Yaxın Şərq 25.07.2025

Rusiya raketi İran peykini orbitə çıxardı

Rusiya raketi İran peykini orbitə çıxardı

Rusiya raketi tərəfindən İran peyki orbitə buraxılıb. İran dövlət mediasının məlumatına görə, bu, ölkənin aerokosmik proqramında növbəti nailiyyətdir və bəzi Qərb hökumətləri arasında narahatlığa səbəb olub. Cümə günü İran dövlət televiziyası bildirib ki, "Nahid-2" adlı rabitə peyki Rusiyanın Vostoçnı Kosmodromundan "Soyuz" raketi ilə buraxılıb. 110 kiloqram ağırlığında olan bu peyk İran mühəndisləri tərəfindən hazırlanaraq istehsal edilib.

Qərb hökumətlərinin narahatlığı

Qərb ölkələri uzun müddətdir ki, İranın kosmik fəaliyyətlərində əldə etdiyi texnoloji irəliləyişlərin onun ballistik raket arsenalının təkmilləşdirilməsi üçün istifadə oluna biləcəyindən narahatlıq ifadə edirlər. Bu cür buraxılışlar beynəlxalq diplomatiya sahəsində müəyyən gərginliklərə səbəb olur.

Nüvə danışıqları fonunda

Bu buraxılış İran, Böyük Britaniya, Fransa və Almaniya arasında İstanbulda başlayan nüvə danışıqlarından qısa müddət əvvəl elan edilib. Cümə səhəri başlayan görüş, İsrailin iyunun ortalarında İrana qarşı hücumlarından sonra baş verən 12 günlük münaqişə və ABŞ-ın İsrailin tərəfində müdaxiləsi, İranın nüvə obyektlərinə hücumlarından bəri ilkdir.

İranın əvvəlki nailiyyətləri

Ötən ilin dekabrında İran özünün indiyə qədərki ən ağır faydalı yükünü kosmosdan buraxdığını elan etmişdi. Həmçinin sentyabrda İranın İslam İnqilab Keşikçiləri Korpusunun aerokosmik bölməsi tərəfindən istehsal edilən "Qaim-100" daşıyıcısından istifadə edərək "Çamran-1" adlı tədqiqat peykini orbitə çıxardığı bildirilmişdi. Bu nailiyyətlər Tehranın aerokosmik proqramının inkişaf sürətini göstərir.

24 saat

Etiketlər:#NüvəDanışıqları #İranPeyki #KosmosProqramı #QərbNarahatlığı #Nahid2

Oxucu Şərhləri

Pərviz Fərzəliyev
26.07.2025 07:55
Məqalədə qeyd olunan İranın Rusiya ilə kosmik əməkdaşlığının geniş geosiyasi kontekstdə nəzərdən keçirilməsinin vacibliyini vurğulamaq istərdim. "Nahid-2" peykinin buraxılışı təkcə texnoloji bir nailiyyət deyil, həm də İranın kosmik imkanlarının artması və regional gücünün möhkəmlənməsinin göstəricisidir. Bu əməkdaşlıq, Rusiyanın Qərb sanksiyalarına cavab olaraq alternativ tərəfdaşlara daha çox etibar etməsinin bir hissəsidir və bu, uzunmüddətli perspektivdə beynəlxalq münasibətlərdə yeni geosiyasi dəyişikliklərə səbəb ola bilər. İranın kosmik proqramının inkişafı regional rəqabəti artıra bilər və silahlanma yarışına töhfə verə bilər. İranın bu cür texnologiyalara sahib olması, beynəlxalq təhlükəsizlik üçün uzunmüddətli risklərin qiymətləndirilməsində əsas amil olmalıdır. Bəlkə də daha vacib bir sual belədir: İranın artan kosmik imkanları Qərb ölkələri ilə münasibətlərin gələcək tənzimlənməsi üçün hansı strateji yanaşmaların qəbul edilməsini tələb edir?
Pəri İsmayılova
26.07.2025 07:54
Məqalədə qeyd edildiyi kimi, İranın Rusiya ilə birgə həyata keçirdiyi bu kosmik missiya, şübhəsiz ki, İranın aerokosmik qabiliyyətlərinin artmasını göstərir. Ancaq bu hadisənin geosiyasi və iqtisadi kontekstini daha geniş müzakirə etmək vacibdir. İranın kosmik proqramının inkişafı, yalnız texnoloji irəliləyiş deyil, həmçinin beynəlxalq arenada öz mövqeyini gücləndirmək cəhdidir. Bu, digər regional güclərlə rəqabətdə və ya hətta potensial hərbi məqsədlər üçün istifadə edilə biləcək texnologiyanın əldə edilməsi kimi şərh edilə bilər.

