə ümumi tələbat artmaqda davam edir.
Avtomobil istehsalçısının satışları həm Qərb, həm də Çin avtomobil istehsalçılarının bazara əhəmiyyətli dərəcədə daxil olması səbəbindən artan rəqabətə görə düşüb. CNN xəbər verir ki, Çin avtomobil istehsalçısı BYD, bu il ilk dəfə olaraq qlobal illik elektrik avtomobil satışlarında Teslanı geridə qoymağa hazırlaşır, baxmayaraq ki, o, hələ də Çində əsas oyunçudur və BYD avtomobilləri ABŞ-da satılmır.
Elektrik avtomobil alıcıları üçün 7,500 dollarlıq vergi güzəştinin 1 oktyabrda müddəti bitdikdən sonra tələbatın daha da azalacağı gözlənilir. 2019-cu ildə oxşar bir stimulanın mərhələli şəkildə ləğv edildiyi zaman, avtomobil istehsalçısı qiymətləri ləğv edilmiş güzəştin dəyərinin təxminən yarısı qədər azaltmaqla cavab vermişdi.
Lakin Tesla Muskın öz səhvləri ucbatından maneələrlə üzləşir. Onun siyasi fəaliyyətinə qarşı güclü reaksiya müşahidə olunur ki, bu da avtomobil istehsalçısının satışlarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir edib. Hətta o, ABŞ prezidenti Donald Trampdan uzaqlaşmağa çalışsa belə, bu tendensiyanın davam edəcəyi ehtimal olunur.