Beynəlxalq İctimaiyyət Qəzzadakı Vəziyyəti Sərt Şəkildə Pisləyir
Son 21 ay ərzində İsrail və HƏMAS arasında davam edən müharibə dövründə İsrailin Qəzzadakı taktikaları beynəlxalq ictimaiyyətin ciddi tənqidlərinə səbəb olub. Lakin son birgə bəyanat açıqlığına görə xüsusilə diqqət çəkir. Bəyanatı imzalayanlar arasında Böyük Britaniya, Avstraliya, Kanada, Fransa, İtaliya, Yaponiya, Yeni Zelandiya və İsveçrənin xarici işlər nazirləri yer alır.
Açıqlama "Qəzzadakı müharibə dərhal başa çatmalıdır" ifadəsi ilə başlayır. Ardınca isə bu xəbərdarlıq edilir: "Qəzzadakı mülki əhalinin çəkdiyi əzab yeni bir dərinliyə çatıb. İsrail hökumətinin yardım paylama modeli təhlükəlidir, qeyri-sabitliyi alovlandırır və Qəzzalıların insan ləyaqətini əlindən alır."
Humanitar Böhran Dərinləşir
"Yardımların damcı-damcı verilməsini və əsas ehtiyacları olan su və qidaya çatmağa çalışan, uşaqlar daxil olmaqla mülki vətəndaşların qeyri-insani şəkildə öldürülməsini pisləyirik. Yardım axtararkən 800-dən çox Fələstinlinin həlak olması dəhşətlidir." Böyük Britaniyanın Xarici İşlər Naziri David Lammy daha sonra İcmalar Palatasında etdiyi çıxışda Qəzzada bir "dəhşət zənciri"nin yaşandığını, bu hadisələr arasında "çarəsiz və ac uşaqların ölümünə səbəb olan hücumlar"ın da olduğunu bildirib.
Qəzza Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, 2023-cü il oktyabrın 7-dən bəri Qəzzada ən azı 59 min 29 nəfər həlak olub. Birgə bəyanatda İsrailin yardım paylama modeli 'təhlükəli' adlandırılıb və yardımların 'damcı-damcı verilməsi' ilə qida və su axtaran mülki vətəndaşların 'qeyri-insani şəkildə öldürülməsi' pislənilib.
HƏMAS-ın nəzarətindəki Qəzza Səhiyyə Nazirliyi, həftə sonu ərzində yardım gözləyən 100-dən çox Fələstinlinin İsrail atəşi ilə öldürüldüyünü və 19 nəfərin qidalanma çatışmazlığı nəticəsində həyatını itirdiyini bildirib. Bu cür hadisələr hərbi cinayətlər iddialarını gücləndirir.
İsrail Ordusu Deyr əl-Bəlahda İrəliləyir
İsrail tankları ilk dəfə Qəzzanın mərkəzindəki Deyr əl-Bəlah şəhərinə daxil olub. Bazar ertəsi günü İsrail tankları ilk dəfə Deyr əl-Bəlahın cənub və şərq məhəllələrinə irəliləyib. İsrail mənbələrinə görə, ordu bu bölgələrdə girovların saxlandığına inanır. Bölgədə tanklarla aparılan bombardman nəticəsində evlər və məscidlər hədəf alınıb. Yerli səhiyyə işçilərinin məlumatına görə, ən az üç Fələstinli həyatını itirib, bir neçə nəfər isə yaralanıb.
ÜST-ün Binaları Hədəf Alındı
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) açıqlayıb ki, İsrail ordusu bazar ertəsi günü Deyr əl-Bəlahdakı personal yataqxanasını və əsas anbarını hədəf alıb, bu da Qəzzadakı fəaliyyətlərini pozub. BMT-yə bağlı təşkilat bildirib ki, ÜST-nin personal yataqxanası üç dəfə hücuma məruz qalıb. Hava hücumları yanğına və ciddi zərərə səbəb olub, personal və onların ailələrinin həyatını təhlükəyə atıb.
ÜST-dən verilən məlumata görə: "İsrail ordusu binaya daxil olub və toqquşma mühiti davam edərkən qadınları və uşaqları piyada şəkildə Əl-Mavasi istiqamətinə təxliyə etməyə məcbur edib. Kişi personal və ailə üzvləri qandallandı, soyuldu, hadisə yerində dindirildi və silah gücü ilə axtarışa məruz qaldı."
