Start meydançası zədələndi: Rusiya ISS-ə nə vaxt qayıdacaq

Noyabrın 27-də, Şükranlıq Günü Rusiya Soyuz raketi Qazaxıstandakı Baykonur Kosmodromundan üç astronavtı Beynəlxalq Kosmik Stansiyasına (BKS) doğru göndərdi. İlk baxışda hər şey problemsiz görünürdü. NASA astronavtı Kris Uilyams, kosmonavtlar Sergey Kud-Sverçkov və Sergey Mikayevi daşıyan “Soyuz MS-28” kosmik gəmisi həmin gün planlaşdırıldığı kimi orbital laboratoriyaya uğurla qoşuldu. Lakin sonradan məlum oldu ki, raketin buraxılışı zamanı Baykonurdakı buraxılış meydançasına gözləniləndən daha böyük təsir olub. Bu, Rusiyanın BKS-ə ekipajlı uçuşları üçün yeganə aktiv buraxılış meydançasıdır. Rusiya kosmos agentliyi Roskosmosun rəsmiləri bəyanatda bildirdilər ki, planlı buraxılışdan sonrakı yoxlamalar zamanı “bir neçə buraxılış meydançası komponentində zədə aşkar edilib”. Onlar əlavə ediblər ki, "buraxılış meydançasının vəziyyəti hazırda qiymətləndirilir", həmçinin "təmir üçün bütün lazımi ehtiyat hissələri mövcuddur və zərər qısa müddətdə aradan qaldırılacaq."

Partlayışın təsirləri

Buraxılış meydançasındakı partlayışın təsirləri və gələcəkdə nələrin baş verəcəyi ilə bağlı başqa səslər də eşidilir. Onlardan biri kosmik raketlərin buraxılış yerləri üzrə mütəxəssis və Qurbir Sinqlə birlikdə "Kosmik Raket Buraxılış Yerlərinin Atlası" (DOM Publishers, 2022) kitabının müəllifi Brian Harveydir. Harveynin qeyri-rəsmi qiymətləndirməsinə görə, "bildiyimizə görə, yuxarı qalxan raketdən gələn vibrasiya və istilik, həmçinin xidmət qülləsinin altındakı bəzi diyircək sancaqlarının düzgün quraşdırılmaması, bəlkə də quraşdırılmaması səbəbindən hadisə baş verib." O, Space.com-a deyib ki, "bu hadisə keyfiyyətə nəzarətdə qeyri-adi bir səhv ola bilər; bu, illər əvvəl geniş yayılmışdı, lakin o vaxtdan bəri yox." Harveynin sözlərinə görə, "hadisə raket buraxılış meydançasından xeyli uzaqlaşdıqdan bir neçə saniyə sonra baş verib, buna görə də ekipaj təhlükədə olmayıb." O qeyd edib ki, zərər görən, buraxılışdan 45 dəqiqə əvvəl geri çəkilən xidmət kabinəsi olub, T-33 və T-12 saniyələrdə geri çəkilən iki kabelin heç biri deyil.

Ehtiyat hissələrinin təminatı

Harveynin fikrincə, texniklər Baykonur Kosmodromundakı başqa bir buraxılış meydançasından və Rusiyanın Arxangelsk vilayətində yerləşən, yüksək enlikli buraxılış mərkəzi olan Plesetsk Kosmodromundakı dörd meydançadan hissələr götürəcəklər. O qeyd edib ki, xidmət qüllələrinin uyğunluğundan asılı olaraq, Rusiyanın Sibirdəki Vostoçnı Kosmodromundan da uçuş etmək imkanı ola bilər (baxmayaraq ki, bu, texniki cəhətdən mümkün olmaya bilər). Vostoçnı və Baykonur oxşar enliklərdə yerləşir və avadanlıqları iki sahə arasında dəmir yolu ilə daşımaq nisbətən asan olardı. Lakin Harvey qeyd edib ki, Rusiya tərəfindən hələlik heç kim bu imkanı ictimai şəkildə qeyd etməyib. Onun sözlərinə görə, 1966-cı ilin dekabrında buna bənzər bir hadisə baş verib və təmir işləri 1967-ci ilin iyununa qədər davam edib. "Lakin o zaman pilotlu missiyaların təzyiqi yox idi, buna görə də mənim təxminim daha çox üç aydır," Harvey deyib.

Böhran manşetləri

Roskosmos Baykonur Kosmodromunda martın sonuna qədər işə başlamağı hədəflədiyini bildirib və Harveynin sözlərinə görə, "bunun baş verməməsi üçün heç bir səbəb yoxdur." "Buna görə də bu, xoşagəlməzdir, lakin 'Rusiya ekipajlı kosmik uçuşlardan kənarda qaldı' kimi manşetləri haqq qazandıracaq bir böhran deyil." BKS-də növbəti ekipaj dəyişikliyi gələn ilin iyul ayına qədər planlaşdırılmır. Stansiyaya növbəti planlaşdırılmış astronavt missiyası Baykonurdan buraxılmayacaq: SpaceX-in "Crew-12" uçuşu fevralın ortalarında Floridanın Kosmik Sahilindən nəzərdə tutulur. Bu arada, ABŞ-dan buraxılan yük gəmiləri Baykonur buraxılış meydançasındakı zədə nəticəsində yaranan əksər boşluğu doldura bilməlidir. Lakin hadisə, təxminən üç həftə ərzində çatdırılması gözlənilən növbəti Rusiya "Progress" təchizat gəmisinin təhvil verilməsinin gecikəcəyi anlamına gəlir. "Beləliklə, Milad hədiyyələri olmayacaq," Harvey bildirib.

Təhlükəsiz əməliyyatlar

NASA bu hadisəyə necə yanaşır? NASA sözçüsü Coşua Finç bildirib ki, NASA Roskosmosun Baykonur Kosmodromundan Soyuz MS-28-in noyabrın 27-də buraxılmasından sonra 31-ci sahədəki 6 saylı buraxılış meydançasını yoxladığından xəbərdardır. Finç Space.com-a deyib ki, NASA Beynəlxalq Kosmik Stansiyasının və onun ekipaj üzvlərinin təhlükəsiz əməliyyatları üçün Roskosmos da daxil olmaqla beynəlxalq tərəfdaşları ilə sıx koordinasiya edir." O, buraxılış meydançası ilə bağlı sualları Roskosmosa yönləndirib. Space.com Rusiya agentliyi ilə əlaqə saxlayıb, lakin hələ cavab almayıb.

Baykonurun sonu?

Bu arada, tanınmış YouTube kosmos kommunikatoru Skott Manley öz fikirlərini bildirib. Manley hadisə ilə bağlı videosunda deyib ki, "bəzi insanlar bunun Baykonurun Rusiya buraxılış meydançası kimi sonu ola biləcəyini söyləyirlər. Məncə, bu, həddindən artıq dramatikdir." O əlavə edib: "Düşünürəm ki, onlar bunu ən azı növbəti bir neçə il ərzində davam etdirməlidirlər, lakin bu, şübhəsiz ki, sonun başlanğıcı ola bilər. Növbəti bir neçə həftə və ya ay ərzində nə baş verəcəyini görəcəyik." Beləliklə, Rusiya raket texnikasında qalan partlayış izlərinin əsl təsirləri hələ ortaya çıxacaq. Növbəti addımların necə olacağı böyük ehtimalla Roskosmosun baş direktoru Dmitri Bakanovun üzərinə düşür. Yalnız gözləmək və görmək qalır…

24 saat