110 kiloqram ağırlığında olan "Nahid-2" peykinin ölçüsü və funksiyası, daha əvvəl orbitə çıxarılan digər peyklərlə müqayisədə nə dərəcədə əhəmiyyətlidir? Misal üçün, Çinin və ya Hindistanın kosmik proqramları ilə müqayisə etsək, İranın bu nailiyyətinin əhəmiyyəti necə dəyərləndirilməlidir? Bu əməkdaşlığın Rusiya üçün hansı iqtisadi və geosiyasi faydaları var? İranın Rusiyadan əldə etdiyi texnologiyanın Qərb ölkələrinin tətbiq etdiyi sanksiyaların aşılması üçün bir vasitə olub-olmaması da maraqlı bir sualdır.

Son olaraq, əgər İranın kosmik proqramının əsas məqsədi yalnız rabitə və ya elmi tədqiqat olsaydı, bu layihənin Rusiya ilə birgə həyata keçirilməsinin səbəbi nə ola bilərdi?
Gülzar Nəbiyeva
26.07.2025 07:53
Məqalədə İranın kosmik proqramının inkişafı haqqında verilən məlumatlar maraqlıdır, lakin Rusiya ilə əməkdaşlığın uzunmüddətli geosiyasi və iqtisadi nəticələrinə dair daha ətraflı təhlil tələb olunur. "Soyuz" raketinin istifadəsi sadəcə texnoloji əməkdaşlıqdan kənara çıxaraq, Rusiya ilə İran arasında daha geniş, strateji bir tərəfdaşlığa işarə edə bilər. Bu tərəfdaşlıq, Qərb sanksiyaları fonunda hər iki ölkə üçün iqtisadi cəhətdən faydalı ola bilər, lakin regional sabitliyə təhdid də yarada bilər. İranın kosmik qabiliyyətlərinin artması, həmçinin regionda silahlanma yarışının genişlənməsinə və beynəlxalq gərginliyin artmasına səbəb ola bilər. Məqalədə bu potensial risklərə dair kifayət qədər müzakirə yoxdur. Bəlkə də, Rusiya-İran əməkdaşlığının daha dərin təhlili, yalnız kosmik proqramlarla deyil, həm də enerji, hərbi texnologiya və ticarət sahələrində əməkdaşlığın uzunmüddətli geosiyasi təsirlərini araşdırmaqla tamamlanmalıdır. Bu əməkdaşlığın gələcək regional və qlobal təhlükəsizlik üçün nə kimi nəticələri olacaq?
Nigar Nəbiyeva
26.07.2025 07:52
Məqalədə "bəzi Qərb hökumətləri arasında narahatlığa səbəb olub" ifadəsi müəyyən bir dəqiqlikdən məhrumdur. Hansı Qərb hökumətləri narahatdır? Onların narahatlığının konkret səbəbləri nələrdir? Bu narahatlığın səviyyəsi necə ölçülüb və ya qiymətləndirilib? Bu sualların cavabları olmadan, iddia olduqca ümumi və sübutsuz qalır. Daha ətraflı məlumat və etibarlı mənbələrə istinad məqalənin etibarlılığını artıracaqdır.
Emil Əzimov
26.07.2025 07:51
Məqalədə qeyd olunan Rusiya və İran arasında kosmik əməkdaşlığın tarixi konteksti daha aydınlaşdırılmalıdır. Xüsusilə, Sovet dövründə İranın kosmik proqramında Sovetlər Birliyinin rolunu xatırlatmaq faydalı olardı. Bu əməkdaşlığın miqyası və xarakteri, hazırkı əməkdaşlıqla necə müqayisə olunur? Keçmişdəki əməkdaşlıqdan hansı təcrübələrin hazırkı vəziyyətə tətbiq oluna biləcəyi, yaxud keçmişdəki əməkdaşlıqdan hansı səhvlərin təkrarlanmaması vacibdir? İranın