Oxucu Şərhləri
Bəlkə də ən əhəmiyyətlisi, bu qınamanın Qəzzadakı vəziyyətə necə təsir edəcəyi sualıdır. 28 ölkənin birgə bəyanatı həqiqətən İsrailin siyasətini dəyişdirə biləcək qədər təzyiq yaradacaqmı? Yoxsa bu, sadəcə simvolik bir hərəkət olaraq qalacaq? Bu vəziyyətin gələcək inkişafını müəyyənləşdirən, ancaq uzunmüddətli və əməli nəticələri müəyyən etməyə kömək edəcək daha əhatəli təhlilə ehtiyac var. Bu kontekstdə, oxucuları düşünməyə təşviq edən sual budur: Beynəlxalq ictimaiyyət bu vəziyyətdə daha əhəmiyyətli və uzunmüddətli təsir üçün hansı konkret addımlar atmalıdır?
Hətta ən güclü qınamalar da qarşı tərəfin mövqeyini dəyişməyə kifayət etməyə bilər. Bəlkə də daha effektiv yanaşma, müharibənin tərəfləri arasında vasitəçilik edəcək və sülh danışıqlarını təşviq edəcək beynəlxalq bir qüvvənin yaradılması olardı. Bu qüvvə həm İsrailin, həm də HƏMAS-ın təhlükəsizlik narahatlıqlarını nəzərə alaraq, uzunmüddətli və davamlı bir sülhün əsasını qoyan bir yol xəritəsi hazırlaya bilər. Bu, sadəcə qınamalardan daha çox, münaqişənin kökündəki problemləri həll etməyə yönəlmiş bir strategiya olardı. Həmçinin, humanitar yardımın çatdırılması üçün beynəlxalq müşahidəçilərin iştirakını təmin edən bir mexanizm yaradılmalıdır ki, bu yardımın ədalətli və effektiv şəkildə paylanması təmin olunsun.
Bundan əlavə, bəyanatın iqtisadi təsirlərini qiymətləndirmək vacibdir. İsrailin dünya iqtisadiyyatındakı rolu nəzərə alınaraq, bu bəyanatın həqiqi sanksiyalara çevrilməməsi ehtimalı da var. Bəyanatın sözlərdən əməllərə keçidinin nə dərəcədə olacağı və bunun İsrail hökumətinin Qəzzadakı hərəkətlərinə təsiri barədə müzakirələrə ehtiyac var. Digər tərəfdən, keçmişdəki beynəlxalq təzyiqlərin İsrailin davranışına təsiri necə olub? Bu müqayisə, bu bəyanatın nəticələrini proqnozlaşdırmaqda kömək edə bilər.
Maraqlı bir sual da budur: Əgər bu bəyanat gözlənilən təsiri göstərməzsə, beynəlxalq ictimaiyyət Qəzzadakı vəziyyətin həllində daha effektiv olan alternativ strategiyaları nəzərdən keçirməlidir?
Sonda, belə bir sual ortaya çıxır: Bu birgə bəyanat, əslində, beynəlxalq səhnədə ciddi dəyişikliklərin əlamətidir, yoxsa yalnız siyasi rəhbərlik tərəfindən qəbul edilən simvolik bir addımdır?
Bundan əlavə, bu qınamanın İsrail üzərində konkret hansı təzyiqlər yaradacağı və bunun Qəzzadakı vəziyyətə real təsiri nə olacağı hələ də qaranlıqdır. Qınama bəyanatı siyasi bir jest qalacaqmı, yoxsa konkret sanksiyalar və ya digər tədbirlərə yol açacaqmı? Bu qınamanı imzalayan ölkələr hərəkətlərinin uzunmüddətli iqtisadi və diplomatik nəticələrini nəzərə alıblarmı?
Oxucuları düşündürən sual budur: Beynəlxalq ictimaiyyətin İsrailə qarşı bu səviyyədə birgə qınaması Qəzzadakı humanitar böhranı həll etmək üçün kifayət qədər təsirli bir vasitədir, yoxsa əslində daha güclü təzyiq mexanizmlərinə ehtiyac var?
Şərh Yaz