NASA Bennu nümunələrində həyati şəkərlər və 'kosmik saqqız' aşkarladı

Bennu asteroidi nümunələrində həyat üçün zəruri şəkərlər aşkar edildi

Bennu asteroidindən gətirilən nümunələrdə həyat üçün zəruri şəkərlər aşkar edilib. Bu barədə NASA çərşənbə axşamı (dekabrın 2-si) məlumat yayıb.

NASA-nın OSIRIS-REx kosmik gəmisi tərəfindən 2023-cü ildə Yerə çatdırılan asteroidin ilkin fraqmentlərini təhlil edən Yaponiyanın Tohoku Universitetindən Yoshihiro Furukawanın rəhbərlik etdiyi qrup, RNT-nin əsas təməl daşı olan riboza və Yerdəki demək olar ki, bütün canlılar tərəfindən istifadə olunan enerji ilə zəngin qlükoza aşkar edib.

Tədqiqatçılar bu şəkərlərin həyatın özünə bir sübut olmadığını vurğulasalar da, onların mövcudluğu biologiya üçün zəruri olan əsas kimyəvi komponentlərin erkən Günəş sistemində geniş yayıldığını göstərir.

NASA-nın Qoddard Kosmos Uçuş Mərkəzinin astrobioloqu və OSIRIS-REx missiyasının həmtədqiqatçısı Danny Glavin, kəşfi elan edən NASA videosunda "Onlar hər yerdə idilər" deyə bildirib.

Glavin əlavə edib ki, əgər bu kimi materiallar geniş yayılmışdısa, o zaman Mars və ya Yupiterin buzlu peyki Europa kimi yerlər də eyni təməl komponentlərlə "toxumlanmış" ola bilər. O, "Yer kürəsindən kənarda, hətta öz Günəş sistemimizdə də həyat tapmaq ehtimalımızla bağlı daha nikbinəm" deyib.

OSIRIS-REx kosmik gəmisi Bennu asteroidi nümunələrini birbaşa kosmosda götürüb möhürlədiyi üçün, bu hissəciklər Yer mühiti ilə heç vaxt təmasda olmayıb. Elm adamları bunun, Yerə düşən və tez çirklənən meteoritlərdə mümkün olmayan bakirə ekstraterrestrial kimyanı öyrənməyə imkan verdiyini qeyd edirlər.

"Nature Geoscience" jurnalında çərşənbə axşamı dərc olunan yeni araşdırma üçün Furukawanın qrupu təxminən 600 milliqram Bennu asteroidi tozunu təhlil edib. Məqaləyə əsasən, şəkərləri çıxarmaq üçün hissəcikləri su və turşuda islatdıqdan sonra, elm adamları riboza, qlükoza və bir sıra digər şəkərlərə uyğun kimyəvi "barmaq izlərini" aşkar etmək üçün yüksək həssas laboratoriya cihazlarından istifadə ediblər.

Tədqiqatçılar bildiriblər ki, bunların ən maraqlısı ribozadır. Bu şəkər RNT-nin – genetik məlumatı saxlayan, zülalların yaranmasına kömək edən və həyatın bir çox zəruri kimyəvi reaksiyalarını həyata keçirən molekulun əsasını təşkil edir. Geniş yayılmış elmi konsensus ondan ibarətdir ki, RNT erkən həyatda DNT-dən əvvəl yaranıb, bu da ribozanı həyatın necə başladığına dair nəzəriyyələrdə əsas bir hissəyə çevirir. RNT dünyası fərziyyəsi haqqında daha ətraflı məlumat almaq üçün bu keçidə daxil ola bilərsiniz.

Furukawanın qrupu həmçinin müasir həyatın əsas enerji mənbəyi olan qlükozanı da aşkarlayıb. Bu, həmin şəkərin ekstraterrestrial nümunədə ilk dəfə müəyyən edilməsi deməkdir.