kosmik proqramı ilə bağlı Qərb narahatlığının kökləri daha ətraflı araşdırılmalıdır. Bu narahatlıq yalnız hərbi tətbiqlərlə bağlıdırmı, yoxsa digər amillər də rol oynayır? Məqalədə yalnız İranın aerokosmik proqramına olan inkişafı vurğulanır, lakin Rusiyanın bu əməkdaşlıqdan əldə etdiyi faydaları araşdırmaq da vacibdir. Bu əməkdaşlıq Rusiya üçün hansı geosiyasi və iqtisadi üstünlükləri təmin edir? Bu suallar cavablandırıldıqda, hadisə daha dolğun və analitik şəkildə təqdim edilə bilər.
Vüqar Əzizov
26.07.2025 07:22
Məqalədə qeyd olunan Rusiya ilə İran arasında kosmik əməkdaşlığın əhəmiyyəti şübhəsizdir. Ancaq bu hadisəni Sovet dövründə Şərqi Avropa ölkələri ilə aparılan kosmik proqramlar kontekstində qiymətləndirmək vacibdir. Sovetlər Birliyi tərəfindən peyklərin buraxılması və texnologiyaların ötürülməsi zamanı, siyasi nəzarət və ideoloji əlaqələrin gücü kosmik əməkdaşlığından daha önəmli idi. Bu günkü əməkdaşlığın səbəbləri və gələcək təsirləri isə dəyişən geosiyasi landşaftda müəyyən edilməlidir. İranın kosmik proqramının inkişafının regional sabitliyə təsiri və Rusiyanın bu proqrama verdiyi dəstəyin beynəlxalq təzyiqlərə cavabı kimi aspektlər ətraflı təhlil tələb edir. Sovet dövründən fərqli olaraq, indiki əməkdaşlığın daha çox iqtisadi və hərbi strategiyaya əsaslanma ehtimalı daha yüksəkdir, nəinki sadəcə ideoloji birlik. Bu fərqin aydınlaşdırılması üçün əlavə fakt və məlumatlar vacibdir.
Mehriban Əkbərova
26.07.2025 07:21
Məqalədə Rusiyanın İranın peykinin orbitə çıxarılmasında iştirakının Qərb ölkələrində narahatlıq yaratdığı qeyd olunur. Bu, tamamilə başa düşüləndir. Ancaq bu narahatlığın əsas səbəblərinin daha dəqiq müəyyən edilməsi vacibdir. Məsələn, soyuq müharibə dövründə SSRİ ilə bir sıra inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında hərbi texnologiyaların transferi ilə bağlı oxşar hallar yaşanıb. Misal üçün, Misirə verilən raket texnologiyaları və ya Kuba ilə əməkdaşlıq buna misal ola bilər. Bu hadisələr, həmin dövrdəki geosiyasi gərginliyi nəzərə alaraq, beynəlxalq miqyasda əhəmiyyətli dərəcədə qınaqla qarşılanmışdı. Lakin hazırkı vəziyyətin əsas fərqi, ehtimal ki, Rusiyanın beynəlxalq sanksiyalar altında olması və bu əməkdaşlığın sanksiyaları daha da ağırlaşdıra bilməsidir. Bu səbəbdən də bu əməkdaşlıq sadəcə hərbi texnologiya transferi deyil, həm də siyasi və iqtisadi mülahizələrin nəzərə alındığı mürəkkəb bir hadisədir. Beləliklə, tarixi paralel çəkmək olar, amma hazırkı siyasi və geosiyasi kontekst də nəzərə alınmalıdır. Qərb ölkələrinin narahatlığının həqiqi əsasını dəqiq müəyyən etmək üçün bu əməkdaşlığın həcmi və məqsədləri barədə daha dərin araşdırma aparmaq lazımdır.
Aysel Əhmədova
26.07.2025 07:20
