ABŞ Müdafiə Nazirliyində (
Pentaqon) icazəsiz məlumat sızmalarının qarşısını almaq məqsədi ilə başlanılan
yalan maşını testləri, tətbiqin yüksək səviyyəli şəxsləri hədəf aldığı şikayətlərindən sonra Ağ Ev tərəfindən dayandırılıb.
Ağ Evdən Müdaxilə
“Washington Post” qəzetinin xəbərinə görə, müdafiə naziri Pit Heqsethin müşavirlərindən birinin tezliklə özünün də testdən keçiriləcəyindən narahat olması Ağ Evin məsələyə müdaxiləsinə səbəb olub. Tətbiqin ABŞ prezidenti Donald Tramp
administrasiyasına yaxın adamlara təzyiq məqsədi ilə istifadə edildiyi iddiaları da dayandırma qərarında həlledici rol oynayıb.
Adı açıqlanmayan mənbələrə görə, yüksək vəzifəli müşavir Patrik Uiver bu testlərin ona da tətbiq edilməsi ehtimalına qarşı Ağ Evə şikayət edib. Bu addımdan sonra Tramp administrasiyası ilə yaxın əlaqələri olan bir Ağ Ev rəsmisi birbaşa nazirliyə müraciət edərək yoxlamaların dayandırılması göstərişini verib.
Sözügedən yoxlamalar, müdafiə naziri Pit Heqsethin təsdiqi ilə, mediaya məlumat sızdırılmasının qarşısını almaq məqsədi ilə başlamışdı. Nazirliyin personalına çox sayda poligraf tətbiq edildiyi, testlərin nəbz, qan təzyiqi və tərləmə kimi biometrik məlumatlar əsasında analiz apardığı bildirilir.
İşdən Azad Etmələr və Araşdırma
Bu
yalan maşını testlərinin fonunda,
Pentaqonda son dövrlərdə baş verən məlumat sızması hadisələri ilə bağlı genişmiqyaslı daxili araşdırma aparılırdı. Heqsethin xüsusi qərargah rəisi Co Kasper martın 23-də verdiyi açıqlamada "icazəsiz məlumatların yayılmasına" qarşı ciddi tədbirlərin görüləcəyini və bu prosesdə poligraf yoxlamalarının qanuni çərçivədə istifadə olunacağını vurğulamışdı.
Araşdırmalar çərçivəsində, müdafiə nazirinin müavini Stiv Faynberqin xüsusi qərargah rəisi Kolin Karrol, Heqsethin müşaviri Den Koldvell və Xüsusi Qərargah Rəisinin müavini Darin Selnik aprel ayında vəzifələrindən uzaqlaşdırılıb.
Bu hadisələrdən sonra testlərin tətbiq edildiyi çərçivənin bitərəfliyini itirdiyi və müəyyən adları hədəf aldığı iddiaları böyük müzakirələrə səbəb olub.
Mövzu ilə bağlı suallara cavab olaraq Müdafiə Nazirliyinin sözçüsü Şon Parnel, davam edən araşdırmanı əsas gətirərək heç bir açıqlama verilməyəcəyini bildirib.
Digər tərəfdən,
yalan maşını testlərinin yenidən tətbiq olunub-olunmayacağı və ya hansı heyət səviyyəsində tətbiq edilə biləcəyi barədə hələlik rəsmi bir yol xəritəsi açıqlanmayıb.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Bu hadisədən çıxarıla biləcək əsas dərs odur ki, yüksək vəzifəli şəxslərin etimadını qazanmaq üçün şübhəli metodlar əvəzinə, daha şəffaf və hesabatlı sistemlər qurulmalıdır. Çünki hadisələrə bənzər reaksiyalar həm demokratiyaya, həm də ədalətin təmin edilməsinə zərər verir. Həmçinin, yalan detektorlarının etibarlılığı və nəticələrinin təfsiri ilə bağlı ciddi şübhələr olduğundan, onların istifadəsinin ciddi nəzarət altında olması və mümkün qədər şübhəli hallarda tətbiq edilməməsi vacibdir.
Bu halda ortaya çıxan əsas sual budur: Texnologiyanın siyasi güc tərəfindən idarə edilməsində demokratik nəzarət mexanizmlərini necə gücləndirə bilərik ki, bu cür texnologiyaların sui-istifadəsinin qarşısını alaq və həm şəxslərin, həm də cəmiyyətin mənafelərini qoruyaq?
Yalan detektorunun dəqiqliyi və etibarlılığı ilə bağlı mübahisələr bir kənara qoyulsa belə, bu hadisə hakimiyyət strukturlarının öz səlahiyyətlərini nəzarətdən necə kənarda saxlamağa çalışdığının bir göstəricisidir. Əgər yüksək vəzifəli məmurlar belə bir testdən keçməkdən çəkinirsə, bu, onların hərəkətlərinin araşdırılmasına qarşı nə dərəcədə həssas olduqlarının əyani sübutudur.
Bu hadisə, gələcəkdə hesabatlılığı və şəffaflığı təmin etmək üçün daha möhkəm mexanizmlər yaradılmasının zəruriliyini vurğulayır. Əgər demokratik institutların fəaliyyəti bu qədər asanlıqla manipulyasiyaya uğrayırsa, gələcəkdə daha böyük problemlərin qarşısını almaq üçün nə kimi tədbirlər görülməlidir?
Şərh Yaz