Furukawa və komandası yeni məqalədə "Bu həyat üçün zəruri şəkərlər komponentlərin inventarını tamamlayır" yazıb.

Nəticələr göstərir ki, bu şəkərlər 4.5 milyard ildən çox əvvəl Bennu'nun çoxdan itmiş ana asteroidinin daxilində, duzlu su cibləri qayadakı sadə üzvi molekullarla reaksiyaya girdikdə yaranıb. Həmin ana cisim daha sonra daxili Günəş sisteminə doğru sürüşərək asteroid qurşağında parçalanıb və nəticədə hazırda Bennu asteroidi kimi tanınan daş yığını asteroidinə çevrilib.

Tədqiqatçılar həmçinin DNT-ni qurmaq üçün istifadə olunan 2-deoksiriboza adlı bir şəkər növü aşkar etmədiklərini qeyd ediblər. Onun olmaması, erkən həyatın əvvəlcə RNT-yə əsaslandığını, DNT və zülalların isə daha sonra inkişaf etdiyini iddia edən köklü "RNT dünyası fərziyyəsini" dəstəkləyir.

Elm adamları indi Yaponiyanın Hayabusa2 missiyası tərəfindən nümunələr götürülmüş Ryugu adlı yaxınlıqdakı bir asteroiddə də oxşar şəkərlərin olub-olmadığını yoxladıqlarını bildiriblər. Glavin videoda "Orada da tapsaq, təəccüblənmərəm" deyib.

Daha çox kəşflər yoldadır

Həyat üçün zəruri şəkərlərin aşkar edilməsi çərşənbə axşamı elan olunan üç əsas Bennu kəşfindən biri idi.

Kaliforniya Universitetindən Zack Gainsforthun həmrəhbərlik etdiyi ikinci bir qrup, Bennu asteroidi nümunələrində "kosmos saqqızı" adlanan qeyri-adi, polimerə bənzər bir material aşkar etdiklərini bildirib. Bu material kosmos qayalarında indiyə qədər görülməmişdi.

Gainsforth NASA-nın bəyanatında "Bu, əvvəllər gördüyümüz heç bir şeyə bənzəmirdi" deyib. "Aylar boyu onun nə olduğunu və necə yarana biləcəyini anlamağa çalışarkən məlumatlar və nəzəriyyələr bizi tamamilə əhatə etmişdi."

"Nature Astronomy" jurnalında dərc olunan araşdırmaya əsasən, bir zamanlar yumşaq və elastik olan, lakin indi sərtləşmiş bu maddə, azot və oksigenlə zəngin dolaşıq molekulyar zəncirlər əmələ gətirir. Onun asteroidin tarixində çox erkən formalaşdığı görüldüyündən, elm adamları bunun Yerdə həyat üçün zəmin yaradan erkən bir kimyəvi prekursor ola biləcəyini və bəlkə də Bennu daxilində qorunan ilk dəyişikliklərdən biri olduğunu bildirirlər.

NASA-nın Texasdakı Conson Kosmos Mərkəzindən Ann Nguyenin rəhbərlik etdiyi və eyni zamanda "Nature Astronomy" jurnalında dərc olunan üçüncü bir araşdırma, Bennu'nun digər məlum kosmos materiallarından altı dəfə çox qədim partlayan ulduzların tozunu ehtiva etdiyini ortaya çıxarıb. Elm adamları bildirirlər ki, bu kövrək hissəciklər Bennu'nun ana cisminin erkən Günəş dumanlığının ölən ulduzların tozu ilə zəngin bir bölgəsində formalaşdığını göstərir.

Kaliforniyadakı Ames Tədqiqat Mərkəzinin astrofiziki və Gainsforth ilə birlikdə analizi aparan Scott Sandford, NASA bəyanatında "Günəş sisteminin erkən dövrlərində formalaşmış bu ibtidai asteroiddə, biz başlanğıcın başlanğıcına yaxın hadisələri müşahidə edirik" deyib.

24 saat