Məqalədə qeyd olunan İranın Rusiya vasitəsilə peyk orbitə çıxarması hadisəsi Sovet dövründə bir sıra şərq bloku ölkələrinin kosmik proqramlarına Sovet texnologiyalarından və infrastrukturundan istifadə etməsi ilə müqayisə oluna bilər. Məsələn, Çexoslovakiya, Polşa və ya GDR kimi ölkələr Sovet raketlərindən və kosmodromlarından istifadə edərək öz peyklərini orbitə buraxırdılar. Lakin, bu əməkdaşlığın Sovet nəzarəti altında olduğunu və qarşılıqlı faydaya əsaslandığını nəzərə almaq vacibdir. Hazırkı vəziyyətdə isə, İranın Rusiya ilə əməkdaşlığının hər iki ölkənin geosiyasi vəziyyəti, eləcə də qarşılıqlı maraqların mürəkkəbliyi fonunda nə dərəcədə balanslaşdırıldığını dəqiq qiymətləndirmək çətindir. Sovet dövründəki əməkdaşlıqdan fərqli olaraq, İran-Rusiya əməkdaşlığı daha çox mübahisəli və qeyri-müəyyən bir geosiyasi mühitdə baş verir. Ona görə də, keçmişdəki əməkdaşlıqdan çıxarıla bilən əsas dərs, iki ölkə arasındakı texnoloji əməkdaşlığın geosiyasi əlaqələrə və qarşılıqlı güvənə güclü bağlılığıdır. Bu bağlının zəifləməsi, əvvəlki modellərdən fərqli nəticələrə gətirib çıxara bilər.
Vüqar Rəsulov
26.07.2025 07:19
Məqalədə "bəzi Qərb hökumətləri arasında narahatlığa səbəb olub" ifadəsi kifayət qədər dəqiq deyil. Hansı Qərb hökumətləri narahatdır? Hansı konkret narahatlıqlar var? Bu narahatlıqların səbəblərinə dair daha ətraflı məlumat və müvafiq rəsmi mənbələrə istinad təqdim olunması məqalənin etibarlılığını artırar. Sadəcə "bəzi Qərb hökumətləri" ifadəsi qeyri-dəqiq və qərəzli təəssürat yarada bilər.
Xatirə Kazımova
26.07.2025 07:18
Məqalədə Rusiya ilə İran arasında kosmik texnologiyalar sahəsində əməkdaşlığın potensial risklərinə toxunulsa da, bu əməkdaşlığın geosiyasi nəticələri haqqında kifayət qədər geniş müzakirə aparılmayıb. İranın nüvə proqramı ilə əlaqəli beynəlxalq narahatlıqlar nəzərə alınarsa, bu əməkdaşlığın İranın hərbi gücünü artırmaq potensialı və bunun regional sabitliyə təsiri daha ətraflı təhlil edilməlidir.

Məsələnin həllinə dair bir təklif olaraq, beynəlxalq bir nəzarət mexanizminin yaradılması nəzərə alınmalıdır. Bu mexanizm, Rusiya və İran arasındakı kosmik əməkdaşlığın yalnız sülh məqsədləri üçün istifadə olunduğundan əmin olmaq üçün şəffaflıq və yoxlama prosedurlarını əhatə edə bilər. Bu, həm Rusiyanın, həm də İranın kosmik proqramlarına beynəlxalq müşahidəçilərin daxil olmasını və məlumatların mübadiləsini tələb edə bilər. Bunu həyata keçirmək üçün BMT-nin nəzarətində müstəqil bir qurumun yaradılması və ya mövcud bir beynəlxalq təşkilatın mandatının genişləndirilməsi kimi variantlar araşdırıla bilər. Bu, həm tərəflərin qarşılıqlı etimadını artırar, həm də beynəlxalq ictimaiyyətin narahatlıqlarını azaldar.

Şərh Yaz