Sudanın El-Fəşirində heyvan yemi ilə sağ qalma mübarizəsi

Sudanın Şimali Darfur bölgəsindəki əhali, hərbi birləşmə olan Sürətli Dəstək Qüvvələrinin (RSF) ordunun nəzarətində olan sonuncu şəhər mərkəzi olan əl-Faşeri mühasirədə saxlaması səbəbindən yaşamaq üçün heyvan yemi yeməyə məcbur qalıb.

Əl-Faşerdəki məcburi köçkün düşərgəsindən Othman Angaro Al Jazeera-ya bildirib: “Biz əziyyət çəkirik, dünya. Bizə humanitar yardım – ərzaq və dərman lazımdır, istər havadan atılsın, istər quru yollar açılsın. Bu vəziyyətdə sağ qala bilmərik.” Angaro, özünün və ailəsinin gündəlik həyatda "ambaz" adlanan yerfıstığı qabığından hazırlanan heyvan yemindən asılı olduğunu izah edib.

Başqa bir qadın, baytar Zülfə Əl-Nur da Al Jazeera-ya bildirib ki, ailəsi xarici yardımın tamamilə yoxluğu şəraitində gündəlik tək yemək üçün "Mətbəx Əl-Xeyir" adlı xeyriyyə mətbəxinə güvənir. O, təcili beynəlxalq müdaxilə, o cümlədən humanitar tədarükün havadan atılmasını tələb edərək, ambaz yeminə belə az qaldığını xəbərdar edib.

Birləşmiş Qida Təhlükəsizliyi Faza Təsnifatı (IPC) ötən həftə xəbərdar etmişdi ki, əl-Faşer bölgəsində aclıq, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının dəstəklədiyi qida təhlükəsizliyi miqyası üzrə ən ağır səviyyə olan 'IPC Faza 5'ə, yəni tammiqyaslı aclıq səviyyəsinə çatıb. Cümə günü verilən məlumata görə, bölgədə aclıq kritik həddə çatıb.

Əl-Faşerin iki aylıq mühasirəsi yardım səylərini çətinləşdirib. Yerli sakinlərin dediyinə görə, RSF ərzaq tədarükünü bloklayıb və şəhərə çatmağa çalışan yardım karvanlarına hücum edilib. Bölgəyə qaçaq yolla gətirilən malların qiyməti ölkə üzrə orta qiymətdən beş dəfə baha olub.

Kolera Epidemiyası Genişlənir

Əl-Faşerin paytaxtı olduğu Şimali Darfur əyalətində kolera epidemiyası vəziyyəti daha da pisləşdirib. Hökumət rəsmisinin məlumatına görə, Sudan ordusu ilə RSF arasında aylardır davam edən döyüşlərə şahid olan bölgədə su ilə yayılan bu xəstəlikdən ölənlərin sayı 191 nəfərə çatıb.

Şimali Darfur əyalətinin Tavila bölgəsində ən azı 62 nəfər koleradan dünyasını dəyişib. Darfurda Məcburi Köçkünlər və Qaçqınlar üzrə Ümumi Koordinasiyanın sözçüsü Adam Rical bazar ertəsi verdiyi açıqlamada, Cənubi Darfur əyalətinin Nyala şəhərindəki Kalma və Otaş düşərgələrində də 100-ə yaxın insanın öldüyünü bildirib. Bölgədə ümumilikdə 4000-ə yaxın kolera hadisəsi qeydə alınıb.

Son aylarda təxminən yarım milyondan çox insan əl-Faşerdən 60 km (37 mil) qərbdə yerləşən Tavilaya sığınıb. Darfur bölgəsinin əksər hissəsi əl-Faşer istisna olmaqla, qiyamçıların nəzarətindədir.

Aclıq Və Xəstəlik Birgə Həlak Edir

Yağışlı mövsümün başlaması, pis yaşayış şəraiti və qeyri-kafi sanitariya ilə birlikdə kolera epidemiyası yalnız pisləşir. Qeyri-hökumət təşkilatı Avaaz-ın məlumatına görə, kolera ilk dəfə iyun ayının əvvəlində Tavilada müəyyən edilib və o vaxtdan bəri çoxsaylı qaçqın düşərgələrinə yayılıb.

Qərbi Darfur əyalətinin Cəbəl Marra bölgəsində kolera səbəbindən 40-a yaxın insan ölüb. Sərhədsiz Həkimlər (MSF) təşkilatı Tavilada 146 çarpayılıq iki kolera müalicə mərkəzi işlədir və epidemiyaya qarşı demək olar ki, bütün tibbi müdaxiləni koordinasiya edir.

Ötən ay təşkilat, yağışlı mövsümün ortasında epidemiyanın yayılmasını cilovlamaq üçün "suya, gigiyenaya və tibbi xidmətə çıxışı yaxşılaşdırmaq üçün daha çox iş görülməsinə" ehtiyac olduğunu xəbərdar etmişdi. Əl-Faşerə ailəsi ilə birlikdə köçmüş keçmiş müəllim Samir ötən həftə Avaaz-a bildirib ki, vəziyyət "fəlakətli"dir və kolera epidemiyası geniş yayılmış aclıq səbəbindən daha da şiddətlənir. O, “İnsanlar çox zəif olduqları üçün sağ qala bilmir, immun sistemləri ciddi qidalanma çatışmazlığından zəifləyib. Məcburi köçkün düşərgələrində insanlar acından ölür” deyib.

Şimali Darfurun əl-Faşer şəhərində RSF tərəfindən tətbiq edilən mühasirə nəticəsində yaranan ölümcül aclıq vəziyyəti, tammiqyaslı fəlakətə çevrilərək "IPC Faza 5"ə çatıb. Vəziyyət tənqidi həddədir.

Bu arada döyüşlər davam edir. Bir sakin Reuters xəbər agentliyinə bildirib: “RSF-nin artilleriyası və dronları səhər-axşam əl-Faşeri atəşə tutur. Ölənlərin sayı hər gün artır və qəbiristanlıqlar genişlənir.”

Bazar ertəsi, İnsan Haqları qrupu olan Təcili Hüquqşünaslar, əl-Faşerdən qaçan ən azı 14 nəfərin bir kənddə hücuma məruz qalaraq öldürüldüyünü və onlarla insanın yaralandığını bildirib.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı ötən ay yağışlı mövsümün başlaması ilə əlaqədar əl-Faşerdə döyüşlərə humanitar pauza verilməsini tələb etsə də, RSF bu çağırışı rədd edib.

İki qrup arasında döyüşlər ilk dəfə 2023-cü ilin aprelində paytaxt Xartumda başlamışdı. Ordu rəhbəri və de-fakto dövlət başçısı Abdel Fəttah əl-Burhanın RSF rəhbəri Mohamed Həmdan “Hemedti” Daqalo ilə hakimiyyət uğrunda mübarizəsi səbəbindən münaqişə ölkənin bir neçə bölgəsinə yayılıb. BMT-nin hesablamalarına görə, müharibə on minlərlə insanın ölümünə və təxminən 13 milyon insanın yerindən-yurdusuz qalmasına səbəb olaraq, dünyada ən ağır humanitar böhranlardan birini yaradıb.

24 saat