Qəzzada humanitar vəziyyət pisləşir: Atəşkəs danışıqları dalana dirənib
İsrailin Qəzza zolağına səhərdən bəri davam edən hücumları nəticəsində ən azı 79 fələstinli həlak olub. Aylardır davam edən sərt blokada səbəbindən onlarla uşaq aclıqdan dünyasını dəyişib. Bu hadisələr atəşkəs danışıqlarının çıxılmaz vəziyyətə düşdüyü bir vaxta təsadüf edir.
Şənbə günü qurbanlar arasında 14 nəfər Qəzza şəhərində həlak olub. Onlardan dördü Tuffah bölgəsində, Caffa küçəsindəki bir yaşayış evinə endirilən İsrail zərbəsi nəticəsində ölüb, 10 nəfər isə yaralanıb.
Cənub hissəsinin Rəfah şəhərinin şimalında, fəaliyyət göstərən yeganə GHF mərkəzinin yaxınlığında İsrail ordusunun atəşi nəticəsində ən azı 30 yardım axtaran şəxs həyatını itirib. Hüquq müdafiə qrupları və Birləşmiş Millətlər Təşkilatı bu mərkəzləri “insan qəssabxanaları” və “ölüm tələləri” adlandırır. Məlumatlara görə, İsrail qüvvələri Rəfahın əl-Şakouş bölgəsindəki yardım paylama mərkəzinin qarşısında fələstinlilərə birbaşa atəş açıb.
Deyr əl-Balahdan verilən məlumatlara görə, İsrail ordusu hücumlardan birində böyük izdihama qarşı ayrıseçkilik etmədən atəş açıb. Bildirilir ki, şimaldakı bir çox ümidsiz ailə, Rəfahdakı yeganə fəaliyyət göstərən paylama mərkəzinə çatmaq üçün təhlükəli səfərlər edir. Yaralıların Xan Yunisdəki Nasser Xəstəxanasına çatdırıldığı, bir çox cəsədin hələ də yerdə qaldığı əlavə edilib.
Ac-yalavac yardım axtaranlara qarşı fasiləsiz günlük qırğın və İsrail blokadası davam edərkən, Qəzza Hökumət Media Ofisi açıqlayıb ki, indiyədək 67 uşaq aclıqdan ölüb. Beş yaşınadək olan 650.000 uşaq isə “yaxın həftələrdə kəskin qida çatışmazlığı riski altındadır”. Bəyanatda “son üç gündə, son dərəcə qəddar humanitar vəziyyət fonunda qida və zəruri tibbi ləvazimat çatışmazlığı səbəbindən onlarla ölüm halı qeydə alınıb” deyilir. Həmçinin, “bu şok edici reallıq görünməmiş humanitar faciənin miqyasını əks etdirir” ifadəsi yer alıb.
BMT-nin Fələstinli Qaçqınlar üzrə Agentliyinin (UNRWA) rəhbəri Filipp Lazzarini cümə günü bildirib ki, İsrail bölgədə “qəddar və Makiavelli planı” ilə qətliam törədir. Təşkilatın məlumatına görə, GHF-nin əməliyyatlarına başladığı may ayından bəri 800-ə yaxın fələstinli yardım axtararkən öldürülüb. Lazzarini əlavə edib: “Gözümüzün qarşısında bu ərazi uşaqların və ac insanların qəbiristanlığına çevrilib”.
Məcburi köçkünlük və deportasiya planları
İsrail ordusu şənbə günü son 48 saat ərzində zolağa 250 dəfə hücum etdiyini açıqladığı bir vaxtda, İsrail rəsmiləri fələstinlilərin məcburi köçürülməsi və sonda deportasiyası planını irəli sürməyə davam edirlər.
Bu həftənin əvvəlində, müdafiə naziri İsrael Kats, dağıdılmış Rəfah şəhərinin bəzi hissələrinin xarabalıqları üzərində 2,1 milyon fələstinlini yerləşdirəcək “humanitar şəhər” adlanan bir yaşayış məskəni tikmək planını elan edib.
Lakin ərazidəki fələstinlilər bu planı rədd edərək, oranı tərk etməyəcəklərini bir daha vurğulayıblar. Hüquq müdafiə qrupları, beynəlxalq təşkilatlar və bir neçə ölkə bunu “etnik təmizləmə”, yəni əhalinin öz vətənindən zorla çıxarılması üçün zəmin yaratmaq kimi qiymətləndirib.
İsrailli siyasi analitik Akiva Eldarın şənbə günü verdiyi açıqlamaya görə, israillilərin əksəriyyəti Katsın “qanunsuz və əxlaqsız” olacaq planından “həqiqətən dəhşətə gəlib”. Eldar deyib ki, “bu iyrənc layihədə iştirak edən hər kəs hərbi cinayətlərdə iştirak etmiş olacaq”. Onun sözlərinə görə, planın əsas mesajı “çayla dəniz arasında iki xalqın mövcud ola bilməyəcəyi və dövlətə layiq olanların yalnız yəhudi xalqı olmasıdır”.
İsrailin bölgə əhalisini Rəfahda sıxışdırmaq niyyətini açıqlaması ilə əlaqədar, Turin Universitetinin Yaxın Şərq üzrə professoru Lorenzo Kamel bildirib ki, fələstinlilərin öz torpaqlarından qovulması və onların məhdud ərazilərdə cəmləşməsi yeni bir hal deyil.
Bu günə qədər 77 il əvvəl, 1948-ci ildə, Lidda kəndindən 70 min fələstinli “ölüm marşı” kimi tanınan hadisə zamanı qovulub. Kamel deyib ki, “onların bir çoxu Qəzza zolağına düşüb”. O əlavə edib ki, İsrail hakimiyyəti on illərdir fələstinliləri konsentrasiya düşərgələrinə bənzər ərazilərə sıxışdırır. “Bu yeni bir şey deyil, lakin son aylarda sürətlənib” deyən Kamel, bölgə əhalisini Rəfahın xarabalıqlarında toplamaq planının “Qəzza zolağından deportasiyaya hazırlıq üçün növbəti düşərgə” olduğunu vurğulayıb.
Atəşkəs danışıqları dalana dirənib
Məlumata görə, Qətərdə keçirilən atəşkəs danışıqları, İsrail qüvvələrinin zolaqdan çəkilməsinin miqyası ilə bağlı Fələstin və İsrail mənbələrinin məlumatına görə, dalana dirənib.
ABŞ-ın 60 günlük atəşkəs təklifi əsasında razılaşma əldə etməkdəki son maneələrə baxmayaraq, dolayı danışıqların davam etdirilməsi gözlənilir.
Bir Fələstin mənbəsi bildirib ki, HƏMAS İsrailin təklif etdiyi geri çəkilmə xəritələrini qəbul etməyib, çünki bu xəritələr ərazinin təxminən 40 faizini, o cümlədən bütün Rəfahı və şimali-şərqdə əlavə əraziləri İsrail işğalı altında buraxacaq.
Ac əhaliyə tam və sərbəst şəkildə yardım axınının təmin edilməsi və təminatlar məsələləri də çətinliklər yaradıb. Bu da mövcud humanitar vəziyyəti daha da ağırlaşdırır.
İki İsrail mənbəsi bildirib ki, HƏMAS İsrailin mart ayında hücumunu yenidən başlatmazdan əvvəl, əvvəlki atəşkəs zamanı tutduğu xətlərə geri çəkilməsini tələb edir.
İsrail və HƏMAS nümayəndə heyətləri razılaşma əldə etmək üçün yenidən səy göstərmək məqsədilə bazar günündən bəri Qətərdədirlər.