Baş nazir Netanyahu ifrat sağçı nazirin Qəzza ilə bağlı açıqlamalarını rədd edir
İsrail Baş naziri Binyamin Netanyahu, Baş nazirlik Ofisinin X hesabından verilən bəyanatla, ifrat sağçı miras naziri Amihai Eliyahunun açıqlamalarının hökumətin rəsmi mövqeyini əks etdirmədiyini vurğulayıb. Açıqlamada qeyd olunub ki, "Eliyahu, rəhbərlik etdiyim hökumət adından danışmır." Netanyahu, Eliyahunun Qəzzaya yönəlmiş hücumların gedişatını müəyyənləşdirən İsrail təhlükəsizlik kabinetinin üzvü olmadığını bildirərək, nazirin fikirlərinin ona aid olduğunu müdafiə edib. Baş nazir, Eliyahunun 19 yanvarda əldə olunan Qəzzada atəşkəs və əsir mübadiləsi sazişindən sonra kabinetdən istefa edib və daha sonra geri döndüyünü xatırladaraq, hökumətinin siyasətinin aydın olduğunu və "Qəzzanın tamamını yəhudiləşdirəcəkləri" yönündəki açıqlamanın hökuməti təmsil etmədiyini iddia edib.
Eliyahunun Mübahisəli Bəyanatları və Nazirin Mövqeyi
İsrailin ifrat sağçı miras naziri Amihai Eliyahu daha əvvəl Tel-Əviv rəhbərliyinin Qəzza zolağının məhv edilməsi üçün səy göstərdiyini, bölgədəki fələstinliləri sürgün edib buraya yəhudi yaşayış məskənləri salacaqlarını və "Qəzzanın tamamını yəhudiləşdirəcəklərini" müdafiə etmişdi. Həmçinin, Eliyahu əvvəllər Qəzzaya atom bombası atılmasının "seçenekləri arasında olduğu" barədə bəyanat vermişdi.
Fələstinlilərin Köçürülmə Planı
İsrail Müdafiə naziri Yisrael Katz, Baş Qərargah rəisi Eyal Zamirə fələstinliləri başqa ölkələrə köçürmək məqsədilə Rəfahda "humanitar yardım şəhəri" qurulması üçün bir plan hazırlamaq tapşırığı verdiyini açıqlamışdı. Katz, sözügedən plan çərçivəsində, ilkin mərhələdə 600 min fələstinlinin, daha sonra isə Qəzza zolağındakı bütün fələstinlilərin bölgəyə sürgün edilməsini hədəflədiklərini və bunun üçün bir "çadır düşərgəsi" quracaqlarını bildirmişdi. Bölqəyə yoxlanılaraq daxil olan fələstinlilərin bir daha Qəzza zolağının digər bölgələrinə qayıda bilməyəcəyinə diqqət çəkən Katz, bunun fələstinlilərin "könüllü köç" adı altında başqa ölkələrə sürgün edilməsini həyata keçirmək baxımından İsrail üçün çox vacib olduğunu qeyd etmişdi. Beynəlxalq hüquq təşkilatları, İsrailin fələstinliləri silah gücünə, humanitar yardımı inhisara alaraq bu bölgəyə toplamasının "humanitar yardım şəhəri" deyil, "toplama düşərgəsi" olacağı barədə tənqidlər səsləndirmişdi.
Oxucu Şərhləri
Bu vəziyyəti tarixi kontekstdə qiymətləndirəndə, əvvəlki İsrail hökumətlərinin Qəzza ilə bağlı siyasətlərində də oxşar daxili mübahisələr müşahidə edildiyini görürük. Bəzi hökumətlər daha sərt, bəziləri isə daha yumşaq yanaşmanı üstün tutmuşdur. Ancaq bu dəfəki hadisə, ifrat sağçı qüvvələrin artan təsirinə işarə edə bilər və bu da Qəzzadakı gələcək hadisələrin gedişatını təsir edə bilər. Digər ölkələrlə müqayisədə isə, məsələn, Filistin probleminin uzunmüddətli həllinin əldə edilməsində beynəlxalq birgə səylərin əhəmiyyətini qeyd etmək olar. Bəzi digər regional münaqişələrdə tərəflər arasındakı dialoq və əməkdaşlıq uzunmüddətli sülhün təməlini qoymuşdur.
Bəs, İsrail hökumətinin daxili çəkişmələri nəzərə alınmaqla, Qəzza ilə bağlı daha davamlı və sülhə yönəlmiş bir siyasət formalaşdırmaq üçün hansı konkret addımlar atıla bilər?
Mənim təklifim beynəlxalq bir vasitəçilik quruluşunun yaradılmasıdır. Bu qurum, müxtəlif maraqlı tərəflərin (İsrail, Fələstin, Misir, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və s.) iştirakı ilə, Qəzzada uzunmüddətli sülh və davamlı inkişafı təmin edəcək bir yol xəritəsi hazırlamağa çalışmalıdır. Bu yol xəritəsi, həm İsrailin təhlükəsizlik narahatlıqlarını, həm də Fələstin əhalisinin humanitar ehtiyaclarını nəzərə almalıdır. Bu, sadəcə hökumət rəhbərlərinin açıqlamalarına reaksiya verməkdən daha əhatəli və davamlı bir yanaşma olardı. Əlbəttə, belə bir quruluşun yaradılması və uğurlu fəaliyyət göstərməsi asan olmayacaq, lakin mövcud vəziyyətdə daha konstruktiv bir alternativ təklif edə bilər.
Bu hadisəni daha geniş kontekstdə nəzərdən keçirərkən, İsrailin uzunmüddətli iqtisadi və sosial inkişafının Qəzza siyasətinə necə təsir göstərdiyini soruşmaq vacibdir. Qəzzadakı vəziyyətin İsrailin milli təhlükəsizlik strategiyası ilə yanaşı, iqtisadi və sosial sabitliyinə də potensial təsirini nəzərə alsaq, bu əlaqəni daha dərindən araşdırmaq lazımdır. Gələcək üçün, Qəzza probleminin uzunmüddətli həlli üçün İsrail hökumətinin ekstremal sağçı qrupların təsirinə qarşı necə müqavimət göstərə biləcəyi sualı əsasdır.
Şərh